Naar aanleiding van La Vuelta, de Ronde van Spanje die vandaag in het Nederlandse Utrecht start, hebben wetenschappers de luchtkwaliteit van het parcours in kaart gebracht. Niet overal ademen de renners dezelfde lucht in, zo blijkt.
Twee onderzoekers van de Universiteit Utrecht wilden bij de start van La Vuelta in hun stad graag weten hoe schoon de lucht is die het peloton zal inademen tijdens de verschillende etappes.
Uit de resultaten blijkt dat de lucht bij de start (in Utrecht) en de finish (in Madrid) het meest vervuild is. Daarnaast concluderen ze dat op veel stukken de luchtkwaliteit niet voldoet aan de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Toch zijn de gezondheidsvoordelen van fietsen over het algemeen groter dan de risico’s, stellen ze.
Steden zitten onder WHO-richtlijn
Hoe schoon is de lucht die je inademt als je op een normale dag dezelfde route zou fietsen als de wielrenners van La Vuelta? Aan de hand van satellietbeelden, verkeersinformatie en luchtkwaliteitsdata over stikstofdioxide, fijnstof en ozon maakten onderzoekers Roel Vermeulen en Jules Kerckhoffs een routekaartboekje. In het boekje is per etappe van La Vuelta te zien hoe het gesteld is met de luchtkwaliteit
De conclusie is duidelijk: de etappes in Nederland en van het Spaanse La Rozas naar Madrid, zijn de meest vervuilde routes. Met name in stedelijke gebieden die de Vuelta aandoet, voldoet de luchtkwaliteit niet aan richtlijnen van de WHO en soms zelfs niet aan de soepelere richtlijnen van de Europese Unie (40 microgram stikstofdioxide per kubieke meter voor België en Nederland, red.). Er zijn echter maar weinig plekken waar die Europese norm overschreden wordt. Desondanks brengt de luchtkwaliteit op veel plekken gezondheidsschade met zich mee.
In Nederland schatten onderzoekers dat er ongeveer vijfduizend mensen per jaar vroegtijdig overlijden door slechte luchtkwaliteit. Wereldwijd is die schatting rond de 7 miljoen.
Stikstofdioxide
De routekaarten die gemaakt zijn door de Utrechtse onderzoekers maken gebruik van de waarde die de WHO adviseert voor stikstofdioxide in een jaar: die ligt op tien microgram per kubieke meter. Als je de route elke dag zou fietsen naar je werk of je school, dan is dit een kritische waarde, leggen de onderzoekers uit. Fiets je de route een enkele keer dan is de 24-uurs richtlijn van 25 microgram per kubieke meter meer relevant. Overschrijding van deze richtlijnen betekent volgens de WHO dat er schade is voor je gezondheid. Ook de mildere EU-richtlijnen worden getoond in het etappeboekje.
‘De laatste jaren is veel gedaan om de luchtkwaliteit te verbeteren, maar we zien dat er nog steeds veel plekken zijn waar de lucht niet gezond is’, aldus Vermeulen die onderzoekt hoe omgevingsfactoren onze gezondheid beïnvloeden. ‘Het verbeteren van luchtkwaliteit vraagt dus nog steeds om aandacht.’
Enkel volgauto’s op de weg
Voor de wielrenners van de Vuelta zal hun tochtje niet direct resulteren in gezondheidsschade, zeggen de onderzoekers. ‘Zij rijden de etappe tenslotte eenmalig en niet elke dag.’ Verder is er op de dag van La Vuelta geen regulier verkeer op de weg (afgezien van volgauto’s). Dit betekent dat de luchtkwaliteit tijdens de etappe beter zal zijn, zoals ook eerder werd aangetoond tijdens de Grand Départ van de Tour de France, zeggen ze.
Bij de etappe in Breda blijkt dat de concentratie stikstofdioxide tijdens een deel van de rit (ongeveer 40 kilometer) hoger dan de 24-uur-WHO-richtlijnen voor stikstofdioxide, en zelfs een klein deel hoger dan de EU-grenswaarde ligt. Ook de andere etappes in Nederland zijn gemiddeld een stuk meer vervuild dan de etappes in Spanje, zowel voor stikstofdioxide als voor fijnstof. De proloog in Utrecht heeft zelfs een gemiddelde concentratie van 32 microgram per kubieke meter.
De gemiddelde concentratie stikstofdioxide van de laatste etappe (Las Rozas – Madrid), komt over een afstand van 35 kilometer uit boven de EU-grenswaarde van 40 microgram stikstofdioxide per kubieke meter. Dit komt doordat een groot deel van de etappe in de binnenstad van Madrid gereden wordt.
Tijdens etappe 4, van het Spaanse Vitoria-Gasteiz naar Laguardia, ligt de concentratie stikstofdioxide vrijwel de gehele rit (142,5 km) onder de WHO-advieswaarde. Het gemiddelde ligt tijdens deze rit op 6,5 microgram per kubieke meter. Interessant is wel dat de etappe niet het schoonste is voor ozon. ‘Ozon ontstaat uit reacties van stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen bij warm en zonnig weer. Omdat de temperatuur hoger is in Spanje zie je dat de ozonconcentraties hoger zijn dan in Nederland’, zeggen de onderzoekers.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier