In de Tour de France dragen veel renners donkere wielertruitjes, ook al rijden ze soms onder een loden zon. Houden die de hitte dan niet vast? Niet elk shirt is hetzelfde, zo blijkt.
Al voor het vierde jaar op rij switcht (Jumbo-)Visma-Lease a Bike van outfit voor de Ronde van Frankrijk. Hun hoofdzakelijk gele shirt veranderde telkens van design en kleur. Dit jaar naar een donkerblauwe trui, met ‘Renaissance’ als thema. Die verandering is niet in de eerste plaats marketing, maar wordt opgelegd door de Internationale Wielerunie (UCI). Die bepaalt dat teams in een grote ronde geen shirt mogen dragen dat lijkt op de leiderstrui. In de Tour de France zijn gele truien dus verboden.
Vanaf volgend jaar zullen, volgens een pas aangekondigde UCI-regel, zelfs alle leiderstruien worden ‘beschermd’. Dan zal in de Tour geen enkel team een hoofdzakelijk wit (zoals UAE Team Emirates van Tadej Pogacar) of donkergroen shirt mogen dragen. Die zouden te veel lijken op de truitjes voor de leider in het jongeren- of het puntenklassement.
The jersey reveal – riders’ first reaction 😏 #limitlessthinkinghttps://t.co/9q52GFpZlN pic.twitter.com/bM9Ow2ehY3
— Team Visma | Lease a Bike (@vismaleaseabike) June 20, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Los van die bizarre regel is het opvallend dat Visma-Lease a Bike telkens uitpakt met een donker ontwerp. Ook andere teams kiezen vaak voor een donkere kleur, zoals de ‘nieuwe’ RedBull-BORA-hansgroheploeg voor deze Tour. Waarom geen wit shirt, of op z’n minst een trui met een lichte kleur, zou je denken. Die slorpt toch minder de zonnestralen op dan een donker exemplaar?
‘Dat klopt, maar niet helemaal’, zegt Bert Blocken, professor aerodynamica aan de Heriot-Watt University in het Verenigd Koninkrijk en aan de KU Leuven. ‘Alle oppervlakken – hout, plastic, beton of in geval van kleding katoen of polyester – absorberen inderdaad meer kortgolvige zonnestralen als ze een donkere kleur hebben. Dat wordt zelfs weergegeven in een cijfer van 0 tot 1. Hoe hoger die waarde, hoe groter de absorptie. Volgens een wetenschappelijke studie uit 2007 is dat voor een zwart katoenen T-shirt bijvoorbeeld 0,68, en voor een wit T-shirt 0,31 tot 0,36. Die cijfers kunnen licht variëren voor elke kleur, maar hetzelfde beeld keert telkens terug. Donker absorbeert meer zonnestralen, licht reflecteert meer. Ook bij de kleur van gevels en daken, bijvoorbeeld. Het is geen toeval dat er in het zuiden veel meer witte huizen staan.’
Weerkaatsende deeltjes
Waarom dragen sommige wielerploegen, zoals Visma-Lease a Bike, dan donkere truitjes? Blocken: ‘Omdat de goede kledingfabrikanten shirts maken waarin ze in de stof vele duizenden minuscule deeltjes verweven die het zonlicht evenveel weerkaatsen als een lichtgekleurd truitje. Een vergelijkbare techniek wordt ook toegepast in kledij van wegenwerkers, om ze te laten oplichten in het donker of zelfs om het licht van de koplampen van de auto’s te laten reflecteren. Dat kan trouwens ook op een andere manier: met een reflecterende coating die fabrikanten op de shirts zetten – een zogenaamde ‘coldblack’-behandeling. Een soortgelijke film die soms ook op vensterglas aangebracht wordt om meer zonlicht te weerkaatsen.’
Het is onbekend welke fabrikanten die technieken toepassen, maar een marketingpraatje is het zeker niet. Het effect en nut heeft Blocken bewezen toen Jumbo-Visma hem drie jaar geleden vroeg om hun nieuwe zwarte shirt met een gele band (van kledingsponsor AGU) te testen in de windtunnel. ‘We hebben toen onder dat shirt warmtesensoren aangebracht op een paspop. Onder gesimuleerde, felle zonnestraling en bij verschillende fiets- en windsnelheden – van heel traag tot heel snel – hebben we vervolgens gekeken of het truitje en de paspop opwarmden of niet. Het verschil tussen het nieuwe zwarte exemplaar en het gewone gele was telkens miniem: kleiner dan 0,1 graad Celsius – binnen de foutenmarge dus. Vier specialisten zijn er een dag mee bezig geweest om zeker te zijn van het resultaat.’
Ook geen effect op helm
Opmerkelijk: bij een helm heeft een lichte of donkere tint ook geen effect op de absorptie van zonnestralen. ‘Een fietshelm bevat meestal schokabsorberend polystyreen, een isolatielaag die de zonnewarmte amper doorlaat’, zegt Blocken. ‘Bovendien zorgt een luchtlaag onder de helm ook voor ventilatie. Daarnaast waait over de helm veel wind, omdat het hoofd de meeste wind opvangt. Daarachter wordt de wind gebroken en heb je een veel kleiner afkoelingseffect op de rug van de renner. Pas als er geen luchtstroming zou zijn, omdat een renner stilstaat, zou die helm wat kunnen opwarmen. Maar veel minder dan een dun truitje dat direct contact heeft met de huid.’
Tour de France 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier