‘Klimaatzaak: hoog tijd dat de aangegane verbintenissen worden nageleefd en in de praktijk worden omgezet’

‘De pleidooien voor de Klimaatzaak starten op dinsdag 16 maart. Meer dan 60.000 burgers voeren een rechtszaak tegen de vier bevoegde Belgische overheden omdat ze tekortschieten in hun klimaatbeleid. België moet bewijzen dat het zijn internationale engagementen nakomt en voldoende ijvert voor een rechtvaardige en duurzame toekomst voor alle Belgen’, schrijft een groep ondertekenaars uit het brede middenveld.

Voor het eerst in haar geschiedenis zal de Belgische justitie moeten oordelen over het beleid dat de verschillende regeringen voeren om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Zes jaar na de oprichting van de Klimaatzaak start eindelijk het tien dagen durende proces waarop 62.000 Belgen voor de Brusselse rechtbank van eerste aanleg een rechtszaak aanspannen tegen de federale regering en het Vlaamse, Waalse en Brusselse Gewest. Onze overheden zullen zich in deze rechtszaak moeten verantwoorden voor hun nalatigheid.

Nieuwe rechtspraak in de maak

De Belgische staat is niet de eerste op de beklaagdenbank. Bij onze noorderburen werden al gelijkaardige rechtszaken aangespannen. Nieuwe rechtspraak begint zich af te tekenen: gebrek aan klimaatactie wordt afgestraft in de rechtbank.

De klimaatzaak in Nederland in 2015 was de eerste in haar soort, na een procedureslag van vier jaar. Milieuorganisatie Urgenda won samen met 900 mede-eisers de klimaatzaak tegen de Nederlandse staat. Het vonnis zorgde voor veel ophef in de internationale pers omdat het de sterkste rechterlijke klimaatbeslissing ooit was: Nederland werd veroordeeld wegens een gebrek aan klimaatzorg en moest zijn uitstoot van broeikasgassen verlagen. Het Nederlandse voorbeeld kreeg navolging: de rechtbank van Parijs oordeelde vorige maand, in de “Zaak van de Eeuw”, dat Frankrijk onvoldoende inspanningen leverde om de internationale verbintenissen voor een lagere CO?-uitstoot na te komen.

Als reactie op de passiviteit waarmee staten op de klimaaturgentie reageren, lopen wereldwijd meer dan duizend rechtszaken, van Pakistan over Portugal en Nigeria tot de Verenigde Staten.

Sociale rechtvaardigheid en mensenrechten

Het is de meest cruciale vraag van de eeuw: zijn we in staat om collectief te reageren op de klimaatcrisis? We voelen nu al de gevolgen van de klimaatopwarming, die een uitdaging vormen voor sociale rechtvaardigheid. De gevolgen ervan zijn namelijk veel ernstiger voor de meest kwetsbaren in onze samenleving en voor de bevolkingen van de landen in het globale Zuiden, die er ook het minst verantwoordelijk voor zijn. Zij zijn de eersten die bedreigd worden, samen met de toekomstige generaties.

Omdat de impact op onze gezondheid, onze toekomst en die van de mensheid, op de biodiversiteit en de ecosystemen immens is, schendt het gebrek aan actie ook de mensenrechten. De trage reactie van onze regeringen op een risico dat alle inwoners van België bedreigt, wijst op een gebrek aan voorzorg en voorzichtigheid. Bovendien heeft ons land een verantwoordelijkheid ten opzichte van kwetsbare landen: als historische vervuiler en dus belangrijke verantwoordelijke voor de huidige crisis, kan en moet België meer bijdragen aan de collectieve inspanningen om de klimaatcrisis aan te pakken.

De staat op zijn verantwoordelijkheden wijzen

De Klimaatzaak wil in haar pleidooien de Belgische staat wijzen op zijn verantwoordelijkheden: het is hoog tijd dat de aangegane verbintenissen worden nageleefd en in de praktijk worden omgezet, zonder omwegen of verdere vertraging. Hoog tijd om een ambitieus klimaatbeleid af te dwingen en te zorgen voor een eerlijke transitie naar een koolstofarme samenleving. De eis van deze 62.000 Belgen: een klimaatbeleid in lijn met de wetenschap om de opwarming te kunnen beperken tot maximaal 1,5°C.

Inmiddels hebben het Brussels en Waals Gewest en de federale regering zich ertoe verbonden om hun uitstoot tegen 2030 met 55% te verminderen ten opzichte van 1990. Het komt er nu op aan om deze verbintenissen om te zetten in concrete en begrote maatregelen. Bovendien blijft ook de samenwerking tussen de verschillende entiteiten complex en weinig transparant, wat doeltreffend en gecoördineerd Belgisch klimaatbeleid in de weg staat. Met zijn klimaatbeleidbengelt België eerloos onderaan het Europese klassement.

Het lijdt dan ook geen twijfel dat de rechtspraak uit de buurlanden de Belgische justitie kan inspireren. België is al jaren op drift en moet weer op koers worden gebracht om de urgentie van de klimaatcrisis recht in de ogen te kijken. Dat eisen 62.000 Belgen nu met deze Klimaatzaak. , Maar het zijn uiteindelijk de meer dan 11 miljoen inwoners van ons land die erbij gebaat zijn.

Valérie Del Re et Carine Thibaut (Greenpeace) / Nicolas Van Nuffel et Lien Vandamme (Coalition Climat) / Arnaud Zacharie (CNCD-11.11.11)/ Els Hertogen (11.11.11)/ Thierry Bodson (FGTB Wallonie et FGTB fédérale) et Miranda Ulens (Vlaams ABVV en ABVV fédérale) / Mathieu Verjans (ACV-CSC)/ Philippe Funcken (Natagora)/ André Denayer (ATD Quart Monde – ATD Vierde Wereld) / Thérèse Snoy (Grands Parents pour le Climat)/ Hugo Van Dienderen en Bernard Hubeau (Groot Ouders voor het Klimaat)/Bernard Bayot (Financité)/ Lidia Rodriguez Prieto (Le Monde selon les Femmes) / Meron Knikman (Vrouwenraad)/Julie Vandenberghe (WWF)/ Mario Coppens (CGSLB- ACLVB)/ Antoinette Brouyaux (association 21)/ Barbara Janssens (Netwerk Bewust Verbruiken)/ Inez Louwagie (Repair & Share) / Ariane Estenne (MOC)/ Bert De Somviel (BOS+)/ Laurien Spruyt (BBL)/ Philippe Hensmans (Amnesty)/ Caroline Lesire (Emergences)/Bernard Govaert (Netwerk Duurzaam Mobiliteit) / Marc Lemaire (coalition Kaya)/Dries Everaets (De Natuur Vrienden)/ Hélène Debaisieux (Quinoa)/ Reine Spiessens (Vlaams Jeudgraad) / Sylvia Vannesche (Eco-Vie) / Sébastien Kennes (Rencontre des Continents) / Christophe Dubois (Réseau IDée)/ Larry Mofett (Rise for Climate)/ Florence Kroff (FIAN) / Lodewijk De Witte (Oxfam-en-Belgique) / Pauline Dutron (Amis de la Terre) / Michel Vanhoorne (Forum Gauche Ecologie)/ Wietse De Langhe (KimaatContact) / Freddy Mortier (DeMens.nu) / Climate Express / Aurélie Willems (Gracq) / Filip De Bod (Climaxi) / Jan Wyckaert (Rikolto) / Marcel Antenbrink (Vogelbescherming Vlaanderen)/ Erik Baelus (Transitie Vlaanderen)/ Els Lauriks (FairFin)/ Karel Malfliet (Ecokerk)/ Dirk Glas (Join for Water)/ Oliver Mechthold (JNM)