Factcheck: nee, Canadees premier Trudeau pleitte niet voor het afnemen van basisrechten

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een video die online circuleert zegt de Canadese premier Justin Trudeau dat het nodig is om grondrechten van minderheden af te nemen. Dat klopt niet. De video werd uit zijn context gerukt.

Op 22 december post Instagrampagina ‘Rug Recht Hart Open’ een filmpje van Canadees premier Justin Trudeau. In de video horen we Trudeau het volgende zeggen:

‘Ook al zegt het handvest dat het verkeerd is dat wij jouw grondrechten aantasten of beperken, toch gaan we door en gaan we dat doen. Het is in feite een maas in de wet die een meerderheid toestaat de grondrechten van een minderheid te negeren.’

De video circuleert ook op de Facebookpagina ‘Het Oude Normaal Terug’. De pagina wordt door 12.000 mensen gevolgd. De video werd vervolgens ook gepost in de groep ‘Vrijheid & Waarheid’, die 18.900 leden telt.

De video circuleert ook op Engelstalige Facebookpagina’s.

Facebookgebruikers associëren de uitspraken van Trudeau met het Wereld Economisch Forum. Dat blijkt uit de Facebookcommentaren. Het WEF is in coronasceptische kringen een van de grote boemannen in de coronacrisis. The Great Reset bijvoorbeeld, is een samenzweringstheorie die volledig rond het WEF en diens voorzitter Klaus Schwab is opgebouwd. Knack schreef al verschillende factchecks over het WEF en Klaus Schwab (zie hier en hier bijvoorbeeld).

Maar in de video heeft Trudeau het op geen enkel moment over corona, The Great Reset of vaccinaties. Context voor de uitspraken ontbreekt. We gaan op zoek naar de originele video en de context waarin Trudeau de uitspraak deed.

Als we ‘Justin Trudeau Fundamental Rights’ googelen, komen we terecht op een artikel van de Canadese televisiezender CTV News. Volgens het artikel deed Trudeau de uitspraak in een eindejaarsinterview met The Canadian Press. Het volledige fragment duurt ongeveer drie minuten, de quote van Trudeau begint op seconde 6.

Als we het volledige fragment beluisteren, wordt meteen duidelijk dat de discussie helemaal niet over de coronacrisis gaat, maar over de ‘notwithstanding clause‘. Die vermelding werd echter uit de Facebookvideo geknipt. Die clausule, die letterlijk te vertalen valt als de ‘niettegenstaande clausule’ maakt deel uit van het Canadian Charter of Rights and Freedoms, dat op zijn beurt een onderdeel vormt van de Canadese grondwet. Het Charter zag in 1982 het levenslicht en legt de vrijheden en rechten van individuen vast. De vader van Justin Trudeau, voormalig premier Pierre Trudeau, stond mee aan de wieg van het Charter.

Via de notwithstanding clause kunnen federale, provinciale of territoriale overheden bepaalde rechten uit het Charter tijdelijk aan de kant schuiven. Dat betekent dat, hoewel het overkoepelende Canadian Charter of Rights and Freedoms de rechten van minderheden beschermt, andere overheden toch wetten kunnen goedkeuren die ingaan tegen dat Charter. In de video legt Trudeau dat uit, en verduidelijkt hij dat hij net als zijn vader tegen de clausule is gekeerd, omdat ze, zoals hij zegt, een maas vormt voor de meerderheid om de rechten van minderheden alsnog te schenden. Trudeau sprak zich dus niet uit voor het wegnemen van grondrechten, maar wilde via die uitleg een groter punt maken over de notwithstanding clause.

De uitspraak van Trudeau kadert binnen een grotere politieke discussie die ontstond na het gecontesteerde ontslag van een kleuterjuf in Quebec. De vrouw werd ontslagen omdat ze een hoofddoek droeg. Dat voorval wordt ook door Trudeau in het interview vermeld (2:44). Het dragen van religieuze kentekens door werknemers in de publieke sector is onder de secularismewet van Quebec, die twee jaar geleden in het leven werd geroepen, verboden. Om ervoor te zorgen dat de secularismewet niet herroepen zou worden en dat minderheden die zich gediscrimineerd voelen door de wet geen klacht zouden kunnen indienen, riep de overheid van Quebec de ‘notwithstanding clause’ in. In tegenstelling tot wat het geknipte fragment van de video doet uitschijnen, is Justin Trudeau met die bepaling niet opgezet.