‘Maatregelen blijven volgen wordt een marathoninspanning: hoe motiveren we de bevolking om vol te houden?’

Een groep wetenschappers van de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheid en Sociale Psychologie van de UGent zet tien sleutels voor een motiverende communicatie op een rij, nu het ernaar uitziet dat de maatregelen om de verspreiding van het nieuwe coronavirus tegen te gaan, nog even zullen aanhouden.

De lockdownperiode begint voor velen te wegen. Het nauwgezet blijven volgen van de maatregelen is te vergelijken met het uitlopen van een marathon. Rond kilometer 30 krijgen nogal wat marathonlopers een motivatiedip. Het licht aan het einde van de tunnel is nog niet zichtbaar en de inspanningen beginnen te wegen. Dat knaagt aan hun motivatie.

De timing van de overheid om deze week de motivatiecampagne ‘Blijf volhouden’ te lanceren is ideaal. Cijfers uit een lopend onderzoek aan de Universiteit Gent tonen aan dat motivatie van de bevolking om de maatregelen na te leven licht achteruit gaat. In de afgelopen weken deden wetenschappers en overheden hun stinkende best om op een motiverende wijze te communiceren. In de komende weken wordt het een uitdaging om dit te blijven doen, zeker nu er lastige keuzes moeten gemaakt worden over het wel of niet versoepelen van de maatregelen en hoe dit best kan gebeuren.

Als motivatiewetenschappers geven we graag 10 sleutels voor een motiverende communicatie.

• Toon oprechte dankbaarheid: Door de bevolking te danken voor de geleverde inspanningen erken je de last die ze torsen. Door deze inspanningen expliciet te benoemen en je dankbaarheid evoor te uiten, stel je je empathisch op. Zo voelt de bevolking zich meer begrepen en blijft ze meer bereid om de gevraagde inspanningen op te brengen.

• Zet altruïsme in de verf: De coronacrisis brengt een hartverwarmende solidariteitsgolf met zich mee. Het helpen van anderen, iets doen voor de samenleving, het zorg dragen voor elkaar,… zijn belangrijke waarden waar vrijwel iedereen belang aan hecht. Geef aan hoe het volgen van de maatregelen een daad van altruïsme is.

• Voorzie een vast communicatiemoment: De bevolking wordt ongeduldig. De onzekerheid over het al of niet versoepelen van de maatregelen weegt. Door een vast, wekelijks communicatiemoment te voorzien over de aanpak van de lockdownmaatregelen krijgt de bevolking een duidelijk ankerpunt om zich aan vast te klampen. Zo hoeven journalisten bovendien niet langer dagelijks de vraag te stellen of en wanneer de lockdownmaatregelen zullen versoepeld worden.

• Formuleer tussendoelen: Elke marathonloper formuleert specifieke tussendoelen en motiveert zich om naar een volgend tussendoel te werken. Dit geeft moed want een tussendoel is haalbaar. De overheid kan dus targets naar voren schuiven, zoals het aantal nieuwe ziekenuisopnames. Als de bevolking deze target haalt, dan geeft dit een motivationele boost. Het geloof om de lockdownmarathon uit te lopen groeit.

• Communiceer positief: Beklemtoon de vooruitgang die de bevolking maakt en straal vertrouwen uit. Geef hierbij aan hoe de inspanningen van de bevolking direct verband houden met deze positieve resultaten. Omdat de inspanningen niet steeds direct zichtbaar zijn in positieve cijfers, is het goed om uit te leggen wat het negatieve resultaat zou zijn indien we ons niet aan de maatregelen houden.

• Bied perspectief: Een marathonloper weet dat de finish op 42km ligt. Het is koffiedik kijken hoe lang deze coronacrisis zal duren. Toch kan er vermoedelijk enig perspectief worden geboden, bijvoorbeeld door prioriteiten in het versoepelen van de maategelen naar voren te schuiven. Zo krijgen verschillende bevolkingsgroepen een beter zicht op wanneer zij ‘aan de beurt zijn’.

• Voorzie duidelijke instructies: Als nieuwe maatregelen worden ingevoerd, geef dan zeer concreet aan wat wel en wat niet verwacht wordt. Hoe helderder geformuleerd, hoe groter de kans dat de bevolking zich er aan houdt. Onduidelijke instructies zaaien verwarring, zoals onder meer bij de discussie over het al dan niet mogen zitten op de parkbankjes.

• Geef duiding: Leg de bevolking uit waarom de maatregelen noodzakelijk zijn én blijven in de komende weken. Dit draagt bij tot een beter begrip en een grotere bereidheid om de maatregelen te volgen. Als bepaalde maatregelen voor bepaalde bevolkingsgroepen van kracht blijven, voorzie dan een zinvolle uitleg. Zo hebben deze bevolkingsgroepen niet het gevoel in de kou te blijven staan. Zoek draagvlak voor delicate maatregelen voor ze in te voeren. Zo vermijd je weerstand.

• Vermijd dwingende communicatie: Hoewel de regels dienen gevolgd te worden, is de manier van communiceren hierover cruciaal. Als het enkel van moetens is dan dreigt de bevolking in weerstand te gaan. Een vermanende vinger komt betuttelend over. Overmatig dreigen met boetes ondergraaft het vrijwillig engagement van de bevolking. Toon begrip voor regelovertreders, maar wijs hen ook op de noodzaak van volgehouden inspanningen.

• Trek aan een zelfde zeel: Eendracht maakt macht. Door als overheid eensgezind te commniceren en aan een zelfde zeel te trekken, kan de bevolking zich hier aan spiegelen. Terwijl een maraton lopen een individuele inspanning is, is deze coronacrisis bezweren een collectieve inspanning. Omdat we allen in hetzelfde schuitje zitten, heeft dit een diepmenselijk, verbindend effect.

In de komende weken wordt het een uitdaging om blijvend motiverend te communiceren. Maar ook als bevolking kunnen we ons steentje bijdragen door elkaar te motiveren om de maatregelen vol te houden, begrip te tonen voor de moeilijke omstandigheden waarin virologen en politici werken, en dankbaarheid te tonen naar die beroepsgroepen die vandaag het beste van zichzelf geven. Zo halen we met ons allen de eindmeet van deze collectieve marathon.

Maarten Vansteenkiste, Bart Soenens, Branko Vermote, Joachim Waterschoot, Sofie Morbée werken aan de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheid en Sociale Psychologie van de UGent.