De gevaren van speed pedelecs: ervaring speelt een belangrijke rol

Speed pedelecs – snelle elektrische fietsen – zijn in opmars als alternatief voor de files. Maar precies hun snelheid zou ze gevaarlijk maken. Is dat zo?

Snelle elektrische fietsen – speed pedelecs – nemen in onze mobiliteit een steeds prominentere plaats in. Zeker nu er eindelijk een wettelijk kader is voor trapondersteuning tot 45 kilometer per uur, waardoor woon-werkverplaatsingen van 30 kilometer en meer tot de mogelijkheden gaan behoren. Je weet wanneer je vertrekt. Je weet wanneer je aankomt. Er is wel nog veel werk aan de winkel op het vlak van techniek, infrastructuur, wetgeving en mentaliteit.

Speed pedelecs of spedelecs zijn nog een nieuw verschijnsel op onze wegen, en wat nieuw is trekt altijd de aandacht. Elk ongeval komt bij wijze van spreken in het nieuws, terwijl je van duizenden auto-ongevallen niets hoort. Bovendien neemt hun aantal snel toe, en eenvoudige logica zegt: hoe meer fietsen, hoe groter de kans om bij een ongeval betrokken te raken. Dat blijkt ook uit de cijfers. Toch zeggen die weinig, want we weten dat statistieken over fietsongevallen een moeilijke en onbetrouwbare zaak blijven. Wie door een eigen domme fout valt, stapt niet naar de politie om aangifte te doen.

Eigen schuld

Volgens een Zwitsers onderzoek – met 3.658 gedetailleerde ongevallenbeschrijvingen het grootste in zijn soort – spelen leeftijd en snelheid geen rol bij ongevallen met spedelecs. Het aantal ongevallen was evenredig gespreid over alle leeftijden, wat de mythe ontkracht dat vooral senioren onderuit gaan. Er was ook geen verschil in aantal ongevallen tussen de trage pedelecs en de snelle versies. De deelnemers gaven overigens ruiterlijk toe dat het ongeval hen ook met een gewone fiets had kunnen overkomen. Lees: het was hun eigen fout.

Ervaring speelde misschien wel een rol, want 75 procent had ruime ervaring met fietsen, brommers en motoren. Omgekeerd gaf 1 op de 10 toe weinig tot geen ervaring met tweewielers te hebben. Dat zet aan tot nadenken over die laatste groep. Om een voertuig veilig te besturen, moet je zijn grenzen kennen, en dat vraagt ervaring. Een (verplichte?) rijopleiding voor onervaren mensen die zich een spedelec willen aanschaffen, is daarom misschien geen slecht idee.

De ervaringen en de veiligheidscultuur bij motorrijders zouden daarvoor de nodige inspiratie kunnen leveren. Motoren zijn een stuk zwaarder en sneller, maar er zijn ook grote parallellen met spedelecs. Hun smal profiel bijvoorbeeld, waardoor ze nauwelijks opvallen in het verkeer. Neem een glasheldere winterochtend, een fietser op een spedelec met een laagstaande zon in de rug en een autobestuurder die de baan op wil rijden maar wat verblind wordt door de lage zon. Een motor of een fietser zijn zo klein en werpen zo weinig schaduw dat ze makkelijk gemist worden, met mogelijk zware gevolgen. De hogere snelheid van beide voertuigen weegt daarin stevig door. Er zijn nog meer parallellen te trekken, bijvoorbeeld voor het anticiperend rijgedrag, het opeisen van de plaats op de weg en de remtechniek.

Noodstop

Over de beste uitvoering van een noodstop op een spedelec verschillen de meningen. De voorste rem geeft altijd het grootste remeffect, maar de kans op wegglijden met finaal controleverlies is dan eveneens het grootst, net zoals de kans dat je over de kop gaat als je tegen een laag obstakel knalt. Het best lijkt eerst met de achterrem aan te zetten om de fiets te stabiliseren en een fractie later de voorrem gedoseerd te gebruiken om een slip te vermijden. Ga ondertussen zo snel mogelijk ver naar achteren hangen, het liefst met je achterwerk boven je achterwiel. Om dat remmanoeuvre grondig onder de knie te krijgen, moet je veel oefenen, bijvoorbeeld met de mountainbike op een stukje bergaf, tot het een automatisme wordt.

Technische verschillen in uitvoering en trapondersteuning maken dat spedelecs anders reageren: sommige snel, andere traag. Dat laatste kan tot paniekreacties leiden als je onverwacht hard moet remmen en de ondersteuning niet à la minute wegvalt. Neem daarom de tijd om je fiets te leren kennen, bijvoorbeeld door bewust moeilijker trajecten te fietsen waarop je je rijtechniek kunt aanscherpen.

Zichtbaarheid

Als zwakke weggebruiker ben je aangewezen op jezelf voor je veiligheid. Autochauffeurs hebben onbewust de neiging alleen naar grote voertuigen te kijken die voor hen een gevaar inhouden en negeren kleinere weggebruikers. Alert fietsen is dus de boodschap. En opvallen: kleed je opzichtig, het liefst met fluo, reflecterende stroken en overal verlichting.

Soms is het veiliger de elektrische ondersteuning wat lager of zelfs helemaal uit te zetten als de omstandigheden te riskant worden.