Peter Sagan uit Tour gezet: hoe de UCI zichzelf in de voet schiet

Waarom Peter Sagan uit de Tour zetten een inconsequente en overdreven sanctie van de UCI-jury is, volgens Jonas Creteur.

‘Ernstige beschuldigingen (en straffen) moeten worden gestaafd met ernstige feiten’, zei ooit ene Lance Armstrong, toen hem dopingpraktijken werden aangewreven. Uiteindelijk werden die ernstige feiten klaar en duidelijk bewezen en kreeg de Amerikaan een terechte, zware straf. Zoals dat in een normale rechtspraak hoort.

Wanneer echter twijfel bestaat over de schuld van een persoon, zal een rechter die nooit veroordelen – en zeker niet de allerzwaarste straf uitspreken. Toch was dat gisteren het geval, toen de UCI-jury besloot Peter Sagan uit de Tour te bannen. En dat maakt die beslissing onterecht.

Ook omdat de argumentatie van voorzitter Philip Mariën geen hout snijdt. ‘Sagan heeft een bijzonder zware fout begaan op 150 meter van de streep. Hij heeft meerdere collega’s ernstig in gevaar gebracht en wordt daarom uit koers gezet’, verklaarde de Belg, zich beroepend op een artikel uit het UCI-reglement.

Op de NOS verduidelijkte hij wat die zware fout juist inhield: ‘Ik zie hem met de elleboog bewegen, en dat veroorzaakt de val van Cavendish.’ Op Sporza vulde Mariën aan: ‘De actie lijkt me zeer opzettelijk, het lijkt bijna op slaan.’

Onduidelijke beelden

De vraag is: was Sagan actie zó opzettelijk dat het ‘bijna slaan’ was? En was zijn Fellaini-elleboog effectief de oorzaak van de val?

Dat kun je uit de beelden, zowel frontaal als vanuit helikopter, niet met zekerheid zeggen. Vanuit de lucht wordt de sequentie van de beelden verstoord door de bladeren van een boom, en missen we zo een sleutelmoment – dat waarop Cavendish eerst met zijn hoofd en schouder in contact komt met Sagan.

Frontaal is dat wel te zien, maar met frontale beelden is het zeer moeilijk om een dieptezicht te krijgen – zoals je in een massasprint vaak de afstand tussen het nummer één en twee op het eerste zicht onder- of overschat.

Wie de beelden fragment per fragment afspeelt, ziet wel dat Sagan zijn rechterelleboog pas uitsteekt op het moment dat Cavendish al aan het vallen ís (met zijn voet uit zijn klikpedaal). Én dat de wereldkampioen op hetzelfde moment ook zijn linkerbeen uitzwaait, met zijn fiets die ook een slagje naar rechts krijgt.

Het lijkt veeleer een reactieve evenwichtsreflex dan een opzettelijk manoeuvre om Cavendish ten val te brengen. Of die elleboog de vallende Brit effectief raakt, kun je uit de beelden niet afleiden.

De andere vraag is in hoeverre Sagan van zijn lijn afwijkt. De grootste beweging naar rechts maakt hij op het moment dat Cavendish nog volledig achter hem rijdt. Wanneer de Brit met zijn voorwiel halverwege Sagan komt, is het gat tot de dranghekken nog nét groot genoeg om een renner te laten passeren.

Daarna drijft de Slovaak nog even naar rechts, maar niet meer dan een halve meter. Daardoor wordt het gat echter te klein en komt Cavendish ten val, door met zijn stuur, hoofd en schouders in contact te komen met Sagans heup. En dus niet met diens elleboog.

Slow motion

Zo lijkt het althans allemaal, want slow motion beelden geven vaak een vertekend beeld, zo bleek ook uit een doctoraatsstudie over beslissingen van voetbalrefs. Daaruit bleek dat overtredingen in slow motion veel doelbewuster overkomen en de refs geneigd zijn de overtreding zwaarder te bestraffen, en dus niet altijd juiste beslissing te nemen.

Wat hoe dan ook duidelijk is, is dat de beelden niet honderd procent duidelijk zijn. Sagan kun je wel bestraffen met diskwalificatie voor het afwijken van zijn lijn, maar dat rijmt niet met Mariëns argumentatie van ‘opzettelijk slaan’ en de elleboog als veroorzaker van de val.

Ook Cavendish himself gaf aan: ‘That’s racing’. Ironisch genoeg de man die in het verleden zelf meermaals veel gevaarlijkere manoeuvres deed dan Sagan gisteren, kopstoten incluis. (en niet bestraft werd met uitsluiting).

Dat Mariën en zijn jurycollega’s ook zelf twijfelden over de straf voor Sagan, blijkt uit het feit dat ze hem eerst naar de laatste plaats van de groep zetten, en pas daarna, na twéé uur bestuderen van de beelden, de Slovaak uit koers zetten. Wie of wat hen ertoe heeft bewogen om de sanctie te verzwaren, is volstrekt onduidelijk, en daar gaf Mariën ook geen antwoord op.

Maar het geeft het vonnis wel een nog meer twijfelachtig pigment.

Precedent

De vraag is ook: wat als Cavendish remt en niet tegen de grond gaat? Had de jury dan een even zware straf uitgesproken? Ook dat is zeer twijfelachtig.

Veel twijfels dus, en dus moeten Mariën en co twee keer nadenken voor ze een renner niet diskwalificeren, maar uit koers zetten.

Zo schep je immers een discutabel precedent. Zelfs al gaat het alleen om ‘de deur dicht doen’ of van je lijn afwijken, dan had de jury immers ook Arnaud Démare moeten bestraffen, want hij week nog meer uit, van rechts naar links, dan Sagan. Als Nacer Bouhanni niet inhoudt, komt die ook ten val.

Zoals ook Richie Porte tegen de grond was gegaan als hij niet had geremd toen ene Chris Froome in de zesde rit van de Dauphiné de ‘porte’ dichtdeed – hij zwenkte minstens evenveel naar rechts uit als Sagan gisteren in Vittel. Weliswaar zonder de elleboog uit te steken, maar dat was ook niet de reden van Cavendish’ val.

Die belandde gisteren wel op het asfalt, Porte in de Dauphiné niet. En dus werd Froome niet eens gediskwalificeerd, laat staan uit koers gezet. Of hoe er met twee maten wordt gemeten. Zelfs voor een supervedette als Sagan.

En zo schiet de UCI vooral weer zichzelf en het wielrennen in de voet, want voortaan zal elk verkeerd manoeuvre in een massasprint vergeleken worden met die van de Slovaak in Vittel. En zal het, in tegenstelling tot in het verleden, ook consequent moeten handelen.

Zo wordt de wereldkampioen ook op dát vlak ongewild de maat der dingen.

Een troost voor Peter Sa-gone (zij nieuwe Engelse bijnaam): op 17 juli vindt het Slovaaks kampioenschap mountainbike plaats. Hij kan al beginnen te trainen.