Factcheck: ‘Sinds 2014 lopen we weer achter in het terugdringen van de zwarte economie’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs op de partijwebsite van SP.A. Maar klopt dat wel?

‘Sinds de bankencrisis zag je dat er maatregelen werden genomen en dat onze achterstand tegenover de OESO-landen aan het verkleinen was’, zei SP.A-voorzitter John Crombez over fraudebestrijding in De Ochtend van 28 februari op Radio 1. ‘En nu, de laatste vijf jaar, is heel die verbetering weg. Ze is gewoon weg.’ Hoe je dat kunt weten? ‘Het enige wat je echt kunt doen, is kijken naar internationale rekeningen en de vergelijkingen tussen landen. Waar we van 2008 tot 2014 onze achterstand – we hebben een grotere zwarte economie dan veel andere OESO-landen – aan het inlopen waren, is heel die verbetering tenietgedaan.’

Crombez was staatssecretaris voor Fraudebestrijding in de regering-Di Rupo van december 2011 tot september 2014. De boodschap die hij op de radio verkondigde, staat ook op de website van de SP.A en in het fraudebestrijdingsplan van de partij. ‘De vaststelling is dat België het in de periode 2011-2014 beter deed dan de rest van Europa en de OESO’, lezen we. ‘Sinds 2014 lopen we echter weer achter in het terugdringen van de zwarte economie.’

Klopt dat?

Wie de indruk wekt dat de regering-Michel de vriend van de grote fraudeurs is geweest, maakt er een karikatuur van.

De claim steunt op ramingen van economieprofessor Friedrich Schneider (Johannes Kepler Universität Linz), die al jarenlang ondergrondse economieën becijfert. ‘Zwart geld wil per definitie niet gevonden worden, dus het zijn maar schattingen’, relativeert docent fiscaal recht Michel Maus (Vrije Universiteit Brussel). ‘Maar Schneider is een internationaal referentiepunt.’

Het SP.A-fraudebestrijdingsplan refereert aan diens rapport met daarin cijfers tot 2018. De redenering is simpel, zegt Inti Ghysels van de SP.A-studiedienst. ‘Voor elk jaar heb ik het verschil tussen België en het OESO-gemiddelde berekend. Een simpele aftreksom. In ongeveer alle OESO-landen boert de zwarte economie de afgelopen vijf jaar stilaan achteruit. In België krimpt ze sneller dan in de rest van de OESO, tot eigenlijk in 2014. En daarna krimpt ze minder snel.’

De berekening die Ghysels aan Knack bezorgt, stemt overeen met die van Schneider. Diens lijst bevat wel maar 21 van de 36 OESO-landen. In 2013, onder het bewind van Crombez, presteerde België bovendien lichtjes slechter dan gemiddeld; en in 2017, onder de regering-Michel, lichtjes beter.

In nagenoeg alle landen is de zwarte economie gekrompen, van gemiddeld 16,4 procent van het bbp in 2008 tot 11,2 procent in 2018. ‘Een internationale tendens, die vooral voortkomt uit de opheffing van het bankgeheim sinds 2017’, zegt Maus. ‘Bekijk je de West-Europese landen bij Schneider, dan staat België al jaar en dag op de vijfde plaats. Vergelijk je 2014 met 2018, dan krimpt de zwarte economie in de top 4 sneller dan bij ons. Wij dalen maar met 0,7 procentpunt. Dat is minder dan Portugal (-1,6), Spanje (-1,9), Italië (-1,3) en koploper Griekenland (-2,5).’

In Griekenland circuleert in 2018 voor elke 100 euro wit geld, 20,8 euro zwart. In België is dat 15,4 euro, in Oostenrijk 6,7 euro.

‘De relatieve ver traging die de SP.A aankaart, klopt’, zegt Maus. ‘Maar hun framing alsof er een grote kentering is tussen de regering- Di Rupo en de regering-Michel, is overdreven.’

Dat zegt ook econoom Etienne de Callataÿ (Orcadia Asset Management). ‘De cijfers van Schneider moet je voorzichtig interpreteren. Wie de indruk wekt dat de regering-Michel de vriend van de grote fraudeurs is geweest, maakt er een karikatuur van.’