‘Deelnemen aan de macht is voor de Open VLD belangrijker dan haar partijprogramma uitvoeren’

De belastingen verlagen was en is nog altijd het belangrijkste programmapunt van Open VLD. Op dat vlak heeft de partij niets bereikt.

Twee maanden heeft informateur Paul Magnette (PS) om een federale regering te vormen. Op vrijdag 29 november wordt duidelijk wie de voorzitter wordt van de MR: Georges-Louis Bouchez of Denis Ducarme. En een week later weten we of Joachim Coens dan wel Sammy Mahdi de CD&V mag leiden. Daarna kunnen de regeringsonderhandelingen met beide partijen écht beginnen. Maar tegen begin februari 2020 moeten ze alweer afgerond zijn, want dan barst bij de Open VLD de strijd om het voorzitterschap los – de verkiezing heeft plaats in maart. En een strijd zal het worden, want veel liberalen voelen zich geroepen, van Francesco Vanderjeugd tot Bart Tommelein. Is er begin februari nog geen federale regering, dan mogen we haar ten vroegste in de lente verwachten.

Deelnemen aan de macht is voor de Open VLD belangrijker dan haar partijprogramma uitvoeren.

In acht weken een regeerakkoord schrijven: het kan. Maar het wordt krap. De Open VLD heeft wel een belangrijke opening gecreëerd voor Magnette. Kopstuk Bart Somers, Vlaams vicepremier, verklaarde op VTM dat hij ervan overtuigd is dat de N-VA federaal niet wil regeren. Zo opent hij de deur voor een regering van liberalen, socialisten en groenen. Toen de Gentse Open VLD-burgemeester Mathias De Clercq begin deze maand als eerste een lans brak voor Paars-Groen, werd dat door de liberale top niet op luid applaus onthaald. De verklaringen van de liberale nummer één in de Vlaamse regering kunnen op meer steun rekenen. Zo liet federaal vicepremier Alexander De Croo zijn veto tegen Paars-Groen varen. De weg daarnaartoe ligt open.

Hier en daar wordt getwijfeld of de Open VLD een regeerakkoord kan sluiten met de PS en Ecolo, die teruggrijpen naar ‘ Le retour du coeur‘: die slogan introduceerde PS-voorzitter Guy Spitaels eind jaren tachtig na het ‘sociale bloedbad’ van de regering-Martens/Gol en gaat volgens zijn verre opvolger Magnette ook op na het ‘sociale bloedbad’ van de Zweedse coalitie. De PS en Ecolo denken bijvoorbeeld aan een minimumpensioen van 1500 euro voor iedereen. Vervroegde uittredingsstelsels zoals het brugpensioen willen ze niet meer aanpassen. De wettelijke pensioenleeftijd moet van hen teruggebracht naar 65 jaar. En ze pleiten voor een arbeidsduurverkorting mét loonbehoud. De liberalen staan niet afkerig tegenover zo’n uitgesproken links regeerprogramma. In Wallonië regeren de Franstalige liberalen al samen met de PS en Ecolo, in Brussel regeert de Open VLD met socialisten en ecologisten, met zo’n links akkoord. Dat het tot grote budgettaire tekorten en oplopende schulden leidt, is geen bezorgdheid voor de liberalen.

Paars-Groen kan rekenen op 76 van de 150 Kamerzetels. Eén zetel op overschot is te weinig voor een stabiele regering. Met de 12 zetels van de CD&V erbij is het comfortabeler. Maar waarom zouden de christendemocraten meedoen? Wat er van die partij nog rest, zou dan door de N-VA vanuit de oppositie aan flarden worden geschoten. Bovendien nemen de spanningen tussen de CD&V en de Open VLD de laatste weken toe, omdat de liberalen met een linkse Kamermeerderheid vlug-vlug de abortus- en de euthanasiewet willen uitbreiden. Dat zal de CD&V niet gunstiger te stemmen.

In acht weken een regeerakkoord schrijven: het kan. Maar het wordt krap.

Paars-Groen zou ook Défi (2 zetels) en/of het cdH (5 zetels) erbij kunnen vragen, om over een ruimere meerderheid te beschikken. Maar als de CD&V niet meedoet, zou de formule in Vlaanderen op amper 29 van de 87 zetels terugvallen. Juridisch vormt dat geen probleem, maar politiek is dat voor de Open VLD een grote uitdaging. Het zou de eerste keer zijn dat geen enkele van de drie grootste Vlaamse partijen (N-VA: 24 zetels, Vlaams Belang: 18 zetels, CD&V: 12 zetels) in de federale regering zit. Dat zullen de Vlaamse liberalen alleen verkocht krijgen als ze een zware stempel kunnen drukken op het federale akkoord.

De Open VLD is de enige partij die de voorbije twintig jaar onafgebroken in de federale regering heeft gezeten. De belastingen verlagen was en is nog altijd haar belangrijkste programmapunt. Op dat vlak heeft de partij niets bereikt: de totale belastingdruk is nauwelijks gedaald en behoort nog altijd tot de hoogste in Europa. Onze fiscaliteit werd de voorbije decennia alleen maar ingewikkelder en ondoorzichtiger. Wie gelooft dat de Open VLD er de volgende jaren met socialisten en ecologisten in zal slagen daar wél iets aan te doen?

In Brussel is al gebleken dat aan de macht deelnemen voor de Vlaamse liberalen belangrijker is dan hun partijprogramma uitvoeren. Federaal is dat niet anders. In de Wetstraat doet al enige tijd het scenario de ronde dat Open VLD bij Paars-Groen mag rekenen op het premierschap (dat voorzitter Gwendolyn Rutten zich kan toe-eigenen), plus twee ministers en het Kamervoorzitterschap. Dat is niet slecht voor een partij met maar 12 Kamerzetels. Wel benieuwd hoeveel ze er daarvan zal overhouden na vijf jaar Paars-Groen.