‘Als we niet in oorlog waren zouden De Block en Wilmès moeten aftreden’

Volgens het plan zou België 38 miljoen maskers in voorraad hebben. We hebben er nul. Een illustratie van een overheid die bespaart op investeringen en van de tol die we daarvoor betalen.

Sommige landen zijn uitstekend in het opstellen van plannen, wij zijn uitstekende plantrekkers. Dat is een opmerking van Piet Vanthemsche, oud-Boerenbondvoorzitter en nu covoorzitter van de ‘Economic Risk Management Group’ die onze economie in coronatijden overeind moet houden. Nederland heeft een 204 bladzijden tellend ‘ all hazard overzicht van potentiële rampen en dreigingen die onze samenleving kunnen ontwrichten’, zoals de ondertitel luidt. Daarin worden alle mogelijke scenario’s geschetst bij natuurrampen, overstromingen, stralingsongevallen, chemische incidenten, transportongevallen, cyberdreigingen, terrorisme en ook humane infectieziekten. In België bestaat zo’n draaiboek niet.

Wat we wel hebben is een ‘Belgisch noodplan voor een grieppandemie’, opgesteld in 2006, onder leiding van… Piet Vanthemsche, toen Interministeriële Commissaris Influenza. Zoals dit weekend al op de Knack-site te lezen was in de ‘Kroniek van de Week‘, gaat daarin veel aandacht naar de mondmaskers. Die spelen een ‘belangrijke rol in de preventie van de overdracht van het virus’. In het plan staat dat de overheid 32 miljoen chirurgische en 6 miljoen FFP2-maskers ter beschikking stelt.

Drie jaar later bekeek het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek het Noodplan en werd onder meer professor Marc Van Ranst (KU Leuven) gehoord als deskundige. In hun Advies wijzen zij nogmaals op het belang van de mondmaskers. Over de chirurgische maskers staat er bijvoorbeeld dat ‘alle besmette patiënten er moeten dragen, zowel diegenen die thuis verzorgd worden, als zij die in een ziekenhuis of in een andere instelling verblijven’. En ‘binnen de familiale kring lijkt het ook aangewezen om over chirurgische maskers te beschikken die men opzet bij de eerste symptomen, ook al is er nog geen diagnose gesteld, dit om in de mate van het mogelijke verdere besmetting van huisgenoten te vermijden’.

Het Advies wijst erop dat een stock van 32 miljoen chirurgische maskers en 6 miljoen FFP2-maskers ‘ondermaats’ is. Er wordt geadviseerd om de voorraad op te drijven. ‘Besparen op deze uitgaven lijkt ethisch onaanvaardbaar’, wordt benadrukt. Vandaag blijkt het tegendeel te zijn gebeurd: in plaats van de stock uit te bouwen, werd die in 2018 vernietigd. Volgens Het Nieuwsblad zijn ze geliquideerd omdat het huurcontract verlopen was van de hangars waarin ze waren opgeslagen. Daarbij zouden ook nog bruikbare chirurgische maskers in de verbrandingsoven terechtgekomen zijn.

Nadien werd de stock uit besparingsoverwegingen niet aangevuld. Maggie De Block (Open VLD) was minister van Volksgezondheid, huidig premier Sophie Wilmès (MR) minister van Begroting en dus verantwoordelijk voor de uitgaven. Beide zijn politiek verantwoordelijk voor het mondmaskerdebacle en het niet-uitvoeren van het Noodplan. In een echte parlementaire democratie – en als we niet in oorlog waren – zouden ze moeten aftreden.

Gevolg is dat nu tienduizenden vrouwen gehoor gaven aan de oproep van Femma (voorheen de KVLV, het Katholiek Vormingswerk voor Landelijke Vrouwen) en hun naaimachine hebben bovengehaald om zelf mondmaskers te stikken. Mannen maken plannen, politici lappen die aan hun laars, vrouwen zijn plantrekkers.

Jammer genoeg past dit politieke wanbeleid in een bredere context. Oud-gouverneur Fons Verplaetse merkte meer dan tien jaar geleden in Knack al op dat bij ons wordt bespaard op zaken die ‘weinig weerstand oproepen bij de bevolking’. Bruggen worden niet gebouwd, fietspaden niet aangelegd, wegen en tunnels niet onderhouden. Het niet-aanhouden van de strategische voorraad mondmaskers past in dit rijtje. ‘Gemakzuchtig’, zo noemt begrotingsexpert Wim Moesen (KU Leuven) dit budgettair beleid: ‘De Belgische politici bewandelden bij de besparingen het pad van de minste weerstand, maar dat is ook de weg van het minste verstand.’ Want het gaat goed, tot blijkt dat er veel fietsers sterven in het verkeer, stukken plafond van de tunnels naar beneden storten en zelfs zorg- en verpleegkundigen niet over maskers beschikken tijdens de coronacrisis.

En dit alles terwijl onze overheidsuitgaven met 52 procent van het bbp in 2018 tot de hoogste in Europa behoorden. Dat is hemeltergend. En daarvoor dragen enkele generaties politici een verpletterende verantwoordelijkheid.