‘ECB moet haar enorme hefboom gebruiken om geld richting een groene economie te laten stromen’

‘Centrale banken hebben door hun grote rol in onze economie ook een enorme impact op de klimaatcrisis. Daarom woedt binnen de Europese Centrale Bank momenteel een belangrijk debat over het integreren van klimaat in haar beleid. Maar onze eigen Nationale Bank lijkt op de rem te staan’, schrijft een groep middenveldorganisaties die de Nationale Bank daarom oproept om het stuur om te gooien.

Het is menens met klimaat. Niet alleen omdat de gevolgen van klimaatopwarming steeds dichterbij komen. Maar ook omdat het thema meer centraal staat op de politieke agenda. Wie had verwacht dat China zichzelf vorig jaar ambitieuze doelstellingen zou opleggen? En dat de VS dit voorbeeld zou volgen tijdens een zelf georganiseerde internationale klimaattop? Ook op de economische agenda wringt het klimaat zich een weg naar de top. Een jaar geleden pronkte Europa met de Green Deal. Maar het lijkt klein bier in vergelijking met het kolossale publieke investeringsproject van Joe Biden om de overgang naar een koolstofarme Amerikaanse economie op gang te trekken.

Toch is de strijd nog lang niet gestreden. De engagementen en plannen zitten nog vol onzekerheden. We weten nog niet of Biden’s investeringsplan heelhuids door het Congres raakt, laat staan dat we al weten of het de uitstoot voldoende zal verlagen. Zal China zijn steenkoolgebruik in bedwang krijgen? En wanneer komt de internationale klimaatfinanciering voor landen in het globale Zuiden eindelijk op gang? Dat is allemaal nog koffiedik kijken.

Het is wel duidelijk dat het klimaat heel wat heilige huisjes sloopt. Ondanks een bitse machtsstrijd willen de VS, de EU en China samenwerken rond groene investeringen. Om zijn investeringsplan te financieren stelt de Amerikaanse president zelfs voor om bedrijven en de allerrijksten meer te belasten. Allemaal pistes die tot voor kort taboe waren.

Ondertussen drong het klimaat zich ook al binnen in de Europese Centrale Bank. Er woedt een interne discussie over de noodzaak om rekening te houden met klimaat in het monetair beleid. De beslissing is voor deze zomer, en de gevolgen zijn groot.

De bank voert momenteel een klimaatstresstest uit, waarvan de voorlopige conclusie is dat de economische kosten van klimaatopwarming erg hoog zijn. Vicevoorzitter Luis de Guindos voegde eraan toe dat inzetten op een spoedige transformatie van de economie de beste manier is om die kosten zo laag mogelijk te houden.

Om die economische transformatie te realiseren moet het geld op de juiste plaats terechtkomen. Hiervoor hebben we de ECB absoluut nodig. Want het monetair beleid nam de voorbije jaren enorme proporties aan. Door de leningen die de ECB aan privé-banken verstrekt en de financiële producten die ze van deze banken overkoopt, heeft de ECB zo’n 7000 miljard euro op de balans staan. Dat is de helft van het BBP van de Eurozone en dus een hele dikke vinger in de pap.

De gouverneurs van de Franse en de Nederlandse centrale bank, maar ook Isabel Schnabel, een van de directieleden bij de ECB, gaven al aan dat klimaat een rol moet gaan spelen in het monetair beleid.

Maar de grote vraag is of de Nationale Bank, die ons land binnen de ECB vertegenwoordigt, die visie mee wil ondersteunen. In een recent interview hield Pierre Wünsch, de gouverneur van de Nationale Bank, die boot voorlopig af. Hij zag de noodzaak om in te grijpen niet in. De onzichtbare hand van de markt zou namelijk zelf wel in staat zijn om klimaatrisico’s in te schatten. En als er al iemand moet ingrijpen, dan is het de politiek, niet de centrale bank. Hij houdt, in tegenstelling tot de andere hierboven vermelde collega-gouverneurs, hiermee vast aan het principe van marktneutraliteit, dat inhoudt dat een bepaalde sector geen stapje voor krijgt of gediscrimineerd wordt.

Vandaag speelt klimaat geen rol in het monetair beleid van de ECB. Daardoor kon de Nationale Bank van België probleemloos heel wat schulden van oliebedrijven en andere grootvervuilers overkopen. Zonder enige voorwaarde. De internationale NGO ClientEarth daagt de Nationale bank nu zelfs voor de rechter omdat dit eigenlijk ingaat tegen het mandaat van de ECB. Niet alleen omdat het beschermen van het milieu deel uitmaakt van dat mandaat, maar ook omdat klimaatopwarming een grote impact heeft op de prijsstabiliteit, de core business van de ECB. Dat is net waar de voorlopige conclusies van de klimaatstresstest van de ECB voor waarschuwen. Het meest opvallende argument van ClientEarth is misschien nog wel dat marktneutraliteit nergens vermeld staat in het mandaat van de ECB.

De discussie over de rol van centrale banken in de strijd tegen klimaatopwarming is geen steriele academische oefening. De tijd dringt, en de impact van de ECB is te groot voor ons allemaal om aan de zijlijn te blijven. Daarom roepen wij de nationale bank op haar heilige huisjes te slopen. Dan ligt de weg open om de enorme hefboom van de ECB te gebruiken om het geld richting een groene economie te laten stromen. Dat is een belangrijke stap om het huis van ons allen, onze planeet, te redden.

Deze bijdrage werd ondertekend door: Valérie Del Re, directeur Greenpeace, Lara Alegria Mia, coordinatrice Climate express, Marc Alexander, woordvoerder 11 maartbeweging, Thérèse Snoy, Présidente Grands parents pour le climat, Marc Lemaire, coördinator Coalition Kaya, Bart Dewaele, directeur Join for Water, Michel Vanhoorne, coördinator LEF-FGE, Els Lauriks, coördinatrice FairFin, Vanya Verschoore, coördinator Reset.Vlaanderen vzw, Sarah Tak, coördinatrice Klimaatzaak, Karel Malfliet, stafmedewerker Ecokerk , Youth for Climate, Filip De bodt, coördinator Climaxi, Bernard Bayot, directeur Financité, Bert De Somviele, directeur BOS+, Marc Leemans, voorzitter ACV, Marie-Hélène Ska, secretaris generaal ACV, Els Hertogen, directeur 11.11.11, Benjamin Clarysse, beleidscoördinator Bond Beter Leefmilieu, Arnaud Zacharie, secrétaire général du CNCD-11.11.11., Sylvie Meekers, Directrice générale d’Inter Environnement Wallonie, Wouter Hillaert, Hart boven Hard, Thierry Bodson, voorzitter ABVV, Miranda Ulens, algemeen secretaris ABVV.