‘Een adoptiepauze is nog altijd de enige consequente keuze’

‘Welke overheid zet een systeem verder, waar het uiteindelijk gaat over kinderen en het (tegen betaling) verplaatsen daarvan, terwijl ze zegt dat het extra gecontroleerd moet worden om fraude tegen te gaan?’ vraagt Renate Van Geel. Ze begrijpt niet dat de voorgestelde adoptiepauze van twee jaar er niet komt in Vlaanderen.

Ze zijn zonder pardon afgevoerd, de 20 aanbevelingen die het expertenpanel interlandelijke adoptie op 2 september deed rond de hervorming van het adoptielandschap. Deze 20 aanbevelingen kwamen tot stand na grondig onderzoek van het expertenpanel dat bijna 2 jaar in beslag nam. Na 8 schamele dagen van mediapolemiek werden ze afgeschreven en dus ook het voorstel tot adoptiepauze van 2 jaar waar zoveel rond te doen was.

Ondertussen zoek ik al 2 dagen naar enig nieuws over de 20 andere aanbevelingen, degene die eventueel iets zouden kunnen betekenen in het leven van geadopteerden en hun gezinnen van oorsprong. Ik heb er nergens iets over kunnen vinden. Wat wel meermaals verscheen, was dat de gemeenschappelijke pool met kandidaten om kinderen op te vangen via pleegzorg en adoptie er zeker niet komt en dat aspirant-adoptanten nu gelukkig weer weten waar ze aan toe zijn. Dat blijkt dan uiteindelijk toch weer en nog steeds te zijn waar adoptie voor sommige mensen om draait.

Hoewel er blijkbaar in alle cursussen, opleidingen en folders tijdens de adoptieprocedure zou worden benadrukt dat adoptie gaat over het zoeken van een familie voor een kind en niet andersom blijkt uit de reacties op de pauze eens te meer dat je zo een paradigmashift en mentaliteitswijziging niet verwezenlijkt door wat lettertjes op papier. Het enige wat overblijft na het rapport en de aanbevelingen is een screening per herkomstland, een extra controle zeg maar. Het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) zal vanaf september 2023 nagaan welke adoptiekanalen al dan niet problematisch zijn. Indien nodig wordt de samenwerking stopgezet. Ik maak me hierover een aantal bedenkingen.

Ik heb (onder andere) vorige week vaak moeten lezen dat adoptie nu zo correct verloopt dat fraude niet meer mogelijk is. Als dit zo is/was, waarom zijn die screenings dan nodig? En als die screenings eigenlijk wél nodig zijn, waarom vorige week dan nog niet? Wat ik ook opmerkelijk vind, is dat de screenings van de adoptiekanalen door het VCA als meerwaarde en pluspunt worden gebracht. Wat zal in essentie het verschil zijn met hoe het momenteel verloopt? De adoptiekanalen worden immers gecontroleerd door…het VCA. Zal deze dienst dan vanaf september 2023 over zichzelf moeten zeggen of ze tot dan haar werk naar behoren uitvoerde? De enige overblijvende ‘maatregel’ richt zich dus op het uitsluiten van fraude en het garanderen van een volledig en correct dossier. Triest dat men hier denkt mee te kunnen uitpakken, dit is het basisminimum dat àltijd in orde zou moeten zijn voordat een adoptie kan plaatsvinden. En een theoretische en hypothetische ‘garantie’ op correcte dossiers mag niet verhinderen dat er ingezet wordt op uitbouwen van ondersteuning, begeleiding, structuren en mogelijkheden in de herkomstlanden zelf.

Zelfs mét een correct en volledig dossier kan adoptie nooit als eenduidig positief beschouwd worden aangezien het àltijd start met diep menselijk leed en verlies voor ouders en hun kind.

Is 2 jaar wachten op een kind lang? Jazeker. En al helemaal als het volgt op jaren van proberen zwanger te worden en een zware, onzekere adoptieprocedure. De moeilijkheid die zich stelt in deze redenering ligt in het ‘wachten op een kind’. Aspirant-adoptanten hebben een verlangen, een kinderwéns. Van een kind is er tijdens de procedure (nog lang) geen sprake. Enkel de gehechtheid aan en de emotionele band met het idéé van een kind. Blijkbaar denken sommige mensen aan dit verlangen an sich bepaalde rechten en garanties te ontlenen die zo onmiskenbaar zijn dat rechten van ouders van oorsprong, hun kinderen en volwassen geadopteerden hiervoor moeten wijken.

De wanhoop en verontwaardiging van aspirant-adoptanten is begrijpelijk op menselijk vlak maar heeft in feite niets te maken met de essentie van hoe adoptie begint, namelijk het feit dat ouders en hun kinderen elkaar voor altijd verliezen. Hoe het dan komt dat de focus van beleid en beslissingen niet op deze laatsten liggen en de belangen van aspirant-adoptanten zo luid kunnen weerklinken en doorwegen, is mij een raadsel.

Waarom zou de instroom van nieuwe kandidaten niet stilgelegd kunnen worden om de druk die zo een wachtlijst blijkbaar geeft, te verlichten? Tijdens de lange wachttijd is er ongetwijfeld tijd om na te denken over de reactie die je je adoptiekind kan geven als het over 20 jaar misschien ontdekt dat zijn dossier niet klopt, over een reactie op de vraag waarom je zijn mama niet hebt geholpen in plaats van haar kind te adopteren en over hoe je je adoptiekind zal steunen als het zich misschien heel zijn leven leeg, eenzaam en onbegrepen voelt. Het excuus dat adoptieouders hier niet van op de hoogte waren, mag vanaf 2 september dan eindelijk ook officieel vervallen.

Een adoptiepauze is nog steeds de enige consequente keuze. Welke overheid zet immers een systeem, waar het uiteindelijk gaat over kinderen en het (tegen betaling) verplaatsen daarvan, verder terwijl ze zegt dat het extra gecontroleerd moet worden om fraude tegen te gaan? Wie trouwens vindt dat 2 jaar pauze (te) lang is om het adoptiesysteem door te lichten en te hervormen, zou kunnen proberen zich voor te stellen hoe het voelt om levenslang te zoeken naar wie je bent, naar je familie en je oorsprong of hoe het voelt om levenslang te rouwen om een kind dat je verloor aan adoptie.

Renate Van Geel werd geboren in Zuid-Korea en na 4 maanden geadopteerd naar België. Ze studeerde Toegepaste psychologie en Sociale en culturele antropologie. Na 11 jaar werken binnen jeugdzorg coacht en begeleidt ze nu geadopteerden en hun omgeving bij de psycho-sociale moeilijkheden waar ze tegenaan lopen. Samen met een mede-geadopteerde uit India houdt ze een blog bij over het dagelijks leven als geadopteerde: Tussen India en Korea – Geadopteerd: van overleven naar leven