Alain Gerlache: ‘Ten gronde is de N-VA de enige partij met een plan voor België’

Hoe kijkt Franstalig België naar de Vlaamse en federale regeringsvorming? En hoe is De Wevers startnota er onthaald? Alain Gerlache, politiek waarnemer voor de RTBF, ziet behalve opluchting toch vooral wantrouwen. ‘Die flirt met Vlaams Belang heeft de N-VA in Wallonië een nog rechtser imago gegeven.’

Toen Bart De Wever afgelopen maandag zijn startnota presenteerde hoorde Alain Gerlache Franstalig België eerst een zachte zucht van opluchting slaken. ‘Men was in eerste instantie opgelucht omdat er geen coalitie gevormd zal worden met het Vlaams Belang, een partij die hier als puur fascistisch wordt beschouwd’, zegt Gerlache. ‘Een regeringsdeelname van het Vlaams Belang zou bovendien ook het einde van België hebben ingeluid. Maar die opluchting maakte al snel plaats voor wantrouwen, en ongerustheid over de inhoud van de nota. De nadruk ligt heel sterk op Vlaamse identiteit, en er wordt nauwelijks een woord gerept over wat België nog kan betekenen. Voor de PS wordt het in ieder geval nog moeilijker om straks met de N-VA aan tafel te gaan zitten. Die flirt met het Vlaams Belang heeft daar ook geen goed aan gedaan. Aan Franstalige kant begrijpen ze niet waarom die zo lang heeft geduurd. Die flirt heeft de N-VA in Wallonië een nog rechtser imago gegeven, en verklaart ook de snelheid waarmee Di Rupo reageerde dat hij de Zweedse partijen niet zal depanneren.’

Nochtans lijkt dat de enige optie die overblijft. We mogen veronderstellen dat Open VLD en CD&V beloofd hebben om ook op federaal niveau verder te regeren met N-VA.

Alain Gerlache: Dat hebben ze niet openlijk gezegd, maar dat mag vermoeden, ja. Als de PS had gehoopt om een federale coalitie te vormen zonder N-VA dan is die begin deze week vervlogen.

Dan maar nieuwe verkiezingen?

Gerlache: Ik geloof niet dat de PS daarop zal aansturen. De partij staat onder enorme druk van de PTB. Die druk zal alleen maar groter worden als de PS straks in een Waalse regering stapt met de MR. Min of meer hetzelfde geldt trouwens voor de N-VA, die onder druk staat van het Vlaams Belang. Ook die partij zou bij nieuwe verkiezingen allicht nog meer verliezen aan de meer radicale concurrent. Voor het federale niveau zie ik maar één oplossing, en dat is wachten. Tegen exclusieven helpt alleen de tijd. Dat zie je ook in andere landen. In Duitsland verklaarde de SPD na de jongste verkiezingen dat ze voor de oppositie zouden kiezen. Enkele maanden later zijn ze, met de goedkeuring van de partijleden, toch in een regering gestapt.

Het is trouwens de zwakte van alle Franstalige partijen. Wat is hun project voor België? Welke inhoud willen ze nog geven aan dit land?

Brussels minister-president Charles Piqué (PS) verklaarde vorige week dat zijn partij, ‘in ruil voor een sociaaleconomische prijs’ misschien wel over confederalisme wil praten. Mogen we daarin een eerste toenadering lezen?

Gerlache: Confederalisme is, voor om het even welke Franstalige partij, een taboe. Maar wat is confederalisme? Als je het een hervorming van het Belgische systeem noemt, zullen de Franstalige partijen wél bereid zijn om te praten. De mate waarin de PS bereid is om in die hervormingen mee te gaan, zal dan afhangen van de sociaaleconomische garanties die ze daarvoor in de plaats krijgen. Donnant-donnant, ten gronde zal dat de basis van alle Belgische onderhandelingen blijven.

De Wever schrijft in de startnota dat Vlaanderen de weg moet voorbereiden naar ‘een institutionele paradigmashift’. In De Standaard noemde politiek commentator Bart Sturtewagen dat een geloofwaardige piste, niet in de laatste plaats omdat de PS daar niks tegenover zet. ‘De kop in het zand steken is geen strategie.’

Gerlache: Ik deel die analyse. Het is trouwens de zwakte van alle Franstalige partijen. Wat is hun project voor België? Welke inhoud willen ze nog geven aan dit land? Dat zijn vragen waar ze geen antwoord op geven. Als ze het confederalisme of separatisme willen vermijden, zullen ze op die vragen een antwoord moeten geven. Maar dat doen ze niet. Ten gronde is de N-VA de enige partij met een plan voor België.

Een dezer zou Elio Di Rupo een startnota voor de Waalse regering voorstellen. Verwacht u dat hij hier ook al iets zal blootgeven over de federale strategie?

Gerlache: Ik sluit niet uit dat hij daar voorlopig helemaal niets over zal zeggen. Zijn positie is extreem moeilijk. Om een al te groot succes van de PTB te vermijden, heeft de PS beloofd dat ze de meest mogelijk linkse Waalse regering zou vormen. Vandaag ziet het ernaar uit dat ze een Waalse regering zullen vormen met MR. Op federaal niveau is de druk groot om in dialoog te gaan met de N-VA. Voor hun linkervleugel zoals de Waalse FGTB, die had gehoopt op een samenwerking met de PTB, is dat nauwelijks of niet te verteren.