Het ging de voorbije week over de aanstelling van twee nieuwe informateurs nadat Paul Magnette ‘het spel niet eerlijk speelde’. Over Open VLD dat de voorzittersverkiezingen wil uitstellen. Over de Green Deal van de Europese Commissie. En over Charles Michel die de Europese begroting moet regelen. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Een nieuwe ronde
‘We gaan alle pistes onderzoeken.’
Informateurs Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR), alle media, 11 december.
Twee pas verkozen partijvoorzitters werden door koning Filip aangesteld als informateur: Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR). Ze benadrukken dat ze met tien partijen zullen spreken en alle regeringsmogelijkheden, paars-groen én paars-geel, zullen onderzoeken.
Het is duidelijk dat paars-geel niet zal lukken, de PS en de N-VA willen niet met elkaar in één boot. Dus moeten de voorzitters van de CD&V en de MR vooral bij zichzelf nagaan of ze een paars-groen-oranje-regering zien zitten. Anders worden nieuwe verkiezingen stilletjes aan het enige alternatief.
Tegen 20 december verwacht de koning het verslag van hun interne zoektocht.
2. Gratis reclame
‘Jullie aanmoedigingen waren talrijk, zowel uit Vlaanderen, Wallonië als Brussel.’
Ex-informateur Paul Magnette in een filmpje op twitter, 9 december.
Coens en Bouchez gaven na hun aanstelling tot informateur een zeer korte persconferentie en kondigden aan dat ze in alle discretie zullen voortwerken. Wat een verschil met de manier waarop informateur Paul Magnette (PS) te werk ging. Magnette hield bij elke mogelijke gelegenheid een persconferentie waarbij hij zich profileerde als een staatsman. Hij verklaarde dan bijvoorbeeld te werken ‘voor alle Belgen’ en riep de partijvoorzitters op ‘om uit de comfortzone te treden’, want ‘partijstrategieën moeten wijken voor het algemeen belang’.
De nota’s van Magnette waren een doorslagje van het PS-verkiezingsprogramma.
Zoals hier al eerder werd opgemerkt, trad hij zelf níét uit zijn comfortzone: de nota’s van Magnette, die moesten leiden tot het regeerakkoord, waren een doorslagje van het PS-verkiezingsprogramma. Ze vielen goed bij zijn PS-achterban en bij PTB-kiezers, van wie een belangrijk deel vroeger nog voor de Waalse socialisten stemde.
Magnette handelde de opdracht die hij kreeg van de koning niet af als een informateur. Hij betrok de N-VA niet bij zijn nota’s. En ook de CD&V niet. En dat terwijl de socialisten, liberalen en groenen samen maar 76 zetels hebben in de Kamer en dus slechts één stem op overschot hebben. Dat is onvoldoende voor een stabiele meerderheid. Velen zien daarom CD&V als een noodzakelijke partner voor een paars-groene coalitie.
(Tussen haakjes: in tegenstelling met wat algemeen wordt gedacht is zo’n uitbreiding van paars-groen met CD&V ook rekenkundig niet evident, legde collega Walter Pauli heeft hier eerder deze week uit: ‘Met de CD&V erbij staan de vier mogelijke Vlaamse regeringspartijen in één klap zwakker: ze zijn wiskundig (en dus ook politiek) niet meer strikt nodig.’)
Terug naar het informateurschap van Magnette, waarover politicoloog Carl Devos (UGent) in De Morgen schreef dat die ‘het spel niet eerlijk speelde’. Devos: ‘Wat hij deed, is formeren, eerder dan informeren. Die twee letters zijn geen detail. Er is geen resultaat dat deze kritiek doet verstommen: dat een koninklijke opdrachthouder de afspraak, gestoeld op een politieke consensus, met het staatshoofd doorbreekt, is een slechte zaak voor de federale regeringsvorming. Omdat die zo extreem moeilijk is, is respect voor de regels cruciaal. Partijen vertrouwen elkaar niet, ook binnenin is er veel argwaan. Als dan de spelregels niet langer zekerheid bieden, wordt het nóg moeilijker.’
Magnette misbruikte zijn informateurschap om zijn partijprogramma te presenteren alsof er straks verkiezingen zijn.
Zo zijn we wel erg ver verwijderd van de staatsman waarvoor Magnette zich de voorbije weken zo graag uitgaf. Ook nog tijdens een pontificaal filmpje dat hij op twitter zette, nadat hij informateur af was. Daarin richtte hij zich tot alle Belgen en bedankte iedereen die hem tijdens zijn opdracht steunde. ‘De steunberichten waren talrijk, zowel uit Vlaanderen, Wallonië als Brussel.’ Aandoenlijk.
Magnette misbruikte zijn informateurschap niet alleen door als formateur op te treden en te proberen een paars-groene coalitie op de been te brengen. Hij misbruikte zijn informateurschap ook om als PS-voorzitter voortdurend zijn partijprogramma te presenteren en zich als staatsman te profileren, alsof er straks verkiezingen zijn. Misschien is dat ook zo. In elk geval moet normaal gezien voor zo’n reclame in de media veel worden betaald.
3. Opportunistisch potje / postje?
‘Open VLD overweegt voorzittersverkiezingen uit te stellen.’
De Morgen, 11 december
Bij de top van de Vlaamse liberalen is de drang om deel te nemen aan een federale regering zo groot dat ze er nu zelfs aan denken om de voorzittersverkiezingen uit te stellen. In principe zijn die in maart, maar nu wordt dus overwogen om ze wat later te houden. ‘Dit moet fake news zijn. Zo’n opportunistisch potje maken wij liberalen er niet van. Hoop ik’, reageerde Lode Vereeck, tot voor kort senator voor Open VLD. Het is geen fake news, de partijwoordvoerder bevestigde het bericht ondertussen.
De optredens van de nieuwe SP.A-voorzitter Conner Rousseau zetten er niet toe aan om de SP.A in de toekomst nog heel serieus te nemen.
De vorming van een federale regering werd een hele tijd bemoeilijkt door voorzittersverkiezingen, eerst bij de PS en daarna bij CD&V en de MR. De voorzittersverkiezingen bij de SP.A speelden geen rol. Dat illustreert hoe belangrijk de Vlaamse socialisten nog zijn. De optredens van de nieuwe voorzitter Conner Rousseau, die na een consultatie bij koning Filip voor de camera’s verklaarde ‘We zijn matekes geworden’, zetten er niet toe aan om de SP.A in de toekomst nog heel serieus te nemen.
Nu duidelijk is dat Joachim Coens en Georges-Louis Bouchez de voorzitters zijn voor respectievelijk CD&V en MR, konden de onderhandelingen eindelijk serieus van start gaan. Maar slechts voor even, want in maart zijn er normaal gezien voorzittersverkiezingen bij de Open VLD. We mogen verwachten dat in februari 2020 bij de Vlaamse liberalen al de strijd om dat voorzitterschap zal openbreken. En dat het een strijd zal worden is duidelijk. Gwendolyn Rutten is niet onbesproken en veel liberalen voelen zich geroepen om haar op te volgen, van Francesco Vanderjeugd tot Bart Tommelein. Het belooft daar spannend te worden.
Voor de vorming van een federale regering betekent dit dat er nog maximaal acht weken resten om een coalitie te smeden en een regeerakkoord te schrijven, zoals eerder in Knack al werd uitgerekend. Anders moet de regering worden gevormd midden in de partijdebatten van de Vlaamse liberalen en dat zit niemand zitten. Maar in acht weken tijd een regering op de been krijgen en een regeerprogramma schrijven, is erg nipt.
Het uitstellen van de voorzittersverkiezingen waarop de top nu aanstuurt, kan het wantrouwen bij de basis alleen maar vergroten.
De top van de Open VLD is nu ook tot dat besef gekomen. Met de voorzittersverkiezingen dreigt ze de controle te verliezen over de formatiebesprekingen. En ook over de eigen carrière – misschien nog wel belangrijker. Want wat als huidig voorzitter Gwendolyn Rutten niet wordt herkozen? Dan heeft ze geen vat meer op welke coalitie er tot stand komt. En al helemaal niet op wie er minister mag worden.
Daarom is binnen de liberale partijtop het idee gelanceerd om de voorzittersverkiezingen uit te stellen. Die moeten dan op z’n laatst in juni plaatsvinden. Dan moet de top van Open VLD wel hopen dat er een regering wordt gevormd vóór de zomer. Dat is niet zeker, want op dit moment lijken de onderhandelingen nog lang te kunnen aanslepen.
Er bestaat vandaag al een groot wantrouwen bij de liberale basis tegenover de partijtop, nadat duidelijk was geworden dat die ‘met goesting’ in een paars-groene regering wilde stappen. Veel rasechte liberalen vinden het onbegrijpelijk dat de partijleiding zo enthousiast is over de nota’s van informateur Magnette. Die staan vol oubollige linkse recepten die niet tot meer welvaart en welzijn leiden, zoals in het zuiden van het land al decennialang wordt aangetoond. Het uitstellen van de voorzittersverkiezingen waarop de liberale top nu aanstuurt, kan dat wantrouwen bij de basis alleen maar vergroten.
Als de Open VLD bekommerd was over de toekomst van het land, moest ze de voorzittersverkiezingen juist vervroegen.
De top van de Open VLD overweegt dus om er een ‘opportunistisch potje’ van te maken. Of is ‘opportunistisch postje’ juister? Hij zal wel beweren dat de voorzittersverkiezingen moeten worden uitgesteld ‘in het belang van het land’, maar als Open VLD werkelijk bekommerd was over de toekomst van het land, moet ze de voorzittersverkiezingen niet uitstellen, maar juist vervroegen. Dat zou voor alles en iedereen veel beter zijn. Behalve misschien voor diegenen die het nu bij de Vlaamse liberalen voor het zeggen hebben.
4. Naar de maan
‘Het wordt een hobbelige weg, maar het hele continent moet mee.’
Ursula von der Leyen, voorzitter Europese Commissie, 12 december.
De Europese Commissie presenteerde de Green Deal, een ambitieuze klimaatagenda, die brede steun kreeg van het Europees Parlement. Eerder was afgesproken dat de CO2-uitstoot tegen 2030 met 40 procent moet worden verminderd, maar dat wordt opgetrokken tot 50, misschien wel 55 procent. Europa wil zo tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent worden. Volgens Von der Leyen zal de Green Deal ook zorgen voor economische groei.
Von der Leyen noemt de Green Deal het Europese ‘man-op-de-maanmoment’, iets wereldschokkends. Om de doelstellingen van de Green Deal te bereiken is een systeemshift noodzakelijk, alles en iedereen zal zijn gedrag moeten veranderen om de CO2-uitstoot zo sterk te verlagen. En het zal veel geld kosten, waarbij het nog onduidelijk is waar dat vandaan zal komen. ‘Het wordt een hobbelige weg, maar het hele continent moet mee’, aldus nog Von der Leyen.
De inwoners van Europa zullen zich afvragen waarom zij als enigen in de wereld zo’n grote inspanning moeten leveren.
Het nemen van de juiste, haalbare en betaalbare maatregelen is slechts één facet van de gigantische uitdaging waar de Commissie voor staat. Ze zal er ook voor moeten zorgen dat de Europeanen al die maatregelen aanvaarden. Dat wordt moeilijk als er alleen in Europa zo’n systeemshift wordt doorgevoerd, en de VS, Rusland, China en anderen nauwelijks of veel minder bewegen. Dan zullen de inwoners van Europa zich afvragen waarom zij als enigen in de wereld zo’n grote inspanning moeten leveren. Het Europese project zou zo op nog meer weerstand bij de bevolking kunnen stuiten. In plaats van een Europees ‘man-op-de-maan’ zou het wel eens een ‘Europa-naar-de-maan’ kunnen worden.
Het wordt voor de Commissie niet eenvoudig om de nodige ingrijpende maatregelen te nemen en er tegelijkertijd voor te zorgen dat de bevolking ze accepteert en steunt.
5. Europese begroting
‘Michel krijgt taak EU-begroting te regelen’
Het Laatste Nieuws, 12 december.
De Europese regeringsleiders hebben EU-president en voormalig premier Charles Michel gevraagd om de onderhandelingen te leiden over de Europese meerjarenbegroting van 2021 tot en met 2027. Het is wachten op de bondscoach die aan Xavier Waterslaeghers van F.C. De Kampioenen vraagt om op het Europees kampioenschap voetbal in het doel van de Rode Duivels te gaan staan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
