Een dag na het startschot van de Vlaamse regering-Jambon blijft de keuze van Bart De Wever (N-VA) nazinderen. Ook federaal. Zo staat PS-voorzitter Elio Di Rupo met de rug tegen de muur. Is hij bereid de stekker uit de onderhandelingen te trekken?
Wanneer Elio Di Rupo (PS) in het Nederlands communiceert, is het altijd opletten geblazen. Zo ook maandagochtend. Een uur na de vrijgave van de startnota van informateur Bart De Wever (N-VA) kruipt Di Rupo in zijn virtuele pen. ‘Zich inbeelden dat de PS een federale coalitie met de gewezen partners van de Zweedse coalitie zal aanvullen of depanneren is een utopie’, klonk het op Twitter. ‘Hij weet nog dat ik besta’, klonk het uren later laconiek bij De Wever, die er bij VTM Nieuws op wees dat een echt gesprek tussen N-VA en PS nog steeds moet plaatsvinden.
De gewezen PS-premier schiet dus bij voorbaat de kansen van een soort Vlaamse frontvorming af. Presenteren de Zweden van N-VA, CD&V en Open VLD (en MR) zich als één geheel, dan moeten die partijen niet denken dat de PS haar steun zal verlenen. Een utopie dus.
De banbliksem van Di Rupo komt niet helemaal als een verrassing. De Zweedse coalitie was jarenlang kop van Jut, premier Charles Michel (MR) en ‘schaduwpremier’ Bart De Wever de grote boemannen. Nu de PS een electorale bodemkoers vaart en de marxisten van de PTB blaken van zelfvertrouwen, is het mogelijk maken van Zweeds een electorale zelfmoordmissie. Op het vlak van pensioenen, fiscaliteit en migratie (om maar enkele thema’s te noemen) staan de politieke projecten mijlenver uit elkaar.
De socialistische vrees van een Vlaams front is dan ook niet onterecht, zo bleek snel. ‘Het is mijn intentie om de inzichten rond het Vlaams regeerakkoord federaal te verdedigen’, luidde het maandagavond bij de N-VA-voorzitter. ‘Ik verwacht dat de Vlaamse regering een bepaalde politieke logica creëert.’
Het gaat dan onder meer over integratie en werk. In de N-VA-filosofie kan je als Vlaamse arbeidsmarkt maar moeilijk naar 80 procent werkzaamheidsgraad evolueren als de federale werkloosheidsuitkeringen niet worden beperkt in de tijd. Een horror-idee voor de PS en de bevriende militanten van de machtige vakbond FGTB. No pasarán, luidt het in Bergen.
Hij weet nog dat ik besta.
Veto
In welke mate kan Di Rupo dan geloofwaardig druk zetten op Vlaamse regeringspartijen? De mogelijkheden zijn allerminst legio te noemen.
Zo zouden de PS en Ecolo zich aan elkaar kunnen vastklinken. Er ontstaat dan een progressief Franstalig blok in de Kamer, goed voor 33 zetels, dat de Vlamingen voor een voldongen feit plaatst.
Maar die strategie toont op verschillende vlakken mankementen. Op korte termijn heeft Ecolo zich buitenspel gezet in de federale formatie door niet te willen deelnemen aan de rondetafel georganiseerd door informateurs Johan Vande Lanotte (SP.A) en Didier Reynders (MR). Bovendien is er de verwachting dat Ecolo afvalt in de Waalse regeringsvorming. De ecologisten willen niet overbodig zijn in een Waalse regering met PS en MR. Het lekken van een resem groene eisen eind vorige week zou daarbij een teken aan de wand zijn. Een oppositiepartij in Wallonië die federaal wel een huwelijk aangaat met de PS is onzinnig.
Stel nu dat de Franstalige frontvorming toch lukt. Dan staat de vorming van een paarsgroene regering in de sterren geschreven. Bart De Wever heeft immers vanaf dag één uitgesloten om in een regering te stappen met de PS én Ecolo, een partij die hij meermaals neerzette als wellicht nog radicaler dan de PS. ‘Dat is mijn enige echte veto dat reëel is’, luidde het nog op verkiezingsdag. Met een fel versterkt Vlaams Belang aan zijn rechterkant heeft dat veto aan geloofwaardigheid gewonnen.
Bij het wegvallen van de N-VA blijven vooral Open VLD en, in mindere mate, CD&V nodig om paarsgroen mogelijk te maken. Maar waarom zouden zij op hun beurt de paarsgroene constructie een kans geven? Ze stappen in een regering met minderheid aan Nederlandstalige kant en zetten de deur wagenwijd open voor snoeiharde kritiek van De Wever. Zoiets zou bovendien deloyaal overkomen ten opzichte van het ‘Vlaamse project’, dat hoe dan ook rechtser zal zijn dan dat van de regering-Bourgeois.
Vervroegde verkiezingen
Het Vlaamse front lijkt op dit moment vrij solide. Di Rupo zal ermee moeten leren omgaan. Een mogelijk wapen voor de PS is het dreigement van nieuwe verkiezingen. Dat zou ofwel getriggerd worden door een stemming in het parlement, ofwel door het openstellen van grondwetsartikelen.
Hoe ver moet de degradatie nog doorgaan? We zitten over de limieten.
Maar kan je wel van een wapen spreken? De PS zou op zich niet afkerig staan tegenover een nieuwe stembusgang. De partij heeft die vanaf dag één nooit willen uitsluiten. De Franstalige socialisten zouden sterk in hun schoenen kunnen staan, zeker wanneer ze het bijwijlen amateuristisch optreden van PTB en Ecolo in acht nemen. N-VA zou dan weer meer schrik kunnen hebben van nieuwe verkiezingen. In die antipolitieke sfeer winnen de uitersten, zo leerde 26 mei. Een nog ruimere verkiezingsoverwinning voor het Vlaams Belang loert om de hoek.
Niettemin leert een politieke wijsheid dat geen enkele partij de stekker in handen wil hebben. Dat geldt ook voor Di Rupo. Zolang de Zweedse ploeg eendrachtig blijft, zal het altijd de PS zijn die de stembusgang vervroegt. Staat de gewezen premier open voor die grote gok? Voordeel voor hem is dat de PS incontournable is in de Waalse regering. Net als in Vlaanderen zijn vervroegde verkiezingen er onmogelijk. In het Elysette te Namen is de PS dus verzekerd van haar zetel van minister-president. Dat is toch al iets.
Nog een troef voor de PS is dat een regering zonder haar schier onmogelijk is. De enige coalitie zonder PS en de as Groen-Ecolo is er eentje met de Zweedse partijen aangevuld met SP.A en CDH, dat zich overigens al terugtrok naar de oppositiebanken. Maar die formatie heeft maar één zetel op overschot. En ook hier zou de PS het uitgangspunt van N-VA bevestigen: dat België twee democratieën bevat, dat het land niet draait, dat een ingrijpende institutionele hervorming op haar plaats is. ‘Hoe ver moet de degradatie nog doorgaan? We zitten over de limieten’, luidde het maandagavond veelzeggend bij De Wever op Terzake.
Federaal of confederaal: Vande Lanotte en Reynders zullen maandag alleszins in meerdere landstalen hebben gevloekt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
