In Knack leest u deze week een interview met Naima Charkaoui naar aanleiding van haar nieuw boek ‘Het opengrenzenmanifest‘. We bieden u hier een fragment aan.
Het is duidelijk dat de toegang tot mobiliteit wereldwijd ontzettend ongelijk verdeeld is. Harde papieren en fysieke grenzen creëren een feitelijke mondiale apartheid.
Een groot deel van de wereldbevolking zit letterlijk gevangen in dat status quo: er zijn bitter weinig opties om hun geboorteland te verlaten. Als blijven echt niet meer leefbaar is, kunnen ze hun heil proberen te zoeken in de nabije regio. Meer dan de helft van de mensen die gedwongen op de vlucht zijn, verblijft in eigen land. Ze worden officieel ‘intern ontheemden’ genoemd. Van degenen die naar het buitenland trekken, wordt 80 procent opgevangen in een buurland.
Het zijn meestal landen die economisch veel minder marge hebben dan Europese landen. Voor mensen op de vlucht betekent dit overleven in heel moeilijke omstandigheden. Zelfs basisrechten zoals een dak boven het hoofd, degelijk sanitair, onderwijs voor kinderen, voeding, gezondheidszorg en bescherming tegen geweld en misbruik zijn niet gegarandeerd.
Harde papieren en fysieke grenzen creëren een feitelijke mondiale apartheid.
Een andere optie is toch proberen een welvarendere regio zoals Europa te bereiken. Omdat dat bijna onmogelijk is op een legale manier, betekent dat een risicovolle tocht zonder garantie op succes.
Mensen die deze gok wagen, leggen niet alleen hun spaargeld en vaak ook dat van hun familie in de handen van mensensmokkelaars, maar ook en vooral hun leven. Ze moeten levend door woestijnen, over zeee?n of in en uit vrachtwagens zien te geraken. Ze moeten honger, koude of hitte en vermoeidheid trotseren. Ze moeten misbruik en agressie van mensensmokkelaars, slavenhandelaars en andere criminelen, maar ook van grenswachters, militairen en politie zien te vermijden. Of incasseren en overleven. Vrouwen en kinderen zijn extra kwetsbaar voor fysiek en seksueel geweld.
In de Europese Unie zitten de meeste mensen alleen mentaal gevangen in het status quo. Hun nationaliteit en portemonnee laten hen toe de wereld vanzelfsprekend als een dorp te zien waarin ze zich quasi vrij kunnen verplaatsen. Die vanzelfsprekendheid uit zich in het gemak waarmee mensen in een verkiezingsperiode wel eens zeggen: ‘Als die of die partij wint, dan vertrek ik uit Belgie?.’
We zijn in ons land inderdaad verwend met mogelijkheden om naar het buitenland te vertrekken als we daar zin in hebben. Het vrij verkeer van personen binnen de Europese Unie, hoewel niet zonder voorwaarden, schept heel wat mogelijkheden om zich elders te vestigen voor korte of langere duur.
En velen hebben het idee dat het ook niet zo ontzettend moeilijk zou zijn om zich ergens buiten Europa te vestigen en er professioneel aan de slag te gaan. Al zijn die mogelijkheden in de praktijk vaak beperkt tot mensen die qua inkomen en scholing hoger op de maatschappelijke ladder staan.
De ironie is dat mensen die een uitzichtloze situatie willen ontvluchten, vaak moeilijker hun recht om hun land te verlaten kunnen realiseren, dan zij die minder dringende redenen hebben om te vertrekken.
Voor de meeste landgenoten is naar het buitenland verhuizen echter een louter hypothetische optie. Ze hebben geen enkele drang om dat daadwerkelijk te doen. Dat belet niet dat ze internationaal mobiel zijn. Er is zelfs sprake van overconsumptie van mobiliteit, met alle ecologische gevolgen van dien. Zich verplaatsen over de wereldbol dient dan vooral een recreatief doel.
De ware gelukszoeker is de toerist, ‘op de vlucht’ voor de dagelijkse sleur in een paradijselijk eldorado. Witte stranden met palmbomen, luxueuze resorts met meerdere zwembaden, avontuurlijke uitstappen. Lekker niets hoeven te doen, want we worden op onze wenken bediend.
Hoe armer het land, hoe goedkoper de lokale restaurants, taxi’s en massages. Fantastisch toch, en we zijn hoogst verontwaardigd als lokale verkopers proberen toeristen een hogere prijs aan te rekenen. We maken even abstractie van de lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden die de prijzen drukken. We knijpen onze ogen toe voor de waterschaarste en bedreiging van de natuur door massatoerisme. Het is uiteindelijk vakantie, toch? En we vinden dat we het hebben verdiend, want we hebben echt, écht hard gewerkt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier