Factcheck: nee, het is niet bewezen dat vaccins de vruchtbaarheid en menstruatiecyclus beïnvloeden

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een Vlaamse vrouw postte op 26 juni een foto van een krantenknipsel dat stelt dat de coronavaccins een negatieve invloed zouden hebben op zwangere vrouwen en dat de vaccins de menstruatiecyclus zouden veranderen. Dat klopt niet. Er is geen bewijs dat de vaccins invloed hebben op de vruchtbaarheid of menstruatiecyclus.

In de Facebookgroep ‘Viruswaanzin vzw’ vinden we een gedeeld bericht terug, met daarin een krantenartikel. De groep telt 1730 leden. De post werd in 24 uur 3600 keer gezien en 24 maal gedeeld. We klikken door naar de originele post en komen terecht op de Facebookpagina van een Vlaamse vrouw, waar we het volledige krantenknipsel kunnen lezen. Haar post werd ruim 4500 keer gezien en 68 keer gedeeld. We namen via Facebook contact op met de vrouw die het artikel postte, met de vraag waar ze het artikel vandaan heeft. Voorlopig kregen we geen reactie.

In het artikel worden twee bronnen meegegeven. De eerste verwijst naar een inzending op de Amerikaanse overheidswebsite Regulations.gov, waar Amerikaanse burgers vragen of opmerkingen voor de overheid kunnen indienen. De tweede bron is een artikel op de Duitse website 2020news. De site post vooral bedenkelijke nieuwsberichten over corona en vaccinatie.

We nemen twee stellingen uit het artikel onder de loep.

-De coronavaccins zouden een negatieve invloed kunnen hebben op zwangere vrouwen en op de vruchtbaarheid.

-Het vaccin zou de menstruatiecyclus veranderen.

1) Het vaccin heeft nefaste gevolgen voor zwangere vrouwen en voor de vruchtbaarheid?

Volgens het artikel zouden de coronavaccins, en het Pfizervaccin in het bijzonder, antistoffen tegen het syncytin-1 eiwit opwekken. Dat beweren Mike Yeadon en Wolfgang Wodarg in een verzoekschrift dat ze op 1 december 2020 bij het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) indienden. Mede om die reden vroegen ze om een stillegging van alle proeven met het Pfizervaccin.

In het artikel staat dat Yeadon en Wodarg twee oud-medewerkers zijn van Pfizer. Dat klopt deels. Yeadon werkte van 1995 tot 2011 voor Pfizer als hoofd van de afdeling ademhaling en allergie. Nadien richtte hij zijn eigen farmabedrijf Ziarco op, dat in 2016 werd opgekocht door het Zwitserse Novartis. Yeadon vormde al meerdere malen het onderwerp van factchecks. Wolfgang Wodarg daarentegen werkte nooit voor Pfizer. Wodarg is een Duitse arts en politicus voor de sociaal-democratische SPD.

Syncytin-1 is een eiwit dat noodzakelijk is voor de ontwikkeling van de placenta. Omdat het wat lijkt op de stekelvormige eiwitten waarmee het coronavirus onze cellen binnendringt, denken Yeadon en Wodarg dat het lichaam, eenmaal gevaccineerd, verkeerdelijk syncytin-1 eiwitten kan aanvallen. Indien te weinig syncytin-1 aanwezig is in het lichaam, zou dat volgens beide wetenschappers ‘erin kunnen resulteren dat de placenta wordt afgestoten, de zwangerschap wordt beëindigd of niet meer tot stand kan komen’.

Die claim werd al in meerdere factchecks onder de loep genomen en klopt niet. Ook Knack weerlegde de claim in deze factcheck. Dirk Devroey, professor huisartsengeneeskunde aan de VUB, beantwoordde de vraag ook in de COVID-19-kennisbank van zijn universiteit. Devroey: ‘Syncytin-1 heeft een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de placenta. Een immuunreactie tegen syncytin-1 zou onvruchtbaarheid bij de vrouw kunnen veroorzaken. Maar om een dergelijke kruisimmuniteit op te wekken moeten beide eiwitten 8 tot 20 identieke aminozuren hebben. Voor het stekeleiwit en syncytin-1 is de overlapping slechts 2 tot 3 aminozuren waardoor kruisimmuniteit en onvruchtbaarheid uitgesloten is.’

Er zijn evenmin bewijzen dat vaccins een negatieve invloed hebben op zwangere vrouwen en miskramen veroorzaken. Een Amerikaanse studie die werd gepubliceerd in The New England Journal of Medicine toonde aan dat de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna niet leiden tot meer miskramen. 35.691 zwangere personen tussen de 16 en 54 jaar namen deel aan de studie en kregen Pfizer en Moderna toegediend.

Recent toonde een andere Amerikaanse studie aan dat het vaccin zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven beschermt. Er werden ook antilichamen gevonden in het navelstrengbloed en de moedermelk.

2) Het vaccin heeft invloed op de menstruatiecyclus

In de inleiding van het artikel wordt gesteld dat de menstruatiecyclus door de coronavaccins kan veranderen. Online getuigen vrouwen wereldwijd dat hun menstruatiecyclus na vaccinatie leek te veranderen. Zo tweette de Amerikaanse biologisch antropologe Kate Clancy, werkzaam aan de Universiteit van Illinois, over haar zware maandstonden na een inenting met het Modernavaccin.

We googelen de claim en komen terecht op een factcheck van Channel 4. Voor de factcheck contacteerde Channel 4 de MHRA, een Brits agentschap dat toekijkt op de veiligheid van medicijnen en gezondheidsproducten. Via het ‘Yellow Card’-systeem kunnen burgers er bijwerkingen van medicatie en vaccinaties melden. Volgens de MHRA maakten in de periode tot 17 mei 4000 Britten meldingen van menstruatieproblemen. De meldingen maakten gewag van uitgestelde, zwaardere en tussentijdse bloedingen.

Wat is de situatie in België? Via de site van het FAGG, het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, kan iedereen klachten en bijwerkingen van vaccins melden. We nemen contact op met woordvoerster Ann Eeckhout en vragen haar of er meldingen van bijwerkingen op vlak van menstruatie zijn binnengelopen. Eeckhout bevestigt dat er enkele meldingen over een mogelijke invloed van covid-19-vaccins op de menstruatiecyclus zijn binnengelopen. ‘Wat de frequentie van die klachten betreft vallen er moeilijk uitspraken te doen, aangezien er geen meldingsplicht is.’ De cijfers worden opgevolgd op Europees niveau bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), maar daar loopt geen onderzoek. Dat bevestigde het EMA ook aan VRT NWS.

Wat zegt de wetenschappelijke wereld?

We nemen contact op met Hendrik Cammu, docent gynaecologie verbonden aan het UZ Brussel: ‘Bij mijn weten zijn er geen wetenschappelijke studies over de invloed van coronavaccins op de menstruatiecyclus. Daarom is het moeilijk om uitspraken over het onderwerp te doen.’ Bij het UZ Brussel liepen nog geen meldingen binnen.

Cammu wijst ook op de natuurlijke onregelmatigheid van een menstruatiecyclus. ‘Een cyclus is geen Zwitserse klok,’ zegt Cammu. ‘Het is perfect normaal om enkele dagen af te wijken van de standaard.’

Verschillende factoren, zoals stress, kunnen een invloed hebben op de menstruatiecyclus.

Cammu: ‘Het is bijvoorbeeld algemeen geweten dat stress een invloed kan hebben op de menstruatiecyclus. Stresshormonen interfereren met vrouwelijke hormonen en kunnen die laatste verstoren.’

Ook ziekte kan een invloed hebben, zegt Steven Weyers, hoofd van de vrouwenkliniek aan het UZ Gent. ‘Elke vorm van stress kan een invloed hebben op de cyclus, zeker indien er geen pil genomen wordt, en dat geldt zowel voor mentale stress als voor fysieke stress. Het spreekt voor zich dat een vaccin een stressreactie kan uitlokken. Hoe meer uitgesproken de immuunrespons en eventuele bijwerkingen, hoe meer kans dat er een invloed is op de cyclus’, aldus Weyers.

De Britse immunologe Victoria Male legt in een reactie bij de BBC een link tussen de immuuncellen verantwoordelijk voor de aanbouw en afbraak van het baarmoederslijmvlies en het vaccin. Volgens Male tieren na een vaccinatie verschillende chemische signalen in het rond die invloed hebben op de immuuncellen. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat het baarmoederslijmvlies wordt afgestoten, wat kan leiden tot een vroegere menstruatie.

In een reactie aan VRT NWS bestempelt Corinne Vandermeulen die piste als vergezocht . Volgens Vandermeulen binden de antistoffen niet met hormonen of eierstokken en speelt de immuunreactie zich op de plaats van inenting af.

Ook voor andere vaccins lijkt er geen link te bestaan tussen een veranderde cyclus en vaccins. Een studie uit 2010 in de Japanse stad Nagoya toonde geen verband tussen het HPV-vaccin en onregelmatige menstruatie na vaccinatie.

Kate Clancy zette alvast een eigen onderzoek op. Vrouwen die veranderingen opmerken kunnen hun getuigenis indienen via een online antwoordformulier. In een interview voor de podcast Science Weekly van de Britse krant The Guardian ging ze dieper in op het onderzoek. Daarin benadrukt Clancy dat de voorlopige resultaten van de survey hoogst variabel zijn. Sommige vrouwen merken geen veranderingen op, andere vrouwen hebben zwaardere of vroegere bloedingen. Het gaat dus niet om een universeel fenomeen. ‘Ook gaat het om een kort neveneffect, van 1 tot 2 cycli.’ Die laatste opmerking onderschrijven andere gynaecologen, zoals hier en hier.

Cammu: ‘Nogmaals, er moet meer wetenschappelijk onderzoek worden gevoerd en er moeten meer data verzameld worden vooraleer we ons kunnen uitspreken over de invloed van coronavaccins op de menstruatiecyclus.’