Factcheck: nee, video’s illustreren geen volkswoede omdat gevaccineerden sterven

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Video’s van geweld uit India doen de ronde op sociale media. De mensen in de filmpjes zouden woedend zijn omdat er medeburgers sterven na een vaccinatie tegen het coronavirus. De video’s tonen echter lokale protesten tegen de handhaving van coronamaatregelen en woede vanwege een fataal afgelopen politieachtervolging.

Op 2 mei plaatst een Nederlander drie video’s op Facebook onder de titel ‘India’s bevolking is woedend en valt coronapolitie aan!’ De beelden zouden illustreren dat mensen kwaad zijn omdat ‘mensen die sterven degenen zijn die zijn ingeënt’. Het bericht wordt 54 keer gedeeld en 1500 mensen zien het op hun tijdlijn passeren.

De video’s tonen schermutselingen, rellen en aanvallen op (bestuurders van) witte jeeps. Twee video’s krijgen van Facebook het label ‘gevoelige inhoud’, omdat ze ‘mogelijk gewelddadige of expliciete inhoud’ bevatten.

Dezelfde drie video’s vinden we ook terug op de site Frontnieuws, waarover Knack al eerder berichtte. Een artikel op die site bevat dezelfde inhoudelijke boodschap als het bericht op Facebook: Indiërs zouden ‘coronapolitie’ aanvallen en de mensen die sterven zijn ‘degenen die zijn ingeënt’. Met CrowdTangle analyseren we het bereik van dit artikel. 145.000 sociale mediagebruikers zagen het artikel op hun tijdlijn voorbijkomen.

In het artikel wordt geen bewijs aangedragen voor de stelling dat het gevaccineerden zijn die sterven. Wel wordt er gesteld dat het ‘een groeiend probleem schijnt te zijn’ en dat ‘burgers in India het niet eens lijken te zijn’ met de Indiase regering ‘die natuurlijk het verband tussen de vaccinatie en de sterfgevallen ontkent’. De video’s lijken het belangrijkste bewijs van dat Indiase ongenoegen.

De Indiase regering stelt dat besmetting met covid-19 na vaccinatie mogelijk is bij 0,03% tot 0,04% van de gevallen. Dan gaat het over besmettingen met milde symptomen.

https://twitter.com/PIB_India/status/1390891889184755712PIB Indiahttps://twitter.com/PIB_India

Can you get #COVID19 even after vaccination?

Vaccine will not allow the virus to further replicate and it will not allow the disease to become more severe.#IndiaFightsCorona pic.twitter.com/xSuwabIu0j

— PIB India (@PIB_India) May 8, 2021

India kent een piek in het aantal coronabesmettingen, maar de oorzaak daarvan zijn volgens deskundigen niet de vaccinaties. Volgens experten met wie het persagentschap Reuters sprak, is de Indiase piek net te wijten aan een trage vaccinatiecampagne, de versoepeling van preventieve maatregelen en nieuwe, makkelijker overdraagbare varianten van het coronavirus.

Bewijs draagt Frontnieuws niet aan voor de stelling dat de vaccinaties in India op grote schaal sterfgevallen veroorzaken.

Drie video’s

Maar wat met de video’s van Indiërs die ‘de coronapolitie aanvallen’? We onderzoeken de drie beeldfragmenten. Verschillende Indiase mediabedrijven beschikken over factcheckorganisaties die deel uitmaken van het International Fact-Checking Network (IFCN). We zoeken op hun sites en sociale media-accounts of zij al onderzoek hebben gedaan naar de beelden.

Witte jeep aangevallen

In de eerste video zien we hoe met stokken de ruiten van een witte jeep worden ingeslagen. Ook de bestuurder van het voertuig wordt geslagen en zet het op een lopen. IFCN-partner Boom Live onderzocht de video.

De beelden werden in januari 2021 gefilmd in Bhadrak, een stad in het oosten van India. Lokale inwoners vielen toen een politiewagen aan. Dit had echter niets met corona te maken.

De volkswoede, waarbij onder meer een (politie)jeep in brand werd gestoken, was ontstaan na de dood van een jongeman, Bapi Mahlik. Die was in een vijver verdronken na een achtervolging door de politie. Volgens lokale media was Mahlik op de vlucht geslagen na een politie-ondervraging vanwege een eerder incident.

Nergens in de uitgebreide berichtgeving over het incident is er sprake van corona. De video werd ook al verkeerdelijk gelinkt aan geweld na verkiezingen in de Indiase deelstaat West-Bengalen.

Bekogeld met stenen

In een tweede video zien we mensen bekogeld worden met stenen en wegvluchten in witte wagens. Volgens een Engelstalige Facebookpagina over ‘coronavaccinatieschade’ zouden we zien hoe ‘dorpelingen test- en vaccinatieploegen verjagen’.

De Indiase factcheckers van News Mobile achterhaalden de originele context van de beelden door screenshots op te laden in zoekmachines. Zowel de Indiase tv-zender NDTV als het magazine India Today berichten over de beelden van 23 april 2021.

Zij melden dat een lokale ambtenaar en een groep politieagenten werden aangevallen door een menigte in het dorp Saraikela in de deelstaat Jharkhand. Daar vond een samenkomst met honderden mensen plaats, tijdens de tweede coronagolf. Toen de politie hiervan hoorde, besloot ze het evenement stop te zetten, maar dat viel niet in goede aarde. Lokale inwoners bekogelden de politie met stenen. Acht mensen werden opgepakt, aldus India Today.

Het protest was dus wel gericht tegen politie die een samenkomst stopzette om het verspreidingsrisico van covid-19 in te dijken, maar had niets met vaccinaties te maken.

Man geslagen

In de derde video zien we vanuit bovenaanzicht hoe een man in een wit hemd geslagen en geschopt wordt in een tumultueuze scène. Over deze beelden vinden we geen bericht op een van de vele Indiase factchecksites. We laden zelf een screenshot van de video op bij Google Afbeeldingen.

Zo komen we uit bij andere versies van dezelfde beelden op Twitter en Youtube.

Maharashtra: Ward Officer Beaten By Mob Of Hawkers After He Asked Them To Shut Shops Amid LockdownThe Logical Indianhttps://www.youtube.com/user/thelogicalindiansvideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/s36jWKi8fdI/hqdefault.jpg

De video op YouTube is afkomstig van The Logical Indian, een website die IFCN ook erkent als onafhankelijke factcheckersorganisatie. Volgens het bijschrift bij de video zien we hoe een wijkofficier en drie personeelsleden in elkaar worden geslagen door straatverkopers, op 26 april, in de stad Nalasopara in de deelstaat Maharashtra. De verkopers mogen slechts werken van 7 tot 11 uur ’s ochtends als preventieve coronamaatregel, volgens The Logical Indian. Omdat zij zich niet aan die regel hielden, kwam de officier ter plaatse. Vier mannen werden gearresteerd.

Onder andere The Times of India en India News Link bevestigen die versie van de feiten. Wederom zien we onvrede over de handhaving van een preventieve maatregel, maar vinden we nergens een verwijzing naar vaccinaties.