Een incident met Paul-José Mpoku in de thuiswedstrijd tegen Standard en een statement van Christian Kabasele in een interview met Sport/Voetbalmagazine wekten vorig seizoen de indruk dat er in de harde kern van KV Kortrijk racisme woekert. Wat gebeurt er in het Guldensporenstadion?
De avond van de honderdste Wapenstilstandsdag, op 11 november 2018, meldt Paul-José Mpoku op Instagram dat het weer van dat is geweest: racisme in Kortrijk. Na afloop van de wedstrijd die hij in de slotfase met een strafschopdoelpunt in het voordeel van zijn ploeg besliste, deed de aanvoerder van Standard ook al zijn beklag bij de pers. ‘De sfeer is hier altijd gespannen’, zei hij onder meer. ‘Je wordt geprovoceerd en in die val mag je niet trappen. Het verbaast mij niet dat het met deze fans opnieuw gebeurde.’
Daarmee verwees hij naar een voorval van het jaar voordien: op 27 december 2017 werd zijn ploegmaat Uche Agbo door het thuispubliek uitgedaagd nadat hij na een tweede gele kaart net voor de rust uit protest zeven minuten lang weigerde het veld te verlaten. Toen hij onder begeleiding van een verzorger eindelijk op weg was naar de kleedkamer en langs de staantribune door de harde kern van de thuisploeg werd getrakteerd op een fluitconcert, toonde hij zijn middenvinger en gooide hij een vol flesje water in het publiek. Achteraf verklaarde hij beledigd te zijn geweest door apengeluiden, in tegenstelling tot wat er in het verslag van de match delegate, in het scheidsrechtersverslag en in het politieverslag stond. Twee jaar dáárvoor maakte ook Christian Kabasele gewag van oerwoudgeluiden in het Guldensporenstadion, toen hij er met KRC Genk op bezoek was. Het zijn incidenten die ertoe leidden dat hij eind vorig seizoen in een interview in Sport/ Voetbalmagazine verklaarde dat in de Belgische competitie het racismeprobleem zich uitsluitend in Kortrijk bevindt.
Als je de resultaten van de laatste verkiezingen ziet, kan het bijna niet anders dan dat je daar ook in het voetbal iets van gaat terugvinden.’ KVK-fan
APENGEBAREN
De ochtend na zijn Instagrampost op de honderdste Wapenstilstandsdag ontvangt Mpoku een privébericht waarin een KVK-fan zich excuseert voor zijn gedrag:
I’m that one guy you searched at the end of the game because of the monkey things, the guy you pointed at… I’m sure you know who I am. I’m very sorry for what I did. I saw the articles in the newspaper about the racist things, first I’m not a rascist, just so much emotions after this game where KV Kortrijk was so much better … You’re a great player, stay yourself and move on! Excuse-moi!
Mpoku stuurt hem een privébericht terug:
Geen probleem, we all make mistakes, the most important is to recognise the mistake and not to make it again. God bless you.
De jongeman blijkt jeugdtrainer te zijn bij een multiculturele voetbalclub in het Kortrijkse. Hij is op onze vraag bereid te getuigen over wat er die avond is gebeurd. Maar alleen anoniem, omdat hij niet voor de rest van zijn dagen gestigmatiseerd wil worden als ‘de man van het racistische incident met Mpoku’.
‘Nadat er was afgefloten, kwamen Mpoku en Luyindama een beetje uitdagend richting de spelerstunnel onder de spionkop’, vertelt hij. ‘Wellicht was dat ingegeven door de zege van Standard en door wat er het jaar voordien met Agbo was gebeurd. Mpoku gaf de indruk dat hij ons vanuit een soort wraakgevoel teruggepakt had en stak zijn middenvinger naar ons uit. Ik kan dat nu wel plaatsen, maar na een frustrerende wedstrijd die we onverdiend verloren, was dat een steek in mijn hart en ben ik in een impulsieve reactie naar beneden gelopen om hem met apengebaren nog meer te kwetsen dan hij mij kwetste. Hij kon het nog net zien, doorheen de doorzichtige tunnel, werd boos, is weer naar buiten gekomen en wees met de vinger naar mij om aan te geven: ik heb het gezien, jij bent het, jou moet ik hebben! Van achter de omheining wou hij echt de confrontatie aangaan, maar de cameraman van Standard hield hem tegen.
‘Toen ik na de wedstrijd bij mijn vriendin thuiskwam, voelde ik mij niet goed bij wat er was gebeurd. Ik besefte: dit gedrag hoort niet. Ik ben helemaal geen racist. De volgende ochtend stuurde ik Mpoku mijn excuses. In het Engels, want mijn Frans is niet te bien. Je moet weten dat ik trainer ben van een ploegje waarin vijftien van de twintig kinderen van buitenlandse origine zijn. Twee van mijn medetrainers zijn moslims en drie keer per week trek ik met hen op. Soms zitten we op de club samen aan de toog. Ik ben iemand die een positieve invloed wil hebben op mensen en die alleszins niet bekend wil staan als een racist. Al meer dan tien jaar ga ik naar KV Kortrijk kijken en dit is de eerste keer dat mij dat overkomt. Het zal ook de laatste keer zijn geweest. Ik ben een sfeermaker die ervan houdt tussen jonge gasten te zingen voor mijn ploeg. Maar in voetbal zijn er veel scenario’s mogelijk waarbij je je op een andere manier riskeert te gedragen, zeker als je ook nog eens een glas op hebt.’
ALTERNATIEVE STRAF
Dat is ook wat hij tegen KV Kortrijk vertelde, waarop de club bij de Pro League voor een alternatieve straf ging pleiten in plaats van twee jaar stadionverbod en 5000 euro boete. ‘Omdat die jongen oprecht berouw toonde voor wat hij deed en daarvoor openstond’, zegt Simon Clinckemaillie, fanbase- en communitymanager van KV Kortrijk. ‘Volgens ons haalt een schorsing op lange termijn niets uit, integendeel, want als een supporter dan na twee jaar weer het stadion binnen mag, is hij misschien nog meer verbitterd dan voorheen.’
Dat is ook de overtuiging van algemeen manager Matthias Leterme. ‘Boetes en stadionverboden zijn niet de beste manier om bij overtreders een gedragsverandering teweeg te brengen, omdat je zo het probleem niet bij de wortel aanpakt’, betoogt hij. ‘Sociale controle is erg belangrijk en daar werkt onze fanbase- en communitymanager aan. Bij een incident begint het met de identificatie van de persoon. Daarna gaan we met hem aan de slag en proberen we met een stappenplan een bewustwordingsproces te creëren, door hem bijvoorbeeld een vorming te laten volgen en/of een alternatieve sanctie te geven. Je moet proberen in het hoofd van die mensen iets te veranderen. Een geldboete en uitsluiting is het allerlaatste middel.’
Het is een maatschappelijk probleem waarmee sportclubs geconfronteerd worden, waarvoor wij aandacht vragen en dat we mee proberen de wereld uit te helpen.’ Matthias Leterme
De alternatieve straf hield in dat ‘ the guy of the monkey things‘ dertig uur dienst deed in een opvangcentrum voor vluchtelingen in een voormalig klooster in Menen. ‘Zeventig mensen wachten er op een goedkeuring, per drie à vier zitten ze er in kleine kamers, mensen die elkaar niet kennen’, zegt hij. ‘Ik moest meehelpen met de klusjesman, sprak met hen en kwam veel te weten over hun reis. Dat was wel interessant.’
Maar de grootste impact was de schok van de schrik en de schaamte die hij voelde toen hij openbaar neergezet dreigde te worden als een racist en als de exponent van ‘racistisch KV Kortrijk’. Sindsdien is hij alerter geworden voor zijn eigen gedrag, maar ook waakzamer voor wat er in de sfeertribune rond hem gebeurt, zegt hij. ‘Als ik iets hoor wat echt niet hoort, zal ik die persoon daarop aanspreken. Ik wil ook niet dat KVK in de media voor een racistische club doorgaat en dat mensen wegblijven omdat ze denken dat het stadion vol racisten zit. Onderschat daarvan de gevolgen voor het imago van de club niet. Zelfs in Amerikaanse media werd KV Kortrijk versleten voor een racistisch team, alsof het in de categorie van de naziclub Lazio Roma geklasseerd wordt. Elke dag ben ik bezig met KVK en via Facebook en Instagram draag ik een positieve boodschap uit. Ik denk dat het zeldzame enkelingen zijn met racistische gedachten en ik vrees dat die moeilijk te brainwashen zijn. Als je de resultaten van de laatste verkiezingen ziet, kan het bijna niet anders dan dat je daar ook in het voetbal iets van gaat terugvinden. Maar ik moet zeggen dat ik daar vooral op school iets van merk. In het voetbal zijn er natuurlijk altijd heethoofden die niet bang zijn van confrontaties met tegenstanders, die zijn er in elk stadion, maar ik zie vooral sfeermakers en weinig probleemmakers. Vroeger zaten er in de harde kern misschien meer veertigjarige skinheads. Nu zijn het vooral jongeren tussen 16 en 25 jaar die er zich uitleven en plezier maken met vrienden en geïnspireerd zijn door sfeerpagina’s en filmpjes op sociale media van supportersgroepen uit Engeland en Italië.’
NEGATIEVE PERCEPTIE
In Kortrijk schrokken ze zich bijna een ongeluk toen Christian Kabasele KVK onlangs ‘ongenuanceerd afschilderde als een racistische club’. Want, zegt Clinckemaillie, ‘Ik ben ervan overtuigd dat het bij ons niet slechter is dan bij andere clubs. Maar we kregen een negatieve perceptie tegenover ons en tegenwoordig is zo’n stroming op sociale media moeilijk af te stoppen.’ Leterme ergert zich daaraan. ‘Het zal wel zo zijn dat er onder voetbalsupporters racisten zijn, zoals die helaas overal te vinden zijn, in de hele samenleving, wereldwijd. Maar het is absoluut niet zo dat er hier meer zijn dan elders. Wij keuren dat ten zeerste af, altijd en overal, maar kunnen wij verantwoordelijk gesteld worden voor het gedrag van een individu dat naar onze wedstrijden komt kijken?! Het is een maatschappelijk probleem waarmee sportclubs geconfronteerd worden, waarvoor wij aandacht vragen en dat we mee proberen de wereld uit te helpen. Maar ik kan niet garanderen dat het nooit meer gaat gebeuren. Want het staat niet op het voorhoofd geschreven dat iemand racist is. Anders was die hier niet binnen gemogen. In dit geval ging het ook niet om een overtuigde racist, maar zorgde de context ervoor dat iemand zich bekocht voelde en een zwarte speler van de tegenstander kwetste met racistisch gedrag. Al wil ik daarmee het racismeprobleem in de samenleving zeker niet minimaliseren, integendeel: het is wijdverbreid. Maar misschien zijn profvoetballers door hun heldenstatus nog een beetje geprivilegieerd. Ik denk dat gewone mensen met een andere huidskleur dat nog meer ervaren, op school, in het zwembad, bij het zoeken van een job of als ze een appartement of een huis willen huren.’
KVK bood Kabasele zijn excuses aan en hij aanvaardde die. Het nodigde hem ook uit om kennis te komen maken met de werking van de club en daarover eens met de KVK-spelers van Afrikaanse afkomst te spreken ‘en die verkeerde perceptie die bij hem gegroeid is uit de wereld te helpen’. Maar daar ging de Belgische verdediger van Watford FC nog niet op in.
POSITIEF SUPPORTEREN
In het Guldensporenstadion loopt de spelerstunnel doorheen de staantribune achter het doel waar de spionkop zich bevindt. Bij het betreden en verlaten van de arena moeten bezoekende spelers vlak onder de harde kern van de thuisploeg passeren. Dat verhit mee de emoties. ‘Misschien is dat ook de reden dat wat hier gebeurt sneller dan elders de pers en het verslag van de match délégué haalt’, zegt Leterme. ‘Elk bekertje dat op het veld terechtkomt, betalen we cash. Vorig seizoen kostte dat ons tussen de tien- en vijftienduizend euro aan boetes. In andere stadions is de afstand met de supporters groter. Ook op dat werpgedrag zijn we trouwens aan het werken, want dat geeft natuurlijk geen goed beeld van de club.’
We plannen in ons stadion een infomoment met onze supporters en één van onze spelers van Afrikaanse origine om over racisme te spreken.’ Simon Clinckemaillie
Voor de eerste thuiswedstrijd, tegen Charleroi, deed de club via de clubkanalen (sociale media, website, ledwall, mailing, …) een oproep aan zijn supporters om positief te supporteren. ‘Proactief, met een positieve focus op de eigen club en de eigen spelers’, zegt Clinckemaillie. ‘De respons was goed. Supportersclubs bevestigen mij dat de band tussen hen en het beleid van de club versterkt is. We willen niet alleen maar straffen, maar ook informeren en sensibiliseren. Zo plannen we in ons stadion een infomoment met onze supporters en één van onze spelers van Afrikaanse origine om over racisme te spreken. De Pro League is momenteel aan een nationaal masterplan omtrent discriminerende spreekkoren aan het werken en zelf ben ik een stuk over positief supporteren aan het uitschrijven. Daar willen wij als club graag een voortrekkersrol in spelen.’
‘We mogen geïsoleerde gevallen niet veralgemenen’
KV Kortrijkaanvaller Ilombe Mboyo speelde bij KRC Genk samen met Christian Kabasele en Paul-José Mpoku is als een kleine broer voor hem. Alle drie zijn het Belgen van Congolese origine. ‘Ik ben bij Kortrijk aan mijn derde passage toe en nooit kende ik er zulke problemen zoals zij’, aldus Mboyo. ‘Altijd al speelde ik er in heel gemengde ploegen. Zie hoe graag gezien Elimane Coulibaly hier nog altijd is. Karim Belhocine werd hier zelfs coach en technisch directeur. Het is het publiek waar ik mij het best bij voel. Mocht dit een racistische club zijn, ik zou er niet kunnen spelen.’
Hij deed vorig seizoen mee in de thuiswedstrijd tegen Standard waarna het incident met Mpoku zich voordeed, maar zag het niet gebeuren, zegt hij. ”Polo’ belde mij nadien en ik informeerde toen bij de club. Ik begreep dat het een daad van frustratie was van een jongen die geen racist is, maar die als jeugdtrainer zelfs met veel Afrikaanse jongens werkt én die zich meteen excuseerde. Het zou goed zijn, mocht hij de ogen van andere personen openen. Tegen ‘Polo’ zei ik dat we het gedrag van enkele supporters niet mogen veralgemenen. Maar we moeten het wel blijven bestrijden. Puur racisme of niet: we mogen het niet tolereren en moeten het uit de voetbalstadions bannen. Voetbal is een sport met veel emoties, maar er zijn limieten die niet overschreden mogen worden. Racisme is ontoelaatbaar. Iedereen hoort dat te weten en er zich naar te gedragen. Onwetendheid is geen excuus meer, want iedereen kan op het internet lezen welk lijden racisme mensen in de geschiedenis al bezorgde. Het pure racisme maakte ik nog niet mee. Het bestaat, maar in Italië gebeuren veel ergere dingen. Ik maakte alleen kleine dingetjes mee. Zoals een keer met de supporters bij Gent nadat ik een penalty miste. Ze waren met een hele groep, de toon van de discussie werd een beetje racistisch en dan gaan anderen ook meedoen. Maar als je die mensen alleen tegenkomt, zijn ze anders. Dan vragen ze je een handtekening. Dat blijken niet hun echte gevoelens te zijn geweest. De wil om te winnen, het fanatisme en de alcohol zorgen ervoor dat er stommiteiten worden begaan en dan is er altijd wel een die nog meer idioot is en nog verder gaat dan anderen. Supporters moeten beseffen dat als zij bijvoorbeeld een zwarte speler bij de tegenstander racistisch beledigen zij de zwarte spelers van hun eigen ploeg en van wie ze wel houden ook beledigen. Multiculturaliteit is juist de schoonheid van de sport. Kijk maar naar de nationale ploeg van België en andere landen. Het is de verantwoordelijkheid van de clubs en de bond om dat te proberen helemaal weg te nemen, ook omdat supporters net als voetballers een goed voorbeeld moeten zijn voor kinderen.’
