Factcheck: nee, namen van vaccinweigeraars worden niet aan de overheid bezorgd

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een Facebookbericht moeten zorginstellingen de namen van personeelsleden die een covid-19-vaccin weigeren, naar de overheid doorsturen. Dat klopt niet. Zorginstellingen moeten wel doorgeven hoeveel vaccins er aan hun personeel werden toegediend, maar daarbij worden nooit namen gevraagd of doorgegeven.

Op 5 maart post psycholoog Steve Van Herreweghe onderstaand bericht op zijn Facebookpagina. Het bericht lokt 121 opmerkingen uit, wordt 114 keer gedeeld en 22.000 mensen krijgen het te zien.

Van Herreweghe schrijft: ‘Verder hoor je ook dat men “de weigeraars” moet oplijsten en deze lijst moet (!) doorsturen naar overheid. Deze zullen hen via gemandateerde arbeidsgeneesheren “motiveren” tot vaccinatie…’. Zo zou het er volgens hem aan toe gaan in zorginstellingen.

Het bericht lokt hevige reacties uit. Mensen spreken over machtsmisbruik en controle. ‘Crapuleus’, schrijft iemand. Een vrouw meldt dat haar gevraagd werd of ze het vaccin weigerde om medische of om persoonlijke redenen, en dat dat zou worden doorgegeven aan de overheid. Enkele mensen vinden dan weer dat Van Herreweghe leugens verspreidt.

We nemen contact op met Van Herreweghe en vragen hem of hij die verplichting ergens in de regelgeving heeft teruggevonden, of mensen kent die kunnen bevestigen dat dit zou gebeuren. ‘Ik heb dat via cliënten die ik begeleid of superviseer,’ luidt zijn antwoord via mail. ‘Een van hen is leidinggevende en zij vertelde me dit in vertrouwen. Zij moet van haar teams de namen doorgeven “naar boven toe”. Natuurlijk is dit geen publieke informatie. Veel medewerkers in de zorg voelen die morele en groepsdruk.’

Van Herreweghe acht de kans klein dat een van die mensen daarover zou willen getuigen, omdat ze riskeren ontslagen te worden. Hij belooft het toch te vragen en ons op de hoogte te houden, maar we vernemen niets meer van hem.

Geen namen

We nemen contact op met het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, dat de gegevens over de covid-19-vaccinaties bijhoudt. Woordvoerder Joris Moonens is formeel: geen enkele zorginstelling heeft namenlijsten van vaccinweigeraars onder het personeel moeten doorgeven.

‘Woonzorgcentra, andere residentie?le zorgvoorzieningen, ziekenhuizen en CAW’s moeten via elektronische weg zelf registreren hoeveel bewoners en personeelsleden effectief al een inenting tegen covid-19 hebben gekregen. Die registratie gebeurt anoniem, er worden nooit namen doorgegeven’, benadrukt Moonens. ‘Enkel de aantallen en de informatie over het type personeel worden geregistreerd. Bijvoorbeeld of het gaat om zorg- of niet-zorgpersoneel, of het gaat om mensen die contact hebben met patiënten, enzovoort.’ Dat blijkt inderdaad uit het registratieformulier voor de covid-19-vaccinatie voor de ziekenhuizen, dat u hier kunt bekijken.

Woordvoerster Catherine Zenner van het AZ Maria Middelares in Gent en het AZ Sint-Vincentius in Deinze bevestigt dat er bij de registratie van de covid-19-vaccinaties nooit namen van vaccinweigeraars werden doorgegeven. ‘Wij hebben het formulier ingevuld, en namen vraagt het registratieformulier inderdaad niet. De vraag over de reden van weigering hebben we trouwens niet ingevuld, omdat we daar bij ons personeel niet naar gevraagd hebben.’

Bij de gegevensbeschermingsautoriteit, de opvolger van de voormalige Privacycommissie, vragen we na of ze hier al klachten over hebben ontvangen. Dat is niet het geval, laat woordvoerster Aurélie Waeterinckx weten.

Vaccinnet

‘Elk toegediend vaccin wordt natuurlijk wel op naam geregistreerd in Vaccinnet, de vaccinatiedatabank van de Vlaamse overheid. In Vaccinnet wordt voor iedere burger bijgehouden welke vaccins hij of zij wanneer kreeg’, vervolgt Moonens. In het kader van de covid-19-vaccinatie wordt Vaccinnet trouwens in het hele land gebruikt.

In principe is het de persoon die het vaccin plaatst – een arts of verpleegkundige – die de gegevens over de vaccinatie in Vaccinnet invoert, legt Moonens uit. ‘In de praktijk wordt die taak in de zorginstellingen soms gedelegeerd naar een administratief medewerker.’

Eens de vaccinatiegegevens in Vaccinnet zijn ingevoerd, kan alleen de patiënt zelf, zijn huisarts of een andere zorgverlener met wie de patiënt een therapeutische relatie heeft, ze nog inkijken. ‘Geen enkele overheidsinstantie heeft toegang tot die gegevens, evenmin als verzekeraars of werkgevers, ook niet in de zorgsector’, zegt Moonens.

Populatiemanagers

De Vlaamse overheid probeert volgens Moonens wel om mensen die eerst een vaccin geweigerd hebben te motiveren om zich toch te laten inenten. ‘In de Brusselse woonzorgcentra ligt de vaccinatiegraad bij het personeel een stuk lager dan in Vlaanderen. Daarom hebben wij met de Brusselse woonzorgcentra van de Vlaamse Gemeenschap overlegd over de mogelijke oorzaken van die lagere vaccinatiegraad. We hebben ook samen nagedacht over mogelijke acties om mensen alsnog te overtuigen. Daarna zijn die woonzorgcentra daar zelf mee aan de slag gegaan. Ze deden dat bijvoorbeeld door de directie of de bedrijfsartsen extra informatie over de werking van de vaccins te laten verschaffen, of door collega’s met elkaar in gesprek te laten gaan over de vaccinatie.’

Verder heeft ieder vaccinatiecentrum een zogeheten populatiemanager. Die maakt analyses op basis van statistische gegevens en gaat na in welke wijken, in welke leeftijdscategorieën en in welke gemeenschappen de vaccinatiebereidheid in de eigen regio lager ligt. De populatiemanager bespreekt dan met de lokale besturen wat ze kunnen doen om de drempel voor die groepen te verlagen, bijvoorbeeld door vaccinatie in de wijk of zelfs thuis aan te bieden. ‘Dat gaat dan uiteraard niet over zorgpersoneel, maar over het grote publiek’, zegt Moonens.

Voor alle duidelijkheid: ook die populatiemanagers werken niet met lijsten van individuele burgers. ‘Zij werken vooral met data op populatieniveau. Ze werken op basis daarvan acties uit die gericht zijn op groepen van inwoners, niet op individuele inwoners van een eerstelijnszone’, zegt Moonens. ‘Enkel voor het organiseren van de thuis- en mobiele vaccinaties, spelen de huisartsen persoonsgegevens aan hen door. Het is niet de taak van de populatiemanagers om actief personen op te zoeken of te contacteren.’