‘De ankerpunten van CD&V zijn weggespoeld, de partij is zoekend’

‘De weg naar een structureel herstel vereist een goed zicht op de onderliggende dynamieken achter de neergang’, schrijft Hans Duquet, die oproept om de CD&V heruit te vinden.

De recente discussies rond de uitspraken van Wouter Beke zijn weggeëbd. Maar dat belet niet dat één realiteit overeind blijft: de toestand van CD&V is slecht. De partij hangt in de peilingen al een tijd op of een beetje boven 10%. Anderen doen het ook slecht, maar de continu dalende trend van CD&V sinds begin jaren ’80 is uniek in Vlaanderen. De weg naar een structureel herstel vereist een goed zicht op de onderliggende dynamieken achter de neergang.

In oorsprong hing de partij nauw samen met het christelijke, vanuit een afzetten tegen het liberalisme en het socialisme. Het christelijk gedachtegoed was lang breed en krachtig aanwezig in de samenleving. Het vormde de inhoudelijke basis van de partij. De maatschappelijk sterk vertakte christelijke zuil was de organisatorische basis. Deze ankerpunten zijn weggespoeld, de partij is zoekend.

De worsteling van de partij met ‘het verhaal’ is een bijkomend probleem. Werken met een verhaal is nooit ons ding geweest. Personalisme was altijd een zaak van insiders. Het aantal mislukte pogingen om daar verandering in te brengen is niet te tellen. De vijf oorzaken uit het rapport van de Twaalf na de nederlaag in 2019 hadden als gemeenschappelijke sokkel de afwezigheid van een leidend kernverhaal. Maar zo’n verhaal is nu wel bepalend voor politiek succes.

Wat nu te doen? Allereerst is er de confrontatie met de vraag of de partij nog moet bestaan. Zonder een overtuigend positief antwoord op die vraag is er geen beginnen aan. Dat antwoord moet voldoen aan een aantal voorwaarden: in lijn liggen met het DNA van de partij, bondig te formuleren zijn, en onderscheidend tegenover andere partijen. Te brede begrippen die ook voor anderen kunnen gelden – en ja, daar zijn we goed in – zeggen vooral dat je het niet weet.

Zo’n overtuigend antwoord bestaat. Daarvoor moeten we kijken naar de twee assen die structureel het politieke veld bepalen. De as duurzaam-sociaal gaat over de wil op te komen voor milieu en klimaat en voor welvaart en kansen van iedereen, ook van wie weinig heeft. De culturele as van waarden en normen gaat over een aantal morele gevoeligheden: gemeenschap (integratie, migratie), gezag en traditie (onderwijs, veiligheid) en heiligheid (zorg voor kwetsbaar leven, waardering voor zingeving).

Het antwoord is volgens mij dat CD&V de enige partij is die centrum-rechts is op de culturele as en centrum-links op de as duurzaam-sociaal. Dat is wat de partij in wezen is. Dat is een unieke positie op het politieke veld, die spoort met een belangrijke grondstroom in Vlaanderen. Als CD&V niet bestond, moest de partij worden uitgevonden. Ze kan dus net zo goed heruitgevonden worden. Dat is het antwoord op de vraag naar de reden van bestaan.

Het betekent bijvoorbeeld dat CD&V inzake fiscaliteit echt gaat voor een meer evenwichtige spreiding van lasten tussen arbeid en kapitaal. Een concrete maatregel hierin kan zijn meer gebruik van belasting op leegstand om zo vastgoed goedkoper te maken en tegelijk via recyclage van ruimte mobiliteit en klimaat te steunen. Het betekent dat CD&V volop het beleid van Sammy Mahdi steunt inzake asiel en migratie.

Dit is een nieuwe definitie van CD&V. Natuurlijk is dit inhoudelijk niet geheel nieuw. CD&V heruitvinden moet nog wel over CD&V gaan. Maar het brengt wat de partij is in een nieuw referentiekader zonder vage begrippen. Doordat duidelijk positie wordt gekozen op ieder van de twee politieke basisassen, gaat dit weg van het grijze overbodige midden. Noem het “een open waardenpartij voor een sociale en duurzame markteconomie”.

“Duurzaam” is met de klimaatproblematiek meer dan ooit relevant. “Sociaal” verwijst naar de sociale strijd waarvan het besef groeit dat die nooit gestreden is. De onderschatting van de culturele dimensie is de verklaring bij uitstek van veel recente politieke ontwikkelingen. Populistische partijen profiteren van het feit dat traditionele partijen dit te weinig gewicht geven. De partij is zich te weinig bewust hoe goed ze hier gewapend is (en mag dus zeker de “C” niet laten vallen).

Vanuit die duidelijke positionering kan CD&V aan een solide verhaal bouwen. Dat moet gekoppeld worden aan een mentale ommekeer: niet zoeken naar punten om de partij te doen stijgen, maar wel naar wegen om meerwaarde te bieden voor de burgers. Gegeven de mensen die in de partij actief zijn, is ze daar echt toe in staat. Zo zal de partij krijgen wat ze verdient.

Hans Duquet is lid van de provinciale partijraad Vlaams-Brabant.