‘Bouw van nieuw gesloten centrum voor gezinnen met kinderen moet onmiddellijk gestaakt worden’

Het Platform Kinderen op de Vlucht is niet te spreken over de bouw van een nieuw gesloten centrum, speciaal voor gezinnen met kinderen. ‘Dit is een dure, schadelijke en bovendien overbodige schending van kinderrechten.’

Over enkele maanden zullen er in België kinderen worden opgesloten in een gesloten centrum. De bouw van een nieuw gesloten centrum voor gezinnen met kinderen, de zogenaamde ‘gesloten family units’, naast Brussels Airport is begonnen. De argumenten die de regering naar voor brengt om de bouw van een nieuw gesloten centrum te verdedigen, kunnen op een eenvoudige manier weerlegd worden. Dit centrum vormt een dure, schadelijke en bovendien overbodige schending van kinderrechten, en de bouw ervan moet onmiddellijk gestaakt worden.

België is vorige maand begonnen met de bouw van een nieuw gesloten centrum, speciaal voor gezinnen met kinderen. Enkele maanden geleden trok het Platform Kinderen op de Vlucht samen met UNICEF België, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, CIRÉ, Caritas International en JRS Belgium al aan de alarmbel, door de campagne “Een kind sluit je niet op Punt.‘ te lanceren. Ondertussen hebben al meer dan 110 organisaties in België, waaronder onderwijskoepels, jeugdorganisaties en mensenrechtenverdedigers, zich bij ons gevoegd in ons protest tegen de bouw van het gesloten centrum, en tegen detentie van kinderen in het algemeen.

Helaas heeft de regering nog geen gehoor gegeven aan onze oproep. De bouw van de 5 zogenaamde ‘gesloten family units’ gaat door. België heeft bijna tien jaar lang geen kinderen opgesloten voor migratieredenen. Als er binnen enkele maanden effectief opnieuw kinderen opgesloten worden, doet ons land een enorme, en voor ons onnodige, stap achteruit op het vlak van kinderrechten.

Is deze stap wel nodig? De regering vindt van wel, maar haar argumenten kunnen op eenvoudige manier weerlegd worden.

Volgens de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken is het gesloten centrum nodig als sluitstuk voor een efficiënt migratiebeleid. Enkel gezinnen die eerder uit een terugkeerwoning ontsnapten, zullen opgesloten worden in het gesloten centrum. Gezinnen zouden zo aangespoord worden tot betere samenwerking aan hun terugkeer. Onderzoek toont aan dat deze redenering niet klopt.

Detentie heeft over het algemeen een negatieve impact op de samenwerking met de overheid, aangezien het risico op detentie en gedwongen terugkeer mensen er van bij aanvang van weerhoudt om mee te werken met de overheid. Onder dwang zijn mensen zijn niet meer, maar minder, geneigd tot samenwerking. Bovendien hebben de mentale en fysieke schade, veroorzaakt door detentie, een negatieve impact op de capaciteit van mensen om te voldoen aan immigratieprocessen. Mensen die om migratieredenen vastgehouden worden in administratieve detentie, ervaren die detentie meestal als extreem onrechtvaardig. Ze hebben het gevoel als criminelen te worden behandeld, terwijl ze onschuldig zijn van enige misdaad. Dit onrechtvaardigheidsgevoel versterkt hun gevoel dat zij geen eerlijke kans gekregen hebben bij het doorlopen van procedures om een verblijf te verkrijgen, wat samenwerking zeer moeilijk maakt.

De Staatssecretaris geeft aan dat enkel gezinnen die eerder al ontsnapt zijn uit terugkeerwoningen in het gesloten centrum geplaatst zullen worden. Een medewerker van de Dienst Vreemdelingenzaken gaf echter al aan dat ook ‘grensgezinnen’ in het gesloten centrum zullen vastgehouden worden. Zo kan in de toekomst bij voorbeeld een gezin met kinderen dat wordt tegengehouden in Brussels Airport en asiel aanvraagt, onmiddellijk opgesloten worden in het gesloten centrum.

De regering zegt ook dat detentie van kinderen in het nieuwe centrum zo kort mogelijk zal zijn. Onderzoek heeft echter aangetoond dat zélfs detentie van zeer korte duur een ingrijpende, nefaste impact heeft op de gezondheid, de ontwikkeling en het welzijn van kinderen. Verder heeft de Dienst Vreemdelingenzaken het al over detentieperiodes van meerdere weken, wat men zeker niet kort kan noemen.

De regering belooft dat het nieuwe centrum aangepast zal zijn aan de noden van kinderen, en benadrukt dat het om aparte ‘gezinsunits’ zal gaan. Dit verandert echter niets aan het feit dat het om een gesloten centrum gaat, waar kinderen beroofd worden van hun vrijheid. Kinderen begrijpen niet waarom zij opgesloten zitten, waarom zij niet meer met hun vriendjes naar school kunnen gaan en niet meer met hun ouders naar de winkel. Dit alles is wat een grote impact zal hebben op de gezondheid en het welzijn van deze kinderen. Ook het VN-Comité voor de Rechten van het Kind oordeelt dat detentie van kinderen altijd hun fundamentele rechten schendt.

België is in het verleden al driemaal veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens voor het opsluiten van kinderen in ongepaste omstandigheden. In recentere veroordelingen van Frankrijk en van Noorwegen werd er onder andere verwezen naar de geluidsoverlast die veroorzaakt werd door de nabijheid van een vliegveld. Waarschijnlijk zal België dus opnieuw veroordeeld worden door het Europees Hof, maar dat kan nog jaren duren. Wij kunnen niet wachten tot een nieuwe veroordeling van België om detentie van kinderen te stoppen.

Menswaardige alternatieven die goedkoper en efficiënter zijn

Tot slot is detentie niet nodig: er zijn menswaardige alternatieven, die bovendien goedkoper en efficiënter zijn. België werd jarenlang beschouwd als een voortrekker op het gebied van alternatieven voor detentie. Zo ontwikkelde België bij voorbeeld de ’terugkeerwoningen’, open woonunits waar telkens maar één ouder aanwezig moet zijn terwijl de rest van het gezin vrij mag bewegen. De Staatssecretaris haalt aan dat te veel gezinnen verdwijnen uit deze woningen, zonder dit verder te onderzoeken. Wij merken hier echter op dat het aantal verdwijningen uit de terugkeerwoningen daalde de laatste jaren. In plaats van miljoenen te investeren in de bouw van een gesloten centrum voor gezinnen met kinderen, moet er dus aandacht gaan naar de evaluatie en versterking van de werking van de terugkeerwoningen en andere alternatieven voor detentie.

Het nieuwe gesloten centrum voor gezinnen met kinderen vormt niet alleen een schending van kinderrechten, maar is ook duur, schadelijk en overbodig. Meer dan 110 organisaties in België dringen er dus op aan dat de regering de bouw van het nieuwe gesloten centrum voor gezinnen met minderjarige kinderen onmiddellijk staakt. Want: ‘Een kind sluit je niet op. Punt.’

Het Platform Kinderen op de vlucht is een nationaal, tweetalig platform van 50 organisaties (leden en waarnemers). Het Platform is ontstaan in 1999 en coördineert de acties van vakmensen die rechtstreeks werken met niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) en kinderen die met hun ouders in precair of zonder wettig verblijf in België zijn.