Factcheck: nee, het World Economic Forum wil het eigendomsrecht niet afschaffen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleert een afbeelding die de indruk wekt dat Klaus Schwab, de voorzitter van het Wereld Economisch Forum, ervoor pleit om het eigendomsrecht af te schaffen. Dat klopt niet. Een video met toekomstvoorspellingen is een eigen leven gaan leiden, zo blijkt.

Op 6 mei plaatst een Nederlandse vrouw een beeldcollage in de Facebookgroep Volk en Victory. Die groep heeft bijna 10.000 leden en is er naar eigen zeggen ‘op gericht om de politieke leugens aan de kaak te stellen’.

De collage toont de leuze ‘Zolang je iets “moet” voor je iets “mag” ben je niet vrij. Lees dat nu nog eens.’ Daaronder zien we foto’s van de Nederlandse minister-president Mark Rutte (VVD), minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) en minister van Justitie Ferdinand Grapperhaus (CDA). Rechtsonder zien we ook een fotomontage van iemand in een uniform van de nazi-eenheid Schutzstaffel (SS) en van de Nederlandse politie, met daarop de zin ‘Ik volgde gewoon bevelen op’. De collage wordt 130 keer gedeeld en 6300 mensen zien ze op hun tijdlijn passeren.

Onder het bericht wordt opgeroepen tot geweld: ‘Tijd dat er een grote opstand komt en dat heel het zootje tegen de muur gezet wordt’. Die oproep krijgt bijval met 14 likes, mensen die het ‘helemaal eens’ zijn en aanbieden om ‘mee te schieten’.

In deze factcheck focussen we op de linkerbenedenhoek van de collage. We zien een foto van een man en de Engelse tekst ‘Jij zal niets bezitten en gelukkig zijn. Wij zullen alles bezitten en nog gelukkiger zijn.’

We stellen ons drie vragen. Wie zien we? Waar komt die uitspraak vandaan? Waarom doet dit beeld stof opwaaien?

1) Wie zien we?

We laden de afbeeldingen op bij de beeldzoekmachine TinEye. Die zoekmachine is geschikt om de oudste versie van een foto te achterhalen.

Zo vinden we de foto, zonder het opschrift, terug bij Time Magazine. De foto toont Klaus Schwab, de directeur en oprichter van het World Economic Forum (WEF), gefotografeerd op 19 januari 2019.

Het WEF is een internationale netwerkorganisatie die naar publiek-private samenwerking streeft. Het WEF is vooral bekend van zijn jaarlijkse topontmoeting van bedrijfs- en wereldleiders in het Zwitserse Davos.

2) Waar komt de uitspraak vandaan?

We laden de foto met opschrift ook op bij Google.

Zo vinden we oudere versies van de foto met hetzelfde opschrift. Op 9 maart werd de afbeelding op de Facebookpagina Anti Empire gepubliceerd. Een dag later werd ze ook gedeeld door Russia Insider. Die website is opgericht door Russische expats in 2014 en doet aan pro-Russische berichtgeving, aldus BuzzFeed.

We googelen ook de de quote zelf. Zo komen we uit bij een factcheck van het persagentschap Reuters met als titel ‘het Wereld Economisch Forum heeft geen doelstelling vooropgezet om mensen niets te laten bezitten tegen 2030’.

Reuters onderzocht een Facebookvideo van iemand die zei dat ‘[…] zij (het WEF, red.) als uitgesproken doelstelling hebben ‘dat je tegen 2030 niets zal bezitten en gelukkig zal zijn’. Dus, de vraag is, hoe komen we tot dat punt? Hoe kunnen zij ons zo ver krijgen om in tien jaar van privébezit naar niets bezitten te raken?’

De stelling dat dit een ‘uitgesproken doelstelling’ is van het WEF klopt echter niet. Die claim komt voort uit een video die het WEF in 2016 op sociale media plaatste. Die video bevat acht voorspellingen voor de wereld in 2030 waaronder ‘Je zal niets bezitten. En je zal gelukkig zijn. Wat je wil zal je huren en zal afgeleverd worden via een drone.’

Onderaan de video zien we (geel kader) dat die toekomstvoorspellingen gebaseerd zijn op input van de leden van het WEF’s Global Future Councils. Deze voorspelling werd geopperd door de Deense politica Ida Auken in een opiniestuk op de site van het WEF op 11 november 2016 met als titel ‘Hoe het leven in mijn stad kan veranderen tegen 2030’.

Auken beschrijft daarin een stad zonder eigendommen waar energie, communicatie en transport gratis zijn. Aan het stuk werd, na publicatie, een nota van de auteur toegevoegd: ‘Sommige mensen lazen deze blogpost als mijn utopie of toekomstdroom. Dat is het niet. Het is een scenario van hoe dingen kunnen veranderen – ten goede of ten kwade.’

De tekst ‘You will own nothing and you’ll be happy‘ is dus geen doel van het WEF tegen 2030, maar een verkorte weergave van het opiniestuk van de Deense politica Auken.

Het tweede deel van de tekst ‘We will own everything and be happier‘ vinden we echter niet meteen terug. We googelen deze woorden tussen aanhalingstekens, om die exacte woorden in die volgorde te vinden.

We krijgen slechts drie zoekresultaten en komen zo uit bij een video op YouTube van de Australische tv-zender Sky News. Die video van 13 december 2020 werd al 1,4 miljoen keer bekeken.

Vanaf 1:50 zien we de conservatieve opiniemaker en satiricus Rowan Dean praten over het WEF. Hij laat ook een deel van de video van het WEF zien en gaat dan verder: ‘Een angstaanjagende coalitie van big business, big tech en linkse totalitairen zijn zo zelfzeker dat […] ze nu beloven dat jij niets zal hebben en gelukkig zal zijn. Wat ze erbij hadden moeten zeggen is dat “wij, de zeer rijken, alles zullen bezitten en nóg gelukkiger zullen zijn”.’

‘We will own everything and be even happier‘ is dus geen quote van het WEF, maar een verzinsel van een Australische opiniemaker. Beide quotes zijn niet gelinkt aan Klaus Schwab, hoewel de afbeelding dat doet vermoeden.

3) Waarom doet dit beeld stof opwaaien?

Waarom doen deze samengeraapte tekst en een foto van Klaus Schwab zoveel stof opwaaien? Veel heeft te maken met The Great Reset. Dat is de benaming van de 50ste conferentie van het WEF, in mei 2020 aangekondigd door de Britse kroonprins Charles en Klaus Schwab. Op die conferentie zouden wereldleiders de klimaatverandering en de heropbouw van de economie na de coronapandemie bespreken.

Volgens The New York Times lokte dit de complottheorie uit dat een select eliteclubje al lang plannen heeft gemaakt voor de pandemie, zodat ze die zouden kunnen gebruiken om hun wereldwijde economische controle aan de massa op te leggen.

De vrees die bij sommigen leeft, is dus kernachtig samengevat door de tekst die op de foto van Klaus Schwab werd geplakt: er is een geheim plan om eigendom af te schaffen, waardoor de rijken nog rijker worden.

De Australische opiniemaker Rowan Dean beschrijft de video van het WEF als ‘een advertentie voor The Great Reset’, hoewel die video in 2016 werd gemaakt en The Great Reset pas in mei 2020 werd aangekondigd.

Wat echter bijdraagt aan de complottheorie is de bewering dat de video met de voorspellingen over 2030 zou zijn verwijderd. Dat wekt de indruk dat het WEF toch iets te verbergen heeft. Toonde de video misschien geen toekomstvoorspelling, maar een vooropgezet plan dat daarna werd ingetrokken?

Wanneer we het onderzochte citaat googelen, komen we meteen na de eerder genoemde factcheck van Reuters een post tegen op de populaire Amerikaanse vraag-en-antwoord-website Quora.

Daar lezen we dat de video ‘nu van hun (het WEF, red.) website is gehaald’. Het stuk bevat zelf wel een video van op YouTube, maar ook daar wordt gesteld dat het WEF de video verwijderde.

Het WEF zou een tweet met de video uit 2016 verwijderd hebben. Onder de video staan ook links naar het artikel van het WEF waar de video zou hebben gestaan en de bewuste tweet. Telkens zou het origineel verwijderd zijn en zou er alleen nog een gearchiveerde versie van bestaan.

We onderzoeken bovenstaande links om na te gaan of die bewering klopt. Het gearchiveerde artikel blijkt echter nog online te staan op de site van het WEF. Een gearchiveerde webpagina geeft ook de URL weer van het origineel en ook dat blijkt namelijk gewoon online te staan.

Het WEF-artikel met ‘acht voorspellingen voor de wereld in 2030’ is online beschikbaar en is dus niet verwijderd. Onderaan het artikel vinden we ook de bewuste video uit 2016 terug.

We doen hetzelfde met de gearchiveerde tweet. Wanneer we echter naar de originele url surfen, krijgen we de boodschap ‘Hmm… deze pagina bestaat niet.’

Werd deze tweet met de video van het WEF effectief verwijderd? We googelen het deel van de Twitter-link met de cijfercode die naar dit specifiek Twitterbericht verwijst (rood kader hierboven).

Zo komen we uit bij een Facebookbericht dat linkt naar de tweet van 18 november 2016. Het bericht bevat twee screenshots van de tweet. Die lijkt dus de bewuste video te bevatten. De video zou op 6 november 2020 1,1 miljoen keer bekeken zijn.

Deze screenshots kúnnen gemanipuleerd zijn, maar ze lijken er toch op te wijzen dat de tweet er echt was. Op de screenshots zien we ook een verkorte url: wef.ch/2gmBN7M, die blijkt ons weer te leiden naar het artikel op de site van WEF met toekomstvoorspellingen dat niet werd verwijderd. We zoeken die link via Twitter.

Zo komen we uit bij een tweet van het WEF van 6 februari 2017 met dezelfde video. We vinden de video dus nog terug op de Twitteraccount van het WEF. Als ze een geheim plan wilden verbergen, dan is het WEF in elk geval onnauwkeurig geweest.

https://twitter.com/wef/status/828646291399913472World Economic Forumhttps://twitter.com/wef

This is how our world could change by 2030. Read more: https://t.co/rkhF5AdSZ3 pic.twitter.com/9jf3XcmRG2

— World Economic Forum (@wef) February 6, 2017

Na dit onderzoek vermoeden we dat de tweet van 18 november 2016 (met een veel groter bereik) inderdaad verwijderd werd.

Reactie WEF

Klopt ons vermoeden? We stellen de vraag aan de communicatieverantwoordelijke van de voorzitter van het WEF, Peter Vanham. Hij antwoordt: ‘De tweet in kwestie werd inderdaad verwijderd omdat hij onvoldoende redactionele context bood: hij kon doen overkomen dat de video en het bijbehorende artikel een standpunt van het WEF belichaamden, wat niet het geval was.’

‘Dat was dus een redactionele fout van ons socialemediateam, en de enige manier om die fout recht te zetten, was de originele tweet verwijderen.’ Twitter laat aanpassingen aan Twitterberichten niet toe. Vanham: ‘We beslisten dus – ook al omdat de tweet nadien effectief verkeerdelijk werd geïnterpreteerd – om hem te verwijderen.’

‘De tweet was gebaseerd op een denkoefening die verschillende leden van de “Global Future Council” van experten van het WEF maakten, en waarbij ze toekomstscenario’s schetsten over hoe het leven er in 2030 zou kunnen uitzien. Het artikel en de video bevatten die toekomstbeelden, alsook enkele raadgevingen om het dystopische karakter van bepaalde toekomstbeelden te voorkomen.’

‘Eén artikel uit die serie met voorspellingen is intussen wel offline gehaald. Het werd zodanig vaak onderwerp van complottheorieën, dat de originele boodschap volledig ondergesneeuwd raakte. De titel van het artikel werd ook toegeschreven aan Klaus Schwab als een citaat; een citaat dat hij natuurlijk nooit uitsprak, en dat ook geen persoonlijk of institutioneel standpunt was of is. Zelf spendeerde ik ook ettelijke dagen aan het bevechten van dit “fake news”, dat onder meer leidde tot bedreigingen aan het adres van Klaus Schwab.’

Volgens Vanham illustreert de casus hoe desinformatie ontstaat: ‘Online groepen gebruiken een artikel en maken er iets van wat het helemaal niet was. Duizenden mensen worden zo om de tuin geleid. We betreuren dat er malafide online groepen zijn die zulke praktijken hanteren. Het leidt tot polarisatie en haat in de maatschappij, en is gebaseerd op onbestaande feiten.’