Factcheck: nee, dit filmpje bewijst niet dat ‘chemtrails’ bestaan

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een filmpje van een vliegtuig van Japan Airlines dat veel rook uitstoot, zou moeten bewijzen dat zogenoemde chemtrails bestaan. De chemtrailtheorie is al meermaals door internationale wetenschappers ontkracht en ook dit filmpje heeft met een samenzwering evenwel niets te maken. De rookontwikkeling werd veroorzaakt door olie in de straalmotor.

Op 9 september post een Nederlandse man een filmpje waarin we een vliegtuig zien dat veel rook uitstoot. Het Engelstalige bijschrift leest ‘Een piloot verspreidt de chemtrail terwijl hij nog in de luchthaven is. Dit is voor de vele mensen die denken dat chemtrails condensatiestrepen zijn.’ Het filmpje wordt 12.300 bekeken en 449 keer gedeeld.

De video wordt vooral gedeeld in groepen van mensen die aanhangers zijn van de chemtrailtheorie. Die theorie werd al meerdere malen door internationale wetenschappers ontkracht. Ze beweert dat de witte strepen die vliegtuigen achterlaten in de lucht giftig zijn, en dat daarachter hogere machten machten zitten met slechte bedoelingen. Knack schreef eerder al enkele factchecks over het fenomeen.

Ook op Twitter doet de clip de ronde.

Wat zien we in de video?

Op het kielvlak van het vliegtuig zien we een logo dat op een kraanvogel lijkt. In de commentaren schrijft iemand dat logo toe aan Japan Airlines. We googelen ‘Japan Airlines logo’ en vinden hetzelfde logo.

We geven de clip in op de videoanalysewebsite Invid en maken enkele screenshots, waarop we een omgekeerde zoekopdracht uitvoeren. In de Googleresultaten vinden we het filmpje terug op de Facebookpagina TXA, een Thaïse pagina die vooral over luchtvaart post. Daar werd de video op 4 augustus 2020 gepost.

‘Chemtrail tank is in fault‘ (de chemtrailtank maakte een fout) schrijft een gebruiker onder de video. Een andere reageert met ‘Someone spilled oil all over the APU‘ (iemand morste olie over de APU).

De APU is een kleine straalmotor die gebruikt wordt bij het manueel opstarten van vliegtuigmotoren en voor het op druk brengen van de pneumatische systemen, die onder meer voor de airco in het toestel zorgen. De motor zit meestal in de staart van het vliegtuig. De rook in de video komt ook uit de staart.

We googelen ‘Japan Airlines APU fire’. We vinden de video ook terug op YouTube. Daar werd hij op 4 augustus 2020 gepost door het YouTube-account 737 Aviation. De video werd ruim 15.000 keer bekeken.

Het clipje geeft ook meer uitleg over het incident. Volgens de beschrijving zou de rook veroorzaakt zijn door olieresten die na grote onderhoudswerken in de APU zijn achtergebleven. Waar en wanneer de beelden werden gefilmd, wordt niet vermeld.

We nemen contact op met Jerzy Halaj, de eigenaar van de YouTubeblog. In een reactie laat hij ons weten dat de beelden door een kennis werden gefilmd op de luchthaven van Narita, in de Japanse hoofdstad Tokyo. ‘Tijdens een groot onderhoud wordt de motor, ook de APU, goed ingevet met olie, zodat die bij de eerste opstart niet beschadigd raakt. Die olie veroorzaakt de rook. Dat zien we hier in het filmpje’.

Op YouTube zoeken we ‘first jet engine start’ en vinden we soortgelijke filmpjes terug. We nemen contact op met de persdienst van Japan Airlines maar krijgen voorlopig geen antwoord.

Foto’s van vliegtuigen die iets uitstoten vormen voor veel samenzweringstheoretici hét bewijs dat chemtrails bestaan, en worden vaak gedeeld in chemtrailgroepen. Vaak zijn het foto’s van sproeivliegtuigen die ingezet worden in de bestrijding van bosbranden of olievlekken, zoals we in deze factcheck kunnen lezen.

Krasse uitspraak, straf cijfer of dito feit in de actualiteit gezien? Stuur uw vraag met exacte bronvermelding van het citaat naar factcheck@knack.be