‘Met welk moment in de geschiedenis we ook vergelijken, nu zijn we gemiddeld beter af’

‘We leven langer, we eten gezonder, we zijn rijker en veiliger dan vroeger’, schrijft Louis Ide (N-VA). ‘Maar toch worden we nog vaak de stuipen op het lijf gejaagd.’

Enkele maanden terug had ik de eer te gast te zijn op het verjaardagsfeest van Bob Van Hooland. De VU-professor bestuurskunde werd tachtig. Zijn kinderen organiseerden een verrassingsfeest en dat kon vanzelfsprekend niet zonder de nodige intellectuele spijs en drank. Onder de eminente sprekers die het woord namen, was ook Etienne Vermeersch. Ik vat zijn betoog samen in één zin: wereldwijd gaat het altijd maar beter met ons. De professor staafde zijn beweringen vanzelfsprekend, maar een kritisch mens wil toch graag wat harde data onder ogen krijgen, zodat de stellingen het eminence-based gehalte overstijgen. Vorige week werd mijn honger gestild.

Bij onze noorderburen gaat Simon Rozendaal met pensioen. Ik vermoed dat deze naam slechts in de verte een belletje doet rinkelen, Nederland is soms echt de andere kant van de wereld. Deze wetenschapsjournalist (de oudere, Nederlandse collega van onze Dirk Draulans) staat al 42 jaar in het vak en kan een bijzonder aardig palmares voorleggen. In het weekblad Elsevier blikte hij uitgebreid terug op zijn carrière, of beter op hoe wetenschap en journalistiek veranderd zijn in die enkele tientallen jaren. Terecht klaagt Rozendaal aan dat het NOS Journaal geen wetenschapsredacteur heeft, met alle gevolgen van dien. Ik kan het niet méér eens met hem zijn. Los van zijn pleidooi voor vaccinatie, zijn aanklacht tegen professoren die zonder kennis van zaken meningen verkondigen (en daarmee de geloofwaardigheid van de wetenschap schaden), de discussie nature/nurture,… heeft hij het ook over een aardige website die hij tussen haakjes vermeldt.

Deze ‘aardige website’ is een ware ontdekking. Op www.ourworldindata.org vind je alle data die de thesis van Vermeersch meer dan voldoende ondersteunen. En eigenlijk had ik die website al vroeger kunnen ontdekken want er werd al één keer over bericht (in Knack van 17 augustus 2016), met de goed gekozen titel: ‘Het gaat goed met de wereld (maar we weten het niet)’. Niet toevallig is er een Nederlandse filosoof aan het woord, die net als Rozendaal ook de journalistiek met de vinger wijst. Er wordt te weinig in een ruimer perspectief bericht.

Kijk zelf even op de site en stel vast dat de mensheid in globaliteit er enorm op vooruit is gegaan. Met welk moment in de geschiedenis we ons ook vergelijken we zijn gemiddeld beter af. We leven langer, we eten gezonder, we zijn rijker en ja, ook veiliger (ondanks de terreur en Noord-Korea). De aarde is schoner en er is minder oorlog dan voorheen. We worden de stuipen op het lijf gejaagd alsof onze lucht totaal vervuild zou zijn. (‘Fijn stof, help’) Maar is er nog iemand die weet wat zure regen is en wat voor hetze dit vele jaren geleden heeft veroorzaakt? Het zwaveldioxideprobleem (hét voorbeeld van Rozendaal) werd aangepakt en dat kan je dus ook vast stellen in de grafieken en landkaarten op de website.

Cultuurpessimisme relativeren

Wat niet wil zeggen dat er geen problemen zijn. Het klimaat verandert (voortdurend), maar dit keer is er een menselijke factor die wetenschappelijk meer en meer onbetwistbaar wordt. De kindersterfte is in de wereld (dus ook in Afrika) gehalveerd sinds de jaren ’70. Wist je ook dat de globale ongelijkheid tot voor twee eeuwen alleen maar toenam, maar de laatste tientallen jaren nu daalt? Kortom, we mogen het cultuurpessimisme wel wat relativeren. Maar evenzeer moeten we niet op onze lauweren rusten. De uitdagingen zijn en blijven enorm.

Interessant is bijvoorbeeld dat Australië, Europa en Canada het beter doen als het over de levensverwachting gaat. We doen het beter dan de rest van de wereld. Met andere woorden binnen de globaliteit doen ‘wij’ het Westen het stukken beter. Op andere vlakken doen we het ook duidelijk beter. Allemaal te checken op die website. Misschien is het dan ook gerechtvaardigd dat we dan ook onze normen en waarden, onze way of life wat meer actief gaan verdedigen? Of ben ik nog te bescheiden in de vraagstelling?