Wout van Aert en Remco Evenepoel: wereldberoemd (maar vooral in België)

De jongste vier jaar namen Wout van Aert (28) en Remco Evenepoel (23) de lift naar het penthouse van het internationale wielrennen. In België, hét koersland bij uitstek, goed voor evenveel trofeeën als Sportman van het Jaar en een piekende ‘Woutliefde’ en ‘Remkoorts’. Hoe is die populariteit gegroeid, op velerlei vlakken? En geldt dat ook in het buitenland? Een analyse.

Remco Evenepoel die na zijn Vueltazege en wereldtitel op het balkon van het Brusselse stadshuis de menigte groet. Wout van Aert die boven op De Kuil als een koning naar duizenden enthousiaste onderdanen zwaait, in de slotronde van de cross in Zonhoven. Beelden van het laatste halfjaar die op het netvlies van Belgische wielerfans gegrift staan.

Al zijn de Schepdaalnaar en de Herentalsenaar allang het stadium voorbij dat ze alleen bij koersliefhebbers sympathie opwekken. Evenepoel werd eind 2022, door de lezers van Het Laatste Nieuws, uit een lijst van vijf genomineerden zelfs verkozen tot Belg van het Jaar. Van Aert topte dan weer de lijst met de populairste vaderlandse sporters die de Waalse krant La Dernière Heure via een jaarlijkse enquête bij duizend Belgen, gelijk verdeeld over Vlamingen en Walen, laat opstellen. Opmerkelijk, want de laatste zes jaar stond een vrouw (vijf keer Nafi Thiam, eenmaal Nina Derwael) op één. In 2022 gingen de meeste stemmen echter naar de Kempenaar (27 procent van de respondenten noemden hem tot een van hun vijf favoriete sporters), weliswaar nipt voor Thiam (26 procent). Op drie volgde Kevin De Bruyne (25 procent), op vier Nina Derwael (22 procent) en ‘pas’ op vijf Remco Evenepoel (20,8 procent).

Van Aert dankte zijn koppositie vooral aan de stemmen in Vlaanderen (35,4 procent), terwijl hij ‘slechts’ zesde werd in Wallonië (16,5 procent), net onder Evenepoel. Hij maakte zo de sprong van drie (in 2021) naar één, terwijl de wereldkampioen slechts één plaatsje steeg (van zes naar vijf). Vreemd genoeg drie plaatsen boven zijn hoogste ranking in 2020, toen hij als de op één na populairste Belgische sporter uit de enquête kwam. Mogelijk toen te verklaren door het corona-arme sportjaar en de sympathie voor de pechvogel na zijn val in Lombardije.

Hoewel Evenepoel in december 2022 met alle mogelijke sportprijzen wegliep, moet hij qua populariteit dus nog wat onderdoen voor Van Aert. Wellicht omdat het etiket van ‘de arrogante vedette met de voetbalmaniertjes’ nog altijd voor een deel op hem kleeft. Al heeft de Soudal Quick-Steprenner vorig jaar zijn communicatie en gedrag sterk aangepast, en klopte dat imago ook niet helemaal. Maar zoals hij zelf aangaf bij Sporza, na zijn verkiezing tot Sportman van het Jaar: ‘Ik zal altijd meer voor- én tegenstanders hebben, zoals Cristiano Ronaldo, terwijl Lionel Messi weinig tegenstanders heeft. We merken echter dat het steeds minder wordt. Het is positief geëvolueerd.’

Van Aert daartegen vervult alle voorwaarden van de populaire held: een zorgzame echtgenoot van girl next door Sarah, vader van de schattige Georges, een jongen van gewone komaf met wie Jan met de pet zich kan identificeren. Mede omdat de Kempenaar gegroeid is uit het veldrijden, als de altijd knokkende underdog opboksend tegen veelvraat Mathieu van der Poel. Door de cyclocross staat hij ook een heel jaar in de picture. Al veroverde Van Aert nog meer harten door zijn tomeloze aanvalslust en voorbeeldige teamspirit op de weg, bij Jumbo-Visma. Bovendien is zijn imago tot dusver onbevlekt. Geen ongeval met een Lamborghini, geen zware snelheidsovertredingen, geen cocaïneplasjes of stukgelopen relaties zoals bij Tom Boonen indertijd. Het perfecte rolmodel qua communicatie, gedrag én looks – ook dat speelt uiteraard mee.

Veel kudos

Hoezeer Wout van Aerts populariteit ook bij buitenlandse wielerliefhebbers is gestegen, blijkt uit andere paramaters. Zo verkozen 7582 koersfans uit 133 landen hem voor de tweede keer op rij tot hun favoriete renner aller tijden in de jaarlijkse Favorite500-onlinepoll van de toonaangevende datasite procyclingstats.com. Vóór Peter Sagan, Tadej Pogacar, Mathieu van der Poel, Alejandro Valverde, Alberto Contador, Fabian Cancellara en Eddy Merckx – de stemmers behoorden duidelijk tot de jongere generatie. Opmerkelijk laag, op stek dertien: Remco Evenepoel, ondanks zijn superseizoen. Al staat hij wel voor het eerst in de top twintig.

Een andere indicatie: het aantal volgers en kudos (likes) op Strava. Eind 2022 was Van Aert zelfs de meest gevolgde profatleet op het onlinetrainingsplatform (met die nuance dat vooral renners Strava-adepten zijn). Half januari 2023 telde de Kempenaar ruim 381.000 followers, een stijging met liefst 130.000 ten opzichte van begin 2022. Alleen Mathieu van der Poel komt als wielrenner in de buurt met 357.000.

De Nederlander en de Belg bezetten niet toevallig ook de volledige top tien van prestaties met de meeste kudos in 2022. En samen met Tadej Pogacar (264.000 volgers) zelfs de eerste 22 plaatsen. Van der Poel kreeg de meeste likes voor zijn zege in de Ronde van Vlaanderen (80.516) en zijn etappeoverwinning in de Giro (67.448), Van Aert voor zijn solo naar Calais in de Tour (63.414). MvdP staat drie keer in de top vier. WvA zevenmaal in de top tien, met volgens Strava het hoogste gemiddelde van 26.000 kudos per activiteit.

Dat de Jumbo-Vismarenner dergelijke hoge cijfers haalt, heeft hij niet alleen te danken aan zijn prestaties, maar ook aan een jarenlang opgebouwd Strava-account. Zijn allereerste post dateert al van januari 2012, als tweedejaarsjunior. De jaren erna beperkte zich dat tot trainingsritten op stages, maar sinds enkele jaren post Van Aert élke activiteit op het trainingsplatform: van een looptochtje, over elke fietstraining en race op de weg of in het veld, tot een wandeling met vrouw Sarah en zoontje Georges. En wat volgers erg smaken: Van Aert geeft aan elke post ook een grappige of mysterieuze benaming. Hij maakt er naar eigen zeggen zelfs een sport op zich van. Zoals half januari, toen hij ploegtrainingen in Spanje omschreef met ‘The chase is better than the catch’ en ‘Gekookte melk’, of zijn warming-up op weg naar de cross in Gullegem ‘Van Zwevehem naar Hullehem’ noemde – alluderend op de West-Vlaamse tongval.

Toch geeft de Herentalsenaar op Strava niet al zijn geheimen prijs: hartslag en wattages blijven top secret. Gegevens die ook Remco Evenepoel niet deelt, al probeert ook de Soudal Quick-Steprenner af en toe een vrolijke noot in zijn benamingen te steken en zet hij trouw elke trainingsrit online. Weliswaar pas sinds september 2021, waardoor zijn aantal Stravavolgers beperkt blijft tot ruim 100.000. Daar zit dus nog veel potentieel in.

Early adopter

Dé maatstaf voor populariteit en bekendheid, en tegenwoordig ook voor de commerciële waarde van een atleet, zijn meer dan ooit de sociale media. Hoeveel volgers een renner op al zijn accounts heeft, hangt ook deels af van de (interessante) content die hij dagelijks post. Ook wat dat betreft was en is Wout van Aert een kind, en intussen een twintiger, van zijn tijd. Zelfs een early adopter van Twitter. Voor zijn eerste tweet moet je immers al teruggaan naar 8 september 2011, net voor zijn zeventiende verjaardag (‘Eindelijk op Twitter! Binnen twee weken start het nieuwe crossseizoen, laat maar komen!’) De weken, maanden en jaren erna tweette de Lillenaar erop los, met dagelijkse posts over zijn trainingen en wedstrijden, vaak met een kwinkslag maar ook af en toe met zijn ongezouten mening. Als relatief onbekende, jonge renner kon hij zich dat toen nog permitteren, zonder veel commentaar.

Sinds juni 2012 combineerde Van Aert dat ook met Instagram (op zijn eerste foto heft hij een glas… San Miguel-bier), en vanaf oktober 2013 met een persoonlijke fanpagina op Facebook. Die wordt de laatste jaren echter nog amper aangevuld, en ook op Twitter beperkt de Kempenaar zich tegenwoordig meestal tot retweets (in totaal slechts 45 posts in 2022). Op Instagram deelt Van Aert daarentegen zowat dagelijks meerdere Insta Stories (die na 24 uur verdwijnen). Met foto’s en filmpjes van en over hem – zoals op Strava soms overgoten met een humoristisch sausje – geeft Van Aert een inkijk in zijn bestaan als renner. Heel af en toe trekt hij ook het gordijn van zijn privéleven open.

De switch naar Instagram blijkt ook uit zijn aantal volgers op de drie socialemediakanalen. Half januari: 157.000 op Facebook, 252.000 op Twitter en 798.000 op Instagram. Met niet verrassend de Tour de France als grootste hefboom: in juli 2022 steeg zijn aantal followers van 655.000 naar 771.000 (plus 116.000 of 18 procent). Sindsdien is die curve afgeplat: plus 27.000 in een half jaar. Maar wel een stijging van ruim 35 procent in vergelijking met begin vorig jaar. Op Twitter was tijdens de Tour de stijging minder steil: van 219.000 naar 242.000 volgers (plus 11 procent). En sindsdien zijn er daar ook slechts 10.000 bij gekomen.

Niettemin heeft Van Aert zich op die beide socialemediaplatformen bij de top tien van de meest gevolgde renners genesteld (zie tabellen). De renners die hem voorafgaan zijn vooral oudere collega’s, die al vaak hebben geschitterd in de Tour of kunnen bogen op een grote Angelsaksische of Zuid-Amerikaanse thuismarkt. Met de Slovaak Peter Sagan als de grote uitzondering, hij is nog altijd de meest gevolgde renner op Twitter, Instagram en Facebook (samen bijna 4,5 miljoen volgers). De charismatische showman is dan ook jarenlang de enige échte wielervedette geweest, bovendien in een uitstalraam gezet door een uitgekiende marketingstrategie van zijn management.

Aan Sagans socialemediacijfers zal Wout van Aert allicht niet meer geraken, maar in tegenstelling tot de drievoudige wereldkampioen beheert hij wel nog volledig zelf zijn accounts. Daarin verschilt de Herentalsenaar ook met Remco Evenepoel. Sinds begin 2022 houdt het communicatiebedrijf SportPlus Media de socialemediamolen van de wereldkampioen draaiend. Een firma opgericht door voetbalmakelaar Evert Maeschalck, aan wie vader Patrick Evenepoel, de manager van Remco, al raad vroeg toen zoonlief nog voetbalde.

Ervoor postte Evenepoel alles zelf, al van toen hij op 20 augustus 2015 zijn eerste Instagramfoto lanceerde (een bedanking voor zijn jarige vader/‘beste vriend’), en van toen hij op 16 september 2018 zijn eerste tweet op de wereld losliet (een filmpje, tien dagen voor het WK in Innsbruck, waarop de 18-jarige junior zijn fans opriep om hem te volgen op Twitter, Facebook en Instagram, en aankondigde dat hij hopelijk twéé regenboogtruien zou veroveren – wat hij vervolgens ook realiseerde).

Zulke branievolle tweets combineerde Evenepoel daarna soms met emotionele reacties op kritiek, maar daarvan is nu geen sprake meer. Over elke socialemediapost wordt eerst overlegd tussen Evenepoel en communicatiespecialist Thomas Burssens. Geen controversiële meningen of voorspellingen meer, wel ‘unieke content om het beeld te schetsen hoe Remco écht is’: een jongeman die op alle vlakken volwassen werd.

Samen met zijn prestaties gaf dat zijn volgersaantal een flinke boost in 2022, grotendeels in de periode van eind augustus tot begin oktober (met Vuelta en WK): plus 37 procent op Twitter (124.000 followers tot half januari 2023), plus 22 procent op Instagram (599.000), en plus 14 procent op Facebook (289.000). Evenepoel staat daarmee in de top 15 van de meest gevolgde renners, maar zal in de Tour de France moeten schitteren als hij de kaap van het miljoen volgers op zijn respectieve accounts wil ronden en wereldwijd een koersoverschrijdende vedette wil worden.

Al is dat in het wielrennen relatief als je de vele miljoenen volgers van de voetbal-, tennis-, F1- en NBA-sterren ernaast legt. Zelfs tweevoudig Tourwinnaar Tadej Pogacar blijft op Instagram voorlopig steken op 757.000, meer dan Evenepoel, maar minder dan Van Aert. Deels te verklaren door zijn land van herkomst, het kleine Slovenië, waar de wielercultuur veel minder leeft dan in België.

De Tour boven alles

Hoe sterk de Tourmagneet veel aandacht naar zich toetrekt, blijkt ook uit Google Trends. Dat geeft immers het aantal keer weer dat naar een persoon wereldwijd werd gezocht op de onlinezoekmachine. Tijdens de laatste week van de Tour 2022 steeg de grafiek van Wout van Aert naar een maximale piek van 100. Een jaar eerder, toen WvA ook schitterde in La Grande Boucle, met onder meer zijn zege in de Ventouxrit, was dat een derde minder: 67.

Alle andere wedstrijden verbleken daarbij: in aanloop naar de Ronde van Vlaanderen, met zijn zege in de E3 Classic en daaropvolgende coronabesmetting, klom zijn Google Trendscurve tot amper 21, in de week van het WK in Wollongong tot 12 en in de jongste eindejaarsperiode, met een opeenvolging van veldritduels tegen Mathieu van der Poel, tot 19. Opvallend: slechts één keer had Van Aerts GT-grafiek een nog hogere piek dan de afgelopen drie jaar: in juli 2019, toen de Kempenaar in de tijdrit van de Tour in Pau zijn dijbeen openreet aan de dranghekken, na eerder een rit te hebben gewonnen. Slecht nieuws doet altijd meer googelen.

Hoezeer de Tour er qua wereldwijde aandacht boven uitsteekt, blijkt ook als we Van Aerts grafiek naast die van Remco Evenepoel leggen. Ten opzichte van de piek van de Kempenaar in de jongste Tour (100) haalde de Vlaams-Brabander in de laatste week van de Vuelta een cijfer van 47 en in de week van zijn wereldtitel in Australië 65. Alleen na zijn ravijnduik in Lombardije, in augustus 2020, kwam Evenepoels GT-curve dicht in de buurt: 95 – weer door slecht nieuws dus.

Opvallend: als we het zoekbereik limiteren tot de Belgische landsgrenzen, dan bleek die val in Lombardije en de regenboogtrui van de Soudal Quick-Steprenner wél meer zoekresultaten op te leveren dan Van Aerts twee jongste Rondes van Frankrijk: respectievelijk 100 en 88 tegenover 73 en 71.

Ook interessant is de vergelijking tussen Wout van Aerts grafiek en die van Tadej Pogacar en Jonas Vingegaard, de twee hoofdrolspelers van de afgelopen twee Touredities. Terwijl de zoekacties naar de Belg die van de Sloveen duidelijk overstegen (100 versus 31 in 2022, 65 versus 43 in 2021), scoorde de Deen door zijn geletruizege wat dat betreft nog beter dan Van Aert: 100 tegenover 62. Dat het levensverhaal van Vingegaard, de renner die werkte in de vismijn, voor het brede wielerpubliek relatief nieuw was, zal daarin allicht hebben meegespeeld.

Verder heeft de Google Trendscurve van drie andere renners de jongste drie jaar nog grotere hoogtes bereikt dan die van Wout van Aert in de voorbije Ronde van Frankrijk. Niet toevallig gelinkt aan feelgoodverhalen: dat van Mark Cavendish met zijn comeback en vier ritzeges in de Tour van 2021 en dat van Mathieu van der Poel die in het begin van die ronde het geel veroverde – inclusief de emotionele connectie met grootvader Raymond Poulidor. Eén slechtnieuwsverhaal torent daar echter nog ruim bovenuit: de botsing van Egan Bernal tegen een vrachtwagen, begin vorig jaar, toen de Colombiaan een resem zware breuken opliep. Uitgedrukt in Google Trendscijfers: 100 versus 38 voor Van Aert in de jongste Tour.

Toch zijn die cijfers zeer relatief als je ze afmeet aan die van voetbalvedetten. De maximale GT-piek van Lionel Messi op het voorbije WK vergeleken met die van Wout van Aert in de Ronde van Frankrijk: 100 tegen 3. Eenzelfde verhouding bij de vergelijking tussen de piek van Cristiano Ronaldo (zijn transfer van Juventus naar Manchester United in augustus 2021) en de Kempenaar: 100 versus 2. Of bij de vergelijking met Novak Djokovic, op weg naar en na zijn Wimbledonzege begin juli 2022 (100 v 6). Of met Stephen Curry toen die met de Golden State Warriors half juni NBA-kampioen werd (100 v 11).

Alleen in België overtroffen de zoekcijfers naar Van Aert en Evenepoel in 2022 die van Messi, Ronaldo, Djokovic en Curry. En ook van alle Rode Duivels op de wereldbeker in Qatar. Alleen de nieuwsgierigheid naar de zorgen om Eden Hazard was bijna even groot als de ‘Remcomania’ na het WK in Australië: 79 versus 100.

Conclusie: Van Aert en Evenepoel zijn in wielerland België populairder dan ooit, de Jumbo-Vismarenner wint ook de poppolls bij de buitenlandse koersfans, maar beiden blijken in het mondiale sportlandschap nog altijd kleine garnaaltjes.

Al is dát vooral een probleem van het wielrennen op zich.