‘Rechter is een makkelijke prooi van een populistisch ingestelde politicus’

‘Het is aangewezen om sommige politici even te herinneren aan onze democratische samenlevingsvorm, waarin één der essentiële pijlers de scheiding van de machten is’, schrijft Christophe Snoeck namens de magistratenvereniging Magistratuur & Maatschappij.

Het bepalen van een straf na het doorlopen van een strafrechtelijke procedure is het eindpunt van een complex proces waarin de rechter een afweging maakt op basis van de elementen van het strafdossier, de argumenten van het openbare ministerie en van de gedaagde. Er wordt vanzelfsprekend rekening gehouden met de zwaarte van de feiten, het eventueel strafrechtelijk verleden maar ook met de persoon van de dader, zijn schuldinzicht, zijn voornemen omtrent de vergoeding van het slachtoffer en zijn vooruitzichten.

Vaak wordt vastgesteld dat personen zonder enige dossierkennis, en die de afwegingen van de rechter omtrent de schuld en of de bestraffing niet kennen, toch een mening uiten over de beslissing van de rechter.

Ook in de politieke wereld kunnen sommige politici zich niet onthouden om kritiek te uiten op een specifieke uitspraak van een rechter, zeker wanneer het om maatschappelijk gevoelige zaken, zoals zedenzaken, gaat. Deze politici zijn er zich terdege van bewust dat de rechter, zijn deontologie indachtig, niet zal reageren op de kritiek en dus een makkelijke prooi is van een populistisch ingestelde politicus.

Zelfs hooggeplaatste politici, zoals recent de Vlaamse minister van justitie, kunnen niet aan de verleiding weerstaan om bepaalde rechterlijke uitspraken te becommentariëren en deze als niet repressief genoeg te bestempelen.

Het is daarom aangewezen om deze politici even te herinneren aan onze democratische samenlevingsvorm, waarin één der essentiële pijlers de scheiding van de machten is. Deze scheiding der machten houdt in dat de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht elk een eigen grondwettelijke taak hebben toebedeeld gekregen en dat de ene macht zich onthoudt te interfereren in de andere macht. Met andere woorden de minister voert de wetten uit en houdt zich bezig met ’s lands beleid en de rechter spreekt recht. In wezen een niet zo moeilijk te begrijpen afbakening van de onderscheiden taken. En toch blijkt dat op geregelde wijze de rechterlijke macht wordt geviseerd en wordt bekritiseerd op zijn uitspraak. Hierdoor wordt al dan niet bedoeld de noodzakelijke onafhankelijkheid van de rechter aangetast.

Nu men door de recente gebeurtenissen in Rusland ongetwijfeld kan zien wat de gevolgen zijn wanneer de scheiding van de machten wordt aangetast en zelfs in feite afgeschaft, moet des te meer worden beseft hoe belangrijk een democratisch staatbestel is en hoe fragiel dergelijke staatsvorm wel is. Ook in Polen en Hongarije moet worden vastgesteld dat de scheiding der machten niet langer centraal staat en rechters worden opgejaagd en bestraft wanneer zij beslissingen nemen die niet door de uitvoerende macht worden aanvaard.

Het is daarom passend nogmaals op te roepen om de democratische evenwichten die in onze samenleving aanwezig zijn, te respecteren en de rechterlijke macht haar essentiële taak in alle onafhankelijkheid te laten uitvoeren waardoor zij haar rol van buffer tegen alle ondemocratische krachten die de rechtstaat aantasten, kan opnemen.

Christophe Snoeck is vrederechter in het vijfde kanton. Deze bijdrage is goedgekeurd door magistratenvereniging Magistratuur & Maatschappij.