‘Bekijkt men de cijfers over migratie, dan blijkt dat het beleid bijna over de gehele lijn faalt’

‘Het debat over migratie is ‘vertwitterd’. Het gaat niet langer over cijfers, maar wel over stoere verklaringen. Daarom brengen we de echte migratiecijfers, inhoud geen tweets. Bekijkt men de cijfers, dan blijkt dat het beleid bijna over de gehele lijn faalt’, stellen Veerle Wouters en Hendrik Vuye.

Theo Francken spitst zijn communicatie toe op criminele illegalen. Eender welke vraag hij krijgt over migratie beantwoordt hij met de cijfers over criminelen illegalen. Hier scoort hij goed. In 2014 wijst Maggie De Block (Open VLD) 625 criminele illegalen het land uit. In 2017 verwijdert Francken volgens De Morgen 1.622 criminelen. Deze cijfers stemmen overeen met de cijfers van Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) over de administratieve opsluitingen na een gevangenisstraf. In 2014 zijn dat er 674, in 2017 1.716.

Bekijkt men de cijfers over migratie, dan blijkt dat het beleid bijna over de gehele lijn faalt.

Soms loopt het helemaal mis omwille van een schrijnend gebrek aan coördinatie tussen Justitie en de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). Zo bijvoorbeeld wordt zware jongen Safet Rustemi, veroordeeld tot 22 jaar cel voor drugs, vuurwapens en prostitutie, als een vrij man gerepatrieerd naar Albanië. DVZ organiseert op die manier straffeloosheid. Potsierlijk wordt het wanneer de politie nadien Rustemi op de ‘most wanted‘-lijst plaatst.

Francken communiceert ook graag de cijfers over de special flights. In 2017 werden er 53 special flights georganiseerd voor de repatriëring van illegale criminelen. Dit is een sterke stijging want in 2016 waren dat er 39. Hoeveel illegale criminelen worden op die manier uitgewezen? In 2017 zijn dat er 283, in 2016 waren dat er 201. Proficiat, puik werk. Alleen gaat het hier om honderdtallen. Hoe zit het met de andere cijfers, de cijfers waar je geen tweets over te lezen krijgt?

De influx

Hoeveel bedraagt de jaarlijkse instroom van vreemdelingen? Onder immigranten verstaan we inwijkelingen uit het buitenland via de officiële kanalen (hieronder ook EU-burgers). Illegale immigratie valt hier niet onder. We vergelijken de regering-Di Rupo met de regering-Michel.

Onder de regering-Di Rupo is er een gemiddelde influx van 125.087 per jaar, onder de regering-Michel 136.410. De influx ligt 8% hoger onder de regering-Michel dan onder de regering-Di Rupo.

Asielaanvragen

Hoe zit het met de asielaanvragen? Door het aanvragen van asiel kan men de vluchtelingenstatus bekomen. Over de aanvraag oordeelt het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS).

Vergelijken we opnieuw even de regering-Michel en de regering-Di Rupo. Bekijken we 2012 en 2016. Dit zijn twee jaren die vergelijkbaar zijn wat het aantal behandelde dossiers betreft. In 2012 (regering-Di Rupo) worden 22% van de aanvragen ingewilligd, in 2016 (regering-Michel) 64%. Dit is bijna een verdrievoudiging.

Bekijken we de recente cijfers van het CVGS, dan zien we dat ook in 2017 en 2018 de erkenningsgraad hoog blijft: 58% in 2017 en 60% van januari tot augustus 2018. Ter vergelijking: in Frankrijk bedraagt de erkenningsgraad in 2017 32% (Bron: Frans ministerie Binnenlandse Zaken). Ook in Frankrijk stijgt de erkenningsgraad. In de periode 2012-2014 is de gemiddelde erkenningsgraad 18,3%. De stijging is wel veel minder groot dan in België.

Visum om humanitaire redenen

Het is mogelijk om een visum te bekomen om humanitaire redenen. Er bestaan visa kort verblijf (minder dan drie maanden) en visa lang verblijf (langer dan 3 maanden). Een visum kan men aanvragen om bijvoorbeeld België als toerist te bezoeken, maar ook met het oog op huwelijk of samenwoning. Iemand die op deze manier naar België komt, kan hier asiel aanvragen. Het visum wordt verleend door de staatssecretaris voor Asiel en Migratie.

Er is in de media en de sociale media heel veel te doen geweest over een Syrisch gezin uit Aleppo dat dergelijk visum aanvraagt met de bedoeling hier asiel te vragen. Dit dossier kreeg een lang juridisch staartje en loopt af op een weigering. Dit is echter een symbooldossier waardoor velen de indruk krijgen dat er maar met mondjesmaat humanitaire visa worden verschaft. De cijfers zijn anders.

Onder de regering-Michel worden veel meer humanitaire visa uitgedeeld dan onder de regering-Di Rupo. In 2012 kent de regering-Di Rupo 208 humanitaire visa toe, de regering-Michel in 2016 maar even 1.182 en in 2017 zelfs 2.361. Dit is maar liefst 11 keer meer of een stijging van meer dan 1.000%. De overgrote meerderheid van de beslissingen inzake humanitaire visa zijn positief (88% in 2017). De meeste humanitaire visa worden uitgereikt aan Syriërs, behalve aan dat ene gezin dat symbool moet staan voor het zogenaamd strenge beleid van de staatssecretaris. In 2016 worden slechts 5 aanvragen kort verblijf van Syriërs geweigerd. Daartegenover staan 772 Syriërs van wie de aanvraag wel wordt goedgekeurd.

Gezinshereniging

Gezinshereniging is een belangrijk legaal migratiekanaal. Het is de belangrijkste migratiereden (50%). In 2011 worden de regels op de gezinshereniging verstrengd. Deze wet heeft effect gehad. In 2012 en 2013 daalt het aantal visumaanvragen voor gezinshereniging. Francken is hierover vol lof in zijn boek Land zonder grens (2012): ‘De nieuwe wet op de gezinshereniging sluit de poort… Dat maakt ons op dat vlak de strengste leerling van Europa’. Het effect is echter tijdelijk. Vanaf 2015 stijgt het aantal aanvragen opnieuw. Vanaf 2016 liggen de cijfers zelfs hoger dan in 2011, het jaar voor de wetswijziging.

Bekijkt men de cijfers van het Federaal Migratiecentrum (Myria) nauwkeurig, dan ziet men dat de visumaanvragen voor gezinshereniging met een Belg of een EU-burger dalen. Het zijn de aanvragen tot gezinshereniging met een derdelander (dit is iemand die niet afkomstig is van een EU-lidstaat) die stijgen: in 2013 zijn er 9.130 aanvragen, in 2016 14.234.

Maar er is nog een kink in de kabel wanneer men de gezinshereniging samenleest met de cijfers over de visa om humanitaire redenen. Het aandeel visa lang verblijf stijgt ten opzichte van het aandeel kort verblijf. Myria geeft volgende cijfers. In 2015 bedraagt het aandeel afgegeven humanitaire visa lang verblijf 14%, in 2016 23% en in 2017 zelfs 90%. Hoe valt dit te verklaren? Myria geeft een verklaring: familieleden die niet vallen onder de regels van gezinshereniging komen op deze manier legaal het land binnen. De regering-Michel omzeilt op deze manier zelf de strengere regels die gelden voor gezinshereniging sedert 2011.

Hoe doet België het in vergelijking met de andere EU-landen? Vaak stelt men dat de Belgische wetgeving streng is. Vergelijken we België echter met de andere EU-lidstaten, dan blijkt dit niet het geval te zijn. België staat zelfs op de zevende plaats van de EU-landen met de meeste gezinsherenigingen. Onze buurlanden Frankrijk, Nederland en Duitsland hebben in verhouding tot het aantal inwoners veel minder af te rekenen met een influx via het kanaal van de gezinshereniging.

Vrijwillige en gedwongen terugkeer

De vrijwillige terugkeer is oorspronkelijk in stijgende lijn vanaf het aantreden van de regering-Michel. Van 3.700 in 2014 tot 4.667 in 2016. In 2017 daalt het cijfer echter opnieuw tot 3.827, volgens het jaarverslag van Fedasil. Het cijfer lijkt verder te dalen. Van januari tot juli 2018 zijn er slechts 1.960 vrijwillige terugkeerders. Vergelijken we opnieuw met de regering-Di Rupo: in het recordjaar 2012 bedraagt het aantal vrijwillige terugkeerders 5.656.

De gedwongen terugkeer zit ook in stijgende lijn sedert het aantreden van de regering-Michel: van 3.519 in 2014 naar 4.651 in 2016. Maar dit cijfer ligt veel lager dan bijvoorbeeld onder de regering-Verhofstadt II, die in 2003 een recordcijfer boekt van 7.951 personen die gedwongen moesten terugkeren.

Gedwongen terugkeer: pimpen met Dublin

In 2012 schrijft Theo Francken in Land zonder grens: ‘Het doet ons pijn aan de ogen wanneer we voor de zoveelste keer in de media zwaar gepimpte terugkeercijfers zien verschijnen, zonder een greintje kritische analyse’. We kunnen Francken alleen maar gelijk geven. Het doet ons ook pijn aan de ogen om zijn gepimpte cijfers gepubliceerd te zien, meestal zonder een greintje kritische analyse.

De stijging van de gedwongen terugkeer onder Francken wordt niet verklaard door repatriëringen naar het land van herkomst, maar wel door de stijging van de Dublin-overnames en de overnames binnen de EU in het kader van een bilateraal akkoord. Dit betekent dat de asielzoeker wordt gestuurd naar een ander EU-land. Hij verschuift dus van de ene EU-lidstaat naar de andere. Dit is geen echte repatriëring.

Dit aantal pseudorepatriëringen zit in de lift. In 2016 zijn er bijvoorbeeld 1.571 pseudorepatriëringen op het totaal van 4.651. De (echte) repatriëringen naar het land van herkomst blijven stabiel. Onder de regering-Di Rupo bedragen ze in 2013 nog 3.167 personen, in 2016 onder de regering-Michel 3.080. De Dublin-terugnames of pseudorepatriëringen pimpen dus de cijfers.

Waarom omschrijven we dit als pseudorepatriëringen? We laten Francken zelf aan het woord. In Land zonder grens (2012) schrijft hij over de Dublin-overnames: ‘Intra-Schengen (wil) zeggen dat de betrokkenen na overdracht dankzij het vrij verkeer binnen de Schengenzone meestal terug naar België kunnen komen. De praktijk leert ons dat ze dat effectief doen’. Vandaag gebruikt ook Francken, net als vroeger De Block, de Dublin-overnames om de cijfers te pimpen. Theo is in hetzelfde bedje ziek als Maggie.

Nog een voorbeeld. Er is naar aanleiding van de transmigranten in de buurt van het Noordstation veel gesproken over Soedanezen. Maar hoeveel keren er daadwerkelijk terug? In 2017 worden er 125 teruggestuurd naar een andere EU-lidstaat (Dublin-overname). Binnen de kortste keren staan die terug in België, maar het oogt mooi in de statistieken. Hoeveel Soedanezen worden sedert 2011 tot 2018 effectief gerepatrieerd naar hun land van herkomst: 14. Dat zijn er gemiddeld 2 per jaar. Deze cijfers komen van de staatssecretaris zelf in antwoord op een parlementaire vraag.

Ook terugdrijvingen pimpen de cijfers

Onder de regering-Di Rupo en de regering-Michel wordt gegoocheld met terugkeercijfers. Niet alleen de Dublin-terugnames pimpen de cijfers. Hetzelfde gebeurt met de terugdrijvingen op de luchthavens en havens. De overheden die met de grenscontrole belast zijn, kunnen iemand terugdrijven wanneer hij zich in de transitzone van de luchthaven bevindt en geen houder is van de vereiste documenten. Een terugdrijving is geen uitzetting, want deze personen zijn nooit in het land geweest.

In Land zonder grens (2012) is Francken heel scherp: ‘Huidig staatssecretaris De Block (Open Vld) pimpt de terugkeerstatistieken nog meer. Zo zet ze mensen ‘uit’ die nooit ‘in’ het land zijn geweest’. Wanneer staatssecretaris Francken vandaag stelt stelt dat hij jaarlijks 11.000 mensen repatrieert, dan zitten daar 2.475 terugdrijvingen bij. Theo is in hetzelfde bedje ziek als Maggie.

De effectiviteit van de politieacties

Met grote regelmaat worden politieacties op poten gezet tegen transmigranten. Minister van Binnenlandse Zaken en Veiligheid Jan Jambon pakt hier graag mee uit in de media. Recent wordt dit ballonnetje door Het Nieuwsblad doorprikt. Om de transmigranten opgepakt aan de kust onder te brengen in een gesloten centrum worden 202 uitgeprocedeerden vrijgelaten. Maar liefst 32 onder hen hebben criminele feiten op hun kerfstok. Dit is het draaideur-principe, maar deze illegalen blijven allemaal wel op het Belgische grondgebied, want ook de transmigranten worden op korte termijn vrijgelaten.

Dit mediatiek spelletje van de excellenties Jambon en Francken is niet nieuw. Van alle illegalen die worden aangetroffen door de politie, wordt slechts 11,6% (2017) administratief opgesloten (Bron: Jaarverslag DVZ). Bij een politieactie tegen transmigranten in West-Vlaanderen worden tussen april en september 2016 3.228 transmigranten opgepakt. Daarvan worden er 55 gerepatrieerd naar hun land van herkomst. Dit is 1,7%. Deze cijfers zijn afkomstig van een antwoord op een parlementaire vraag door minister Jan Jambon.

Bekijken we de politieacties aan het Noordstation, dan zien we gelijkaardige cijfers. Een vertegenwoordiger van het Burgerplatform stelt dat er ongeveer 600 transmigranten in de buurt van het Noordstation vertoeven. Tussen december vorig jaar en 9 mei zijn er 85 opgepakt, waarvan er 3 effectief zijn uitgewezen. Al de rest is na een tijdje terug losgelaten. 3 op 600 uitgewezen, dat is 0,5%.

Bevelen om het grondgebied te verlaten

Iedereen kent de verhalen van de politieagenten: we pakken steeds weer dezelfde personen op en ze hebben vaak meerdere bevelen om het grondgebied te verlaten op zak. Het bevel om het grondgebied te verlaten is blijkbaar een vodje papier.

Dit blijkt ook uit de meest recente cijfers van Eurostat over uitwijzing naar derde landen (niet-EU). In 2017 worden 18,2% van de bevelen het grondgebied te verlaten uitgevoerd. Daarmee is België de vijfde slechtste leerling van de EU-klas. Dit cijfer is bovendien recent aangepast door Eurostat, tot voor kort stond de teller slechts op 16,3%. Toch hebben zowel Theo Francken als Bart De Wever al meermaals in de media gesteld dat dit cijfer onder Francken gestegen is tot 40%, tot Knack aantoont dat dit een leugen is. De waarheid is dat meer dan 80% van de bevelen om het grondgebied te verlaten niet worden uitgevoerd. Nochtans schrijft Francken zelf in Land zonder grens (2012): ‘Laat u dus vooral niets wijsmaken, het terugkeerbeleid blijft de achillespees’. Hij voegt er zelfs aan toe: ‘Herstel de autoriteit van het bevel om het grondgebied te verlaten en pas de regels correct toe: iedereen gelijk voor de wet’. Maar ook hier is Theo nu in hetzelfde bedje ziek als Maggie.

Dat een effectiever terugkeerbeleid mogelijk is, bewijzen alle landen die beter scoren dan België. Zo ligt het EU-gemiddelde op 36,7% en buurland Duitsland klokt af op 46,3%.

In 2012 kent Francken in Land zonder grens alle mirakelrecepten inzake migratie. In 2018 schuift hij die recepten aan de kant. Nu is er een nieuw recept: het Australisch model. Dat het migratieprobleem onoplosbaar blijkt, is nu de fout van de EU. De EU is een Continent zonder grens. Dat andere landen op wie dezelfde EU-regels van toepassing zijn veel beter scoren, daar komt geen uitleg voor. Bovendien moet men niet alleen de EU-grenzen sluiten, maar tegelijk diegenen die toch binnen geraken ook effectief uitwijzen. Dit laatste gebeurt niet. Francken heeft gelijk dat de EU in gebreke blijft. Maar hij vergeet wel één ding. De EU is geen buitenlandse mogendheid waar we geen vat op hebben. Wie zetelt namens België in de EU-ministerraden over asiel en migratie? Juist ja, Theo Francken…