Factcheck: nee, 70 kilometer per uur is niet beter voor het milieu dan 30 kilometer per uur

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een online artikel zou een recente Franse studie hebben uitgewezen dat 70 kilometer per uur rijden beter is voor het milieu dan 30 kilometer per uur. Dat klopt niet, zeggen specialisten. ‘Hoe trager je rijdt, hoe beter voor de luchtkwaliteit, zo eenvoudig is het.’

In een mail aan de factcheckredactie verzoekt een Knack-lezer ons een ‘interessante claim te onderzoeken’. Op de website msn.com is een artikel verschenen met als titel ’30km/u beter voor het milieu? Dit onderzoek bewijst het tegendeel’. Het bewuste artikel werd door 28.400 mensen gezien. Het werd ook gedeeld op de Facebookpagina van Auto55, waar nog eens 23.500 mensen het zagen passeren.

‘Hoe lager de snelheid, hoe beter voor het milieu, hoor je weleens’, begint de auteur van het artikel. Maar ‘een Franse studie verwijst deze stelling naar de prullenmand en toont aan dat je met een personenwagen beter 70 km/u dan 30 km/u rijdt’, lezen we. Is dat zo?

Voor het milieu brengen verkeersremmende maatregelen weinig zoden aan de dijk, zo valt volgens het artikel op te maken uit een studie die de Franse onderzoeksinstelling Cerema (Centre d’études et d’expertise sur les risques, l’environnement, la mobilité et l’aménagement) uitvoerde in opdracht van de Franse overheid.

Uitstoot

Cerema onderzocht de uitstoot van stikstofoxiden, fijnstof en de broeikasgassen koolstofdioxide, methaan en distikstofoxide, en vergeleek daarbij drie soorten voertuigen: personenwagens, lichte bedrijfsvoertuigen en zware bedrijfsvoertuigen. Telkens werd gekeken naar de uitstoot op een parcours van één kilometer. De onderzoekers concentreerden zich op het verband tussen snelheid en uitstoot.

Uit de gemeten uitstoot van stikstofoxiden blijkt dat ’trager’ niet per se ‘milieuvriendelijker’ betekent. Een gemiddelde personenwagen haalt volgens dit onderzoek de laagste uitstoot bij snelheden rond 70 kilometer per uur en de hoogste bij 130 kilometer per uur. Bij 30 kilometer per uur bedraagt de stikstofoxide-uitstoot 35 procent meer dan bij 70 kilometer per uur en bij 10 per uur zelfs het dubbele van dat minimum.

De curve voor fijnstof heeft dezelfde U-vorm als die van de stikstofoxiden. Een personenwagen haalt de laagste uitstoot bij een gemiddelde snelheid rond 70 kilometer per uur en de hoogste bij hoge én lage snelheden.

De grafieken voor het verbruik en de broeikasgassen vertonen eenzelfde trend. Een personenwagen haalt zijn minimum rond 70 kilometer per uur.

De onderzoekers concluderen dat 70 kilometer per uur de optimale gemiddelde snelheid is voor personenwagens en 60 kilometer per uur voor bedrijfsvoertuigen. Traag rijden (10 à 20 km/u) is volgens deze studie even vervuilend als rijden aan hoge snelheden (100 à 110 km/u).

Veilig en leefbaar

Is 70 kilometer per uur dan beter voor het milieu dan 30 kilometer per uur, zoals de claim die hier voorligt luidt?

Nee, zegt Frans Fierens, specialist luchtkwaliteit bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). ‘Als men een zone 30 invoert, dan doet men dat in de eerste plaats voor de verkeersveiligheid en de leefbaarheid, en slechts in de tweede plaats voor het verminderen van de luchtvervuiling’, schrijft hij in een e-mail.

‘De grafieken die in de geciteerde Franse studie getoond worden, zijn de klassieke, gekende curves die de uitstoot uitzetten in functie van de snelheid. Die curves tonen de laagste emissies inderdaad bij zowat 70 kilometer per uur’, gaat Fierens verder, ‘en tonen hogere emissies bij lagere en hogere snelheden. Je krijgt dan die typische U-curve.’

‘Maar die curves gaan uit van de gemiddelde uitstoot over de hele rit. Dat geeft een vertekend beeld, want de snelheid varieert tijdens de rit: je stopt bij verkeerslichten, je vertrekt opnieuw, je moet vertragen en weer optrekken bij druk verkeer of file.., wat leidt tot een hoger verbruik en een hogere uitstoot,’ aldus Fierens. ‘Die curves zijn het resultaat van een “macroscopische” benadering, terwijl de werkelijke uitstoot heel sterk afhangt van de lokale situatie op een bepaald moment,’ beklemtoont Fierens.

‘Een microscopische, meer gedetailleerde oefening leert dat trager rijden (30 à 50 km per uur) een eerder positief effect heeft op de emissies. Dat blijkt ondermeer uit een studie uit 2010 en een studie uit 2011 van professor verkeerskunde Luc Int Panis (UHasselt en VITO). Met deze Franse studie of met deze curves willen bewijzen dat 30 kilometer per uur rijden voor meer luchtvervuiling zorgt, is te kort door de bocht.’

Weerlegd

Ook professor Int Panis beklemtoont dat: ‘Die modellen, die de gemiddelde snelheid hanteren en die de typische U-curves geven, zijn publiek beschikbaar in verschillende Europese landen, en makkelijk in gebruik. Maar ze zijn niet geschikt om uitspraken te doen over de impact van een snelheidsverlaging op de uitstoot en de luchtvervuiling. Het is vreemd dat mensen dat blijven doen, terwijl het al is weerlegd door iedereen die iets van de materie kent.’

In zijn eigen onderzoek gebruikte Int Panis meer gedetailleerde modellen, zo legt hij uit aan de telefoon: ‘Wij keken niet naar de rit als geheel, maar we bestudeerden hoeveel vermogen de motor moest leveren op elk moment van de rit, en dat deden we voor verschillende types motor. Daaruit is duidelijk gebleken dat 30 kilometer per uur wél beter is voor de luchtkwaliteit, onder meer omdat het vertragen, versnellen en weer optrekken, wat erg vervuilend is, eruit wordt gehaald – ervan uitgaand dat enkel een paar gekken tussen twee verkeersdrempels hard optrekken. Hoe trager je rijdt, hoe beter voor de luchtkwaliteit, zo eenvoudig is het.’

Bovendien, zo benadrukt Int Panis, is er nog een tweede direct milieu-effect: ‘Al het voorgaande gaat enkel over wat er uit de uitlaat komt, maar er is ook een gunstig effect op het fijnstof dat van banden en remmen komt. Lagere snelheid geeft minder wrijving en daarmee minder fijnstof van banden en remmen. Dat is niet onbelangrijk. Nu we steeds betere, minder vervuilende motoren hebben, komt immers meer dan de helft van het fijnstof in de lucht door auto’s van banden en remmen.’

Fierens wijst nog op een indirect effect, dat in het online artikel niet aan bod komt. ‘Wanneer de verkeersveiligheid en de leefbaarheid toenemen door de maximumsnelheid terug te brengen naar 30 kilometer per uur, dan is de kans groot dat het autogebruik afneemt ten voordele van minder vervuilende vervoersmiddelen. Mensen gaan bijvoorbeeld meer met de fiets, wat de luchtvervuiling dan verder terugdringt.’