Team USA bekoorde met knap voetbal het publiek op het WK in Qatar, waarin het in de kwartfinales werd uitgeschakeld door Nederland. De toekomst oogt rooskleurig met de eigen Wereldbeker in het vooruitzicht. Wordt soccer in 2026 eindelijk America’s Game?
Op woensdag 13 juni 2018 kwamen de 211 FIFA-leden samen in de expo van Moskou, verscholen in een buitenwijk. FIFA-voorzitter Gianni Infantino kondigde, glimmend van trots, aan dat de VS, Canada en Mexico de Wereldbeker van 2026 mochtenorganiseren. Marokko, de enige uitdager, droop af als verliezer. De zogenaamde United Bid begon de campagne in polepositie en gaf die voorkeurspositie niet meer af. De favorietenrol wankelde enkel door de wereldwijde verdeeldheid over de supporterende president Donald Trump.
De verkiezing was even wereldnieuws maar werd al snel weggespoeld door de orde van de dag. 24 uur later trapte gastland Rusland immers de editie van 2018 op gang. Dat het hele proces van kandidatuur tot selectie minder mediahetze veroorzaakte dan in het verleden, was geen toeval. Na het corrupte selectieproces voor de WK’s van 2018 en 2022 was de FIFA in een vrije val terecht gekomen die hardhandig eindigde met de arrestatie van verschillende bobo’s in 2015, en dat nog wel door de Amerikaanse justitie. Het volgende gastland moest dan ook in de eerste plaats een keuze van het verstand zijn, een land waar het voetbal en de wereld daarbuiten weinig op aan te merken zouden hebben.
De Noord-Amerikaanse drietand versloeg in de eerste stemronde zonder problemen Marokko dankzij meer dan dubbel zoveel stemmen. Een trio-organisatie kwam eerder al voor op continentaal vlak, zoals bij de Asia Cup, maar is een primeur voor de Wereldbeker. De spreekwoordelijke WK-koek zal niet gelijk verdeeld worden onder de drie landen. Met 60 duels neemt de VS 2/3 van de wedstrijden voor zich, Mexico en Canada bieden onderdak aan elk 10 partijen. Vanaf de kwartfinales verplaatst het toernooi zich volledig naar de VS. Voor het eerst zal het WK dus 80 wedstrijden omvatten, 16 meer dan het huidige aantal, een toename die het gevolg is van de 48 landen die een startbewijs zullen ontvangen.
Opnieuw keuze voor het geld
Sinds de eerste Wereldbeker in 1930 heeft de FIFA steeds de organisatorische limieten van de Wereldbeker opgezocht. Mede door de val van de Sovjetunie en de opkomst van Afrika en Azië als voetbalcontinenten stond in Frankrijk 1998 de teller voor het eerst op 32, een veilig evenwicht voor het spektakel.
Wie uiteraard in de eerste plaats baat heeft bij de zucht naar expansie, is de FIFA en zijn voorzitter Gianni Infantino zelf. De hoogste in rang wordt nog steeds gekozen door alle leden waarbij de stem van vijfvoudig wereldkampioen Brazilië even zwaar doorweegt als die van voetbaldwerg Bhutan. Door meer landen een WK-deelname te gunnen, verzekert hij zich bij zijn herverkiezing alvast van de steun van meer dan honderd landen die nog nooit mochten proeven van het mondiale bal. Daarnaast is de Wereldbeker de goudmijn van de wereldvoetbalbond: alle jeugd- en vrouwentoernooien kunnen georganiseerd worden dankzij de winst die het toernooi oplevert.
Toch was de keuze voor, in de eerste plaats, de VS opnieuw een keuze voor het geld: Noord-Amerika beloofde een winst van meer dan 11 miljard dollar voor FIFA, het dubbele van de Marokkaanse voorspelling. Als de FIFA rijker wordt, krijgen ook de nationale bonden meer subsidies vanuit Zürich: ‘The money of FIFA is your money‘, noemde Infantino het ooit.
Dit keer ging de keuze voor het geld hand in hand met de keuze van het verstand: alle zestien stadions staan al klaar voor gebruik. De schaalvergroting van het toernooi, die al aangekondigd was nog voor de bid race van start ging, maakte Marokko dus op voorhand kansloos. De Marokkanen rekenden op stemmen uit liefdadigheid gezien zij al vier keer eerder naast het WK hadden gegrepen. Dat de FIFA deze sentimentele gevoelens niet met zich meedroeg, was in aanloop naar de beslissing in Moskou al lang duidelijk. Net voor het indienen van de definitieve bid books werden enkele nieuwe voorwaarden gesteld waardoor Marokko quasi van 0 kon beginnen. Zo mocht de afstand tussen een gaststad en de dichtstbijzijnde luchthaven maximum 90 kilometer bedragen, een probleem voor Casablanca waar de luchthaven exact 91 kilometer verwijderd is van de stad. Daarnaast wuifde FIFA de kritiek over het stemrecht van onder meer Guam en Puerto Rico, officieel Amerikaans grondgebied maar met een eigen voetbalbond, vrolijk weg.
Opnieuw voetbalfeest zonder negativiteit
Het grote nadeel aan 2026, meteen ook het zowat enige voordeel aan de huidige editie, lijkt de geografische nachtmerrie te zijn. Deelnemende landen zullen bijna meer tijd in het vliegtuig doorbrengen dan op het veld. De afstand tussen de twee uitersten qua speelsteden, Vancouver en Mexico City, is bijna 4000 kilometer. Hoe het WK precies zal verlopen, is nog onduidelijk. De megalomanie die over het nieuwe format van de Wereldbeker hangt, zou wel eens nefast kunnen zijn voor de spektakelwaarde: het systeem van beste derdes die ook doorstoten naar de tweede ronde levert op het EK met 24 landen een kluwen aan rekenwerk op. De voorkeur gaat momenteel naar 16 groepen van drie landen. De ploegen die het geluk hebben om de laatste wedstrijd in de groep te spelen, zullen echter altijd in het voordeel zijn.
Ondanks deze onduidelijkheden mikt FIFA in 2026 opnieuw op een voetbalfeest zonder negativiteit. De hoop lig op een herhaling van 1994, de eerste Amerikaanse editie, toen de stadions tot de nok gevuld waren en alle toeschouwersrecords werden verbroken. Die editie moest van de VS een echte voetbalnatie maken, wat dertig jaar ijdele hoop bleek te zijn.
Wel heeft soccer sindsdien duizelingwekkende stappen vooruit gezet. In navolging van het WK kreeg de VS opnieuw een nationale profcompetitie met Major League Soccer. Tegenwoordig telt de competitie 28 clubs, twee minder dan de NBA. Een modale stad zoals Charlotte was bereid om 325 miljoen dollar aan toetredingsgeld op tafel te leggen, een immens verschil met de expansion fee van 7,5 miljoen in 2005.
De lokroep naar groter, meer en liefst zo snel mogelijk, wordt aangewakkerd door het gemak waarmee de nieuwe teams zich integreren. Vooral het succesverhaal van Atlanta fungeert als voorbeeld voor elke nieuwkomer. Atlanta United won de titel in zijn tweede seizoen, speelt zijn thuiswedstrijden voor gemiddeld 50.000 toeschouwers en de economische waarde van de club wordt al op een half miljard dollar geschat.
Dankzij deze nieuwkomers bevindt MLS zich in de wereldwijde top tien qua toeschouwersaantallen. Op eigen continent laat soccer ook indoorcompetities als de NBA en de NHL achter zich. Het succesverhaal verleidde Apple TV om de tv-rechten voor de komende tien jaar op te kopen voor 2,5 miljard dollar. Kortom, ook in de VS is voetbal big business.
Amerikaanse steden verdeeld
Dat de Amerikanen effectief warm lopen voor het gastheerschap, was te merken bij de bekendmaking van de 16 gaststeden door FIFA afgelopen zomer, een eerste opstoot van WK-gekte. Kansas City, de onverwachte uitverkorene, organiseerde zelfs een heuse reveal party op het centrale plein van de stad. De staat Missouri had immers zelf alle middelen aangewend om zijn hoofdstad in de kijker te plaatsen. In navolging van andere Republikeinse staten stemde Missouri een wet waardoor WK-tickets vrijgesteld worden van sales tax. Ook in Dallas toonde het stadsbestuur zich bereid om investeringen fiscaal gunstig te stemmen en subsidies uit te delen. Op die manier voelt FIFA zich wel thuis in de VS waar publieke gelden kwistig gebruikt worden als financiële injectie voor nieuwe stadions.
Enkele steden kozen er echter al snel voor om de eigen schatkist niet te plunderen en het WK aan zich te laten voorbij gaan. Het idee dat de organisatie van sportevenementen en de daarbij horende bouw van nieuwe voorzieningen voor de stad economische winst betekent, is immers al lang achterhaald in de VS. Chicago liet al voor de toewijzing in 2018 weten dat het WK de stad meer zou kosten dan opleveren. Ook Montréal volgde waardoor Canada maar twee steden ter beschikking stelt. De grootste afwezige is hoofdstad Washington D.C. dat in de weegschaal lag met Boston, twee giganten in de Amerikaanse sport, die allebei hoopten op de dekmantel van het WK om hun versleten stadions op te waarderen.
Ook in de VS dook de kritiek rond de bouw van de Qatarese stadions op. Verschillende arbeidsorganisaties vroegen dit jaar al om een gesprek met FIFA rond het veilig stellen van de minimum arbeidsvoorwaarden voor de arbeiders, een vraag waar vanuit Zürich kil en onbegrijpend op werd gereageerd.
De 23ste Wereldbeker lijkt niettemin een efficiënte en duurzame editie te worden zonder excessen zoals in Brazilië 2014 waar het stadion in Brasilia, kostprijs 550 miljoen dollar, verloederd is tot stelplaats voor een busmaatschappij. Gezien de haast ongeremde groei van de MLS en de sterke prestaties van Team USA in Qatar kan het toernooi mogelijk een beslissend duwtje in de rug geven voor soccer. Zo krijgt de VS vanaf 2026 eventueel een big five in plaats van four, waardoor de FIFA toch weer met de hoofdprijs gaat lopen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier