Richard Plugge (Visma-Lease a Bike) hekelt werking van veiligheidsorganisatie SafeR: ‘Iedereen is voor veiligheid, tot ze meer moeten betalen’

Met de veiligheidsorganisatie SafeR wil de internationale wielerbond UCI de vele valpartijen in het wielrennen grondig aanpakken. Volgens ceo Richard Plugge van wielerploeg Visma-Lease a Bike zal dat in de huidige constructie moeilijk worden. ‘SafeR kiest voor compromissen, niet voor de beste oplossingen.’

Veiligheid in het profwielrennen is de laatste jaren een steeds groter probleem geworden. Eind 2022 vroeg Richard Plugge, ceo van Visma-Lease a Bike en toenmalig voorzitter van de vereniging van profploegen AIGCP, daarom aan zijn operationeel directeur Jaap van Hulten om een project uit te werken. Met één doel: veiligheid moest bij alle partijen prioriteit nummer een worden.

Na een ‘unieke’ vergadering, half juni 2023, waarin alle belangengroepen van het wielrennen vertegenwoordigd waren, werd de onafhankelijke veiligheidsorganisatie SafeR boven de doopvont gehouden. Voor de start van de Tour de France stelden Van Hulten en Plugge het project voor.

Op 1 maart 2024 moest SafeR starten, en daarna stelselmatig uitgerold worden. Van Hulten, die aanvankelijk zijn tijd verdeelde tussen zijn ploeg en SafeR, zou daarom ook stoppen als coo bij Visma-Lease a Bike en begin mei 2024 in dienst treden als fulltime ceo van de veiligheidsorganisatie.

Na de zware crashes in Dwars door Vlaanderen en de Ronde van het Baskenland werd Jaap van Hulten in april 2024 echter afgezet als ceo van SafeR. ‘Het werk dat tot nu toe is uitgevoerd, heeft niet voldaan aan de gestelde doelen. Er zijn te veel ongevallen gebeurd’, verklaarde de internationale wielerbond UCI aan Cyclingnews.com.

De UCI zou ook een opvolger zoeken voor Van Hulten. In de wandelgangen klonk het dat die neutraler moest zijn dan de Nederlander. Hoewel Van Hulten zou stoppen bij Visma-Lease a Bike bleek de link met de Nederlandse wielerploeg voor sommige partijen een probleem.

Drie organen

Uiteindelijk kwam er geen nieuwe ceo. SafeR werd onderverdeeld in drie organen: een SafeR Supervisory Board, een SafeR Commission en een SafeR Case Management Committee. Die komen respectievelijk vier keer per jaar, maandelijks en wekelijks samen, met vertegenwoordigers van alle belangengroepen in het wielrennen.

Die nieuwe constructie viel niet in goede aarde bij Richard Plugge, de eerste initiatiefnemer van SafeR.

Uit onvrede door het afzetten van uw voormalige coo Jaap van Hulten?

Richard Plugge: Ik was erdoor verbaasd, want de valpartijen in Dwars door Vlaanderen en het Baskenland waren niet zijn schuld. Jaap moest nog begínnen, op 1 mei, als fulltime ceo. Verder weet ik niet wat er precies is gebeurd. Ik was niet bij die vergadering. Ik weet alleen dat het aanvankelijke opzet van SafeR, als onafhankelijke instantie, daarna helemaal op de schop is gegaan.

Waarom is dat veranderd – volgens de UCI na ‘unanieme goedkeuring’? En onder druk van wie? De UCI zelf? ASO, de machtige organisator van de Tour?

Plugge: Ik wil niemand specifiek met de vinger wijzen. Ik denk alleen dat bepaalde stakeholders vonden dat SafeR te veel macht en zeggenschap zou krijgen over welke regels teams, renners en organisatoren moeten volgen. En dat hen dat heeft afgeschrikt.

U zat toch samen met UCI-voorzitter David Lappartient en Tourdirecteur Christian Prudhomme op de persvoorstelling van SafeR, bij de start van de Tour in 2023?

Plugge: Klopt, Lappartient was toen helemaal mee in de manier waarop we het wilden aanpakken, met een onafhankelijke instantie. In de titel van het persbericht van de UCI stond dat letterlijk: ‘an independent entity’. Maar uiteindelijk is het anders uitgedraaid. En dat is voor het wielrennen geen goede zaak. Veiligheid van renners is nochtans een van de grootste problemen van onze sport.

Jaap van Hulten zei dat de aanvankelijke eensgezindheid over SafeR logisch was: ‘Wie is er nu tégen meer veiligheid? Niemand toch?’

Plugge: Ja, iedereen is voor veiligheid. Tot op het moment dat ze er meer voor moeten betalen. Dan is er plots tegenkanting, zelfs als er objectief is aangetoond dat een bepaalde maatregel de veiligheid zou kunnen bevorderen.

Stel, als fictief voorbeeld, dat bewezen is dat dranghekken plaatsen in de hele laatste kilometer, in plaats van alleen in de laatste 500 meter, beter is. Dan kost dat de organisatoren meer. Maar de kostprijs zou nooit boven de veiligheid mogen gaan. Ook renners en ploegen kijken zo snel naar hun eigen belang, niet naar het grote plaatje.

En dus is een onafhankelijke organisatie noodzakelijk?

Plugge: Klopt. Jeff Seed, operations director van het chemieconcern INEOS, was in het begin betrokken bij het SafeR-project. Niet toevallig, want INEOS had als bedrijf een van de beste reputaties op vlak van veiligheid. Het had een plan opgemaakt om het aantal arbeidsongevallen tot nul te herleiden. Door alleen de best mogelijke maatregelen te nemen, zonder compromissen te sluiten.

SafeR kan dat niet meer. Het is nu een complexe politieke constructie die niet de beste oplossingen kiest, maar na te lang discussiëren uitkomt op compromissen. Terwijl veiligheid to-táál compromisloos zou moeten zijn. Stakeholders houden bovendien elkaar de hand boven het hoofd, of spelen elkaar de zwartepiet toe na een incident.

Dat vermijd je met een organisatie die een onafhankelijk bestuur, een onafhankelijke ceo en onafhankelijke experts heeft, en die een businessplan moet volgen en halen. Zoals dat in elk normaal bedrijf gebeurt.

In de antidopingbestrijding kan het nochtans wel. Dat heeft de UCI in handen gegeven van het onafhankelijke International Test Agency (ITA). Aan hun expertise twijfelt niemand.

Alle belangengroepen uit het wielrennen die inspraak hebben, dat vindt u niet goed?

Plugge: Nee, niet als het over veiligheid gaat. Er is nu aan renners een enquête voorgelegd, met gestuurde vragen over alleen materiaal: versnellingen, breedte van sturen, wielen, beschermende kledij…

Je vraagt niet aan de ‘slachtoffers’ van een probleem om een oplossing te bedenken. Die hebben vaak verschillende meningen. De ene vindt kleinere versnellingen of een airbag goed, de andere weer niet. Zoals ook ik misschien een andere visie op iets zal hebben dan een collega-teammanager, omdat we niet genoeg technische kennis bezitten.

‘Als ouders huiveren bij de gedachte dat hun kind wil beginnen te koersen, heb je als sport een groot probleem’

Hoe dwingend moet het advies van de experts zijn?

Plugge: Zij moeten na grondig, onafhankelijk onderzoek kunnen zeggen: ‘Dit moet gebeuren om de veiligheid te verhogen.’ Zelfs als stakeholders daar tegen zijn.

Kijk naar de formule 1. Daar waren teams ook tegen de invoering van de ‘lelijke’ halo (de beschermende boog boven de cockpit, nvdr). Maar het is verplicht, en de halo heeft in 2020 het leven gered van Romain Grosjean.

Er is zelfs een voorbeeld in het wielrennen: de renners waren begin deze eeuw tegen de helmplicht. De UCI heeft dat opgelegd, kort erna is de helm algemeen aanvaard.

Volgens Jaap van Hulten was SafeR in het eerste opzet ook niet helemaal onafhankelijk. ‘Wij zullen adviezen, gebaseerd op feiten, formuleren. De UCI heeft het beslissingsrecht’, zei hij aan Knack.

Plugge: Ja, dat klopt. Dat doet het International Test Agency ook, wijzen op zaken die in de dopingbestrijding beter kunnen, of op nieuwe regels die ingevoerd kunnen worden. Dat had SafeR, als onafhankelijke organisatie, ook kunnen doen. Adviezen formuleren die goed zijn onderbouwd, en die de UCI en andere stakeholders niet naast zich neer kunnen leggen.

SafeR heeft half januari 2025 al een reeks nieuwe maatregelen aangekondigd. Die zijn onvoldoende volgens u?

Plugge: Het gaat mij in de eerste plaats om de manier waarop ze tot stand komen, en hoe ze daardoor niet resulteren in de beste veiligheidsoplossingen. Natuurlijk zitten er ook goede maatregelen tussen. Het systeem van gele en rode kaarten vind ik prima, áls die kaarten tenminste consequent en objectief worden uitgedeeld.

Helaas worden sommige maatregelen ook gekoppeld aan het wel of niet invoeren van andere maatregelen, omdat sommige partijen voor of tegen zijn. Dat zou volledig los van elkaar moeten staan. Zoals in elk goed functionerend bedrijf.

Vindt u dat organisatoren meer geresponsabiliseerd en gesanctioneerd moeten worden als ze hun parcours niet veilig genoeg hebben gemaakt?

Plugge: Veel organisatoren doen hun uiterste best, dat wil ik benadrukken. Alleen worden ze nu onvoldoende geholpen door experts die hen objectief advies kunnen geven. En die, als dat nodig zou zijn, hen op de vingers tikken. Niet alleen renners maken fouten en moeten in dat geval bestraft worden, ook organisatoren.

Zie het incident aflopen donderdag in de Ster van Bessèges, waar een auto het parcours opreed en een valpartij veroorzaakte. Daar heb ik de UCI niet over gehoord, terwijl over de gele kaarten voor renners veel poeha wordt gemaakt.

Prétendant à la victoire sur l’Étoile de Bessèges, Maxim Van Gils (RedBull-Bora-Hansgrohe) a abandonné dans le final de la 2e étape. Selon son équipe, le Belge a chuté après le ralentissement dans le peloton, provoqué par une voiture à contresens. #EDB2025pic.twitter.com/Q4RcPVMtjh

— Le Gruppetto (@LeGruppetto) February 6, 2025

Voor iedereen – de wedstrijdjury, de ploegen, de renners, de organisatoren – moeten dezelfde wetten gelden. Niet willekeurig en te weinig consequent zoals dat nu gebeurt.

De UCI betaalt een bijdrage van 141.240 euro aan SafeR, alle ploegen 213.500 euro, de organisator van een grote ronde 17.400 euro en van een eendagsrace in de World Tour 1400 euro. Wat vindt u van die verdeling?

Plugge: De verdeling tussen alle partijen is niet het punt. Wel wát er met het geld wordt gedaan. Van mijn part hoeft de UCI geen bijdrage te betalen voor SafeR, als ze dat geld bijvoorbeeld gebruikt om professionele commissarissen te betalen.

Veel ploegen waren en zijn bereid om nog meer te investeren dan 8100 euro (per team, nvdr), als ze zo kunnen voorkomen dat hun renners door een val maanden out zijn. Dan is hen dat best veel geld waard. Maar alleen als daar een gedegen businessplan, geleid door een goede ceo en echte experts, tegenover staat.

Is die onafhankelijke instantie nu ijdele hoop? De kans lijkt klein dat de UCI de constructie van SafeR weer helemaal zal omgooien.

Plugge: Ik hoop dat teams, samen met de rennersvakbond CPA, weer een eendrachtig blok kunnen vormen om het toch weer in die richting te duwen. Iedereen is het erover eens dat valpartijen veel schade toebrengen aan het wielrennen. Hopelijk kunnen we de verschillende visies over hoe we het aanpakken en over wie wat moet betalen weer bijeenbrengen.

Wielergids 2025: hoe Wout van Aert een leider werd en Lotte Kopecky haar grenzen wil verleggen