Of hij zijn titel zal verdedigen, was bij het ter perse gaan van deze gids nog niet zeker. Wel een feit: ook na zijn val in de Ronde van het Baskenland bleek dat de introverte Jonas Vingegaard (27) een leider is geworden. Hoe heeft hij dat, op zijn manier, gedaan?
Leren om te gaan met de druk
Het voorbeeld is al vaker aangehaald, hoe de 22-jarige Jonas Vingegaard in 2019, in zijn eerste seizoen bij Jumbo-Visma, na een ritzege leider werd in de Ronde van Polen, maar vervolgens in de slotetappe volledig ineenstuikte, verpletterd door de druk die hij vooral zichzelf oplegde.
Voor hij een echte leider kon worden, moest de Deen eerst dat probleem verhelpen. De oplossing kwam vanuit vele hoeken: dankzij zijn vrouw Trine die hem hielp hoe hij die stress moest kanaliseren, dankzij de sessies met de mental coaches van de Talent Academy Group waarmee Visma-Lease a Bike samenwerkt, en dankzij de vele gesprekken met sportief directeur Merijn Zeeman, coach Tim Heemskerk, ploegleider Grischa Niermann, kopmannen Primoz Roglic en Wout van Aert en nog andere mensen binnen de ploeg. Passend binnen het persoonlijke ontwikkelingsplan (POP) dat Visma-Lease a Bike voor elke renner opstelt. Onder het motto: ‘De beste versie van een atleet is een mens die de beste sporter en de beste mens is.’
Vingegaard wierp zo stapje per stapje de verlammende druk van zich af. In 2020 en 2021 volgden wat dat betreft drie belangrijke momenten: de Vuelta van 2020, toen hij voortreffelijk werk deed in dienst van eindwinnaar Primoz Roglic, de Settimana Coppi e Bartali in 2021, waarin hij voor het eerst echt kopman was én ook de eindzege behaalde, en de Tour van 2021, toen hij plots de leider van Jumbo-Visma werd na de opgave van Roglic. ‘Toen waren we nog een beetje bang: oei, hopelijk kraakt hij niet’, vertelt ploegleider Grischa Niermann. ‘Maar Jonas doorstond de test met brio: op de Ventoux reed hij zelfs Tadej Pogacar uit het wiel en hij werkte ook een dijk van een tijdrit af.’
‘Jonas heeft na zijn val in het Baskenland nooit gepanikeerd en zelfs opmerkelijk vlug zijn vizier gericht op de Tour.’
Eindresultaat: tweede na de Sloveen in het algemene klassement. ‘Vanaf dat moment wisten we: Jonas heeft het potentieel, ook mentaal, om minstens medekopman in de Tour te zijn. Niet onder, maar náást Primoz. Pas dan begonnen we ook aan het traject om hem als leider te ontwikkelen – in Primoz’ schaduw kon hij zich immers niet meer verschuilen. Al hebben we hem nooit gezegd of verplicht: nu móét je dit of dat doen! Het was vooral een kwestie van Jonas rustig te laten groeien, zodat hij ongedwongen de eigenschappen van een leider kon aannemen.’ Dat ging gepaard met steeds betere resultaten en een steeds groter zelfvertrouwen. Zeker toen Vingegaard in 2022 zijn eerste Tour won, nadat hij al in de elfde rit naar de Col du Granon de leiderstrui had veroverd dankzij een tactisch masterplan van het team. ‘Het geel was geen belemmering voor Jonas. Hij gaf geen krimp onder de druk. Meer zelfs: dat shirt gaf hem vleugels’, zegt Niermann. De stresskip uit de Ronde van Polen was niet meer.
‘Geen voorbereidingskoers rijden en toch de Tour winnen: hoe Jonas Vingegaard voor een primeur kan zorgen’
Leren de rust te bewaren en te relativeren
De Tour 2023. Jonas Vingegaard pakt uit in de rit over de Col de Marie-Blanque, maar een verrassend sterke Pogacar slaat in de etappes naar Cauterets en de Puy de Dôme hard terug. Toch wordt de Deen niet overmand door twijfels. ‘Jonas bleef zeggen: ik voel me super, we gaan ervoor’, vertelt Niermann. ‘Voor de tijdrit naar Combloux was hij zelfs de rustigste persoon van het hele team, veel meer dan ik. Hij heeft het niet met zoveel woorden gezegd dat hij zou winnen, maar hij straalde het wel uit.’
Dat merkte ook zijn coach Tim Heemskerk in de berichtjes die hij vanuit de Tour van Vingegaard kreeg. ‘Ja, Pogacar won op Cauterets en op de Puy de Dôme, maar Jonas trapte ook topwaardes. En dus bleef hij geloven in het plan van de ploeg: vroeg of laat zou Pogacar kraken door het hoge tempo dat onze renners in de bergritten hadden opgelegd. Wat in de laatste week ook gebeurde.’
Dat vertrouwen en die rust haalt Vingegaard volgens Heemskerk voor een stuk uit zijn groot relativeringsvermogen. ‘In onze samenwerking hebben wij het zelden over winnen. Wij zien alles als een proces waarin we ons uiterste best doen om te kúnnen winnen. Is iemand dan beter, zoals Pogacar, dan is dat zo en kunnen we ons niets verwijten. Hetzelfde ook de voorbije weken: Jonas heeft na zijn val in het Baskenland nooit gepanikeerd. Na de eerste emoties zelfs opmerkelijk vlug zijn vizier gericht op de Tour, om te probéren die in de best mogelijke conditie te halen. Met als achterliggende gedachte: als het niet lukt, dan maken we een plan op voor een volgend doel. Nog meer sinds hij vader is geworden van Frida (in september 2020, nvdr), kan Jonas zulke tegenslagen goed plaatsen, omdat hij nog iets belangrijkers in zijn leven heeft dan wielrennen: zijn gezin.’
De Deen is intussen zo evenwichtig en rustig dat weinig zaken hem nog uit zijn lood slaan. Van zenuwachtigheid die hem négatief beïnvloedt, is er geen sprake meer. ‘De laatste keer dat ik hem echt nerveus heb gezien was in de kassei-etappe in het begin van de Tour van 2022, toen hij tegen de afspraken in de fiets van Nathan Van Hooydonck nam’, zegt Niermann. ‘Voor de rest is Jonas vaak de kalmte zelve.’
Kwaad wordt Vingegaard ook nooit. Op die ene keer na, vorig jaar in de Vuelta. ‘Na de tijdrit, toen hij naar de dopingcontrole moest en de verzorgers hem hadden gezegd: volg die borden en dan kom je 800 meter verder bij de teambus. Maar toen Jonas had geplast, bleken die borden weg. Waarop hij in zijn eentje verkeerd is gereden in het centrum van Valladolid en pas na een halfuur de bus vond. Toen was hij wel boos – en terecht – omdat niemand hem had begeleid na de dopingcontrole.’
Leren richtlijnen te geven
In zijn ontwikkeling heeft Jonas Vingegaard veel opgestoken van Wout van Aert en, zoals coach Marc Lamberts verderop in deze gids aanhaalt, ook van Primoz Roglic. Nu zit de Deen al in het stadium dat ook hij zich opwerpt als mentor voor jongeren bij Visma-Lease a Bike. ‘Tijdens onze winterstage waren ook renners van ons development team aanwezig’, zegt Tim Heemskerk. ‘Het viel me daar op dat Jonas voor of na een training, of bij het eten, spontaan een praatje sloeg met die jonge kerels. Hij zou ook meteen naar zijn kamer kunnen gaan, maar hij trok bewust tijd voor hen uit. Hetzelfde met Cian Uijtdebroeks (die Heemskerk ook traint, nvdr). Voor hem is Jonas een leermeester geworden, op alle mogelijke vlakken. Misschien nog het meest in de balans tussen focus en gedrevenheid en rust en ontspanning – de koers even kunnen en wíllen loslaten. Jonas heeft dat evenwicht intussen gevonden, en dat geeft hij ook mee aan Cian.’
Niermann bevestigt: ‘In O Gran Camiño, begin dit seizoen, hadden we naast Jonas een heel jonge ploeg opgesteld: Cian, Tulett, Staune-Mittet, Huising en Graat (twee renners van het development team, nvdr). Ten opzichte van die jongeren gedroeg hij zich niet als de vedette, de tweevoudige Tourwinnaar die boven hen stond. Neen, hij behandelde hen als ‘echte’ ploegmaats, gaf op tijd en stond advies mee. Zelfs hoe ze in de bus koffie moesten zetten. En door zowel op als naast de fiets zelf veel rust uit te stralen, stelde hij hen ook op hun gemak.’
Vingegaard leerde daarnaast om duidelijke richtlijnen te geven aan zijn teamgenoten en hen tegelijkertijd te motiveren. ‘Dat heeft hij afgekeken van onder meer Wout, die dat als een meer natuurlijke leider automatisch doet’, zegt Niermann. ‘We maken voor een koers wel altijd een welomlijnd plan, en in de oortjes kan ik ook zaken meegeven, maar het is belangrijk dat je als kopman in de race zelf communiceert, zodat de helpers weten wat je van hen verlangt. In de jongste Tirreno-Adriatico heeft Jonas dat bijvoorbeeld zeer goed gedaan, ook met motiverende aanmoedigingen: ‘Ik voel me super! Good job! Komaan, nog een laatste kopbeurt!’ Zo liet hij zijn ploegmaats boven zichzelf uitstijgen.’
Ook na zijn val in de Ronde van het Baskenland onderhield Vingegaard die communicatie met zijn teamgenoten. ‘Nadat hij in het ziekenhuis tijd voor zichzelf en zijn gezin had genomen om alle emoties te verwerken, heeft hij sommigen zelf gecontacteerd, of toestemming gegeven om info over zijn herstel binnen de ploeg te delen. Hij weet dat iedereen enorm met hem meeleeft en wil hen ook van dat proces op de hoogte houden. Ook op dat vlak zie je de leider in hem’, vertelt Heemskerk.
‘Bij Visma-Lease a bike is het geven en nemen, en daar staat Jonas volledig achter.’
Leren zijn mening te verkondigen
Jonas Vingegaard heeft een introvert karakter, maar dat belet hem niet meer om binnen de ploeg duidelijk zijn mening te geven. ‘Weliswaar niet door er iets uit te floepen, maar door eerst na te denken’, zegt zijn coach. ‘De evaluatiegesprekken over zijn trainingen bereidt hij bijvoorbeeld altijd grondig voor. En als hij dan iets zegt, snijdt het ook hout. Vaak zijn dat kwaliteitsvolle aanvullingen en opmerkingen. Over details – kan hij bijvoorbeeld een latere vlucht nemen, zodat hij ’s morgens nog kan trainen? – en over het totale plaatje. Hoe we zijn herstel na zijn val en de trainingsopbouw naar de Tour zouden uitwerken had hij bijvoorbeeld ook zijn ideeën. Van de pure revalidatie tot het moment waarop hij fysiek en mentaal kon switchen naar de focus op highperformancetrainingen. Ook op dat vlak volgt hij niet langer, maar leidt hij – in overleg weliswaar met mezelf en alle specialisten van de ploeg. Die zelfregie, zelf je verantwoordelijkheid nemen en plannen opstellen, stimuleren we ook binnen Visma-Lease a Bike. Zo kom je tot een echte samenwerking. Geen eenzijdige relaties waarbij wij opleggen wat renners moeten doen.’
Waarom een introverte Tourwinnaar als Jonas Vingegaard geen kleinere kampioen is
Ook tegenover zijn teamgenoten of ploegleiders laat de Deen intussen zijn rustige stem horen. ‘Vroeger hing Jonas, als verlegen jongen zonder groot palmares, nog aan de groep, en moest je soms kijken of hij er wel was. Nu staat hij er echter middenin’, zegt Heemskerk. ‘Als er iets leeft over training, voeding, het gedrag van een renner, zal hij dat zeggen. Niet door het hoge woord te voeren en tijdens het eten op zijn glas te tikken, maar door in een dialoog met de betrokkenen duidelijk aan te geven: dat kan anders of beter.’
‘Opbouwende kritiek moedigen wij ook aan, dat zit ingebakken in onze teamcultuur’, vertelt Niermann. ‘Als we in een meeting een tactisch plan bespreken, vragen we onze renners ook altijd naar hun mening, zodat het plan door iedereen gedragen wordt, zeker door de kopmannen. Jonas knikt dan zeker niet alleen ja. Hij weet goed wat hij wil, en als hij een eigen visie heeft, durft hij dat ook te zeggen. Of zelfs spontaan uit te voeren. Toen Pogacar in de Tour van 2022 viel in de afdaling van de Col de Spandelles (toen de Sloveen vooropreed met Vingegaard, nvdr), riepen wij vanuit de wagen: rijden! Jonas besloot echter meteen om te wachten. Hij wilde geen voordeel halen uit die crash.’
Vingegaard volgt zijn eigen, weloverwogen lijn en laat zich ook niet beïnvloeden door meningen in de wielermedia of op de sociale media. ‘Die laten hem volledig koud’, zegt Niermann. ‘Hij kán er zich niet druk om maken, want hij leest ze niet eens. Zijn socialemedia-accounts updaten laat hij aan zijn vrouw over. De enige analyses waarin hij geïnteresseerd is, zijn degene die wij in de ploeg maken. Een groot voordeel in een ronde van drie weken.’
Leren dankbaarheid te uiten
Een bevlogen speecher die met lyrische omschrijvingen, afwisselende intonatie en een charisma à la Barack Obama zijn teamgenoten na een zege bedankt, is Jonas Vingegaard niet. ‘Hij houdt het meestal vrij kort, maar is er ook in gegroeid’, zegt Niermann. ‘Belangrijk is vooral dat hij het meent, dat hij niets afratelt van een papiertje. Dat zie je ook wanneer hij ’s avonds bij het eten elke ploegmaat afzonderlijk en persoonlijk gaat bedanken. Zeer innig en oprecht. Dat hebben we hem nooit gezegd, dat doet hij vanzelf. Zoals hij ook soms aanhaalt dat hij nooit de Tour had gewonnen als ik hem indertijd niet bij het Deense ColoQuick had opgemerkt, terwijl hij met zijn immense talent sowieso was bovengedreven.’
Ook Heemskerk werd door Vingegaard al genoemd als een cruciale factor in zijn ontwikkeling, van een renner die in zijn eerste jaar bij Jumbo-Visma ‘nog geen professional was’ tot een Tourwinnaar. ‘Jonas werd zelfs emotioneel toen hij dat vertelde. Dan voel je dat je niet zomaar een trainer bent. Een mooiere dank u kun je niet krijgen.’
Niet alleen zijn woorden, ook zijn cadeaus geeft Vingegaard vaak een persoonlijke touch. Nathan Van Hooydonck, zijn beste vriend binnen de ploeg, vertelde vorig jaar nog hoe de Deen hem, als amateurgolfer, twee doosjes met golfballen had gegeven. En dat ook zijn vriendin Alicia een geschenkje had ontvangen. ‘Iets kleins, maar daaruit blijkt dat Jonas oprecht luistert als ik over mijn passie of over Alicia praat.’ Heemskerk herkent dat ook: ‘Jonas en zijn vrouw maken echt werk van die cadeautjes. Ikzelf en ook andere stafleden krijgen soms een shirt met een mooie boodschap. En na de Tour van vorig jaar mocht ik voor mij en mijn zoontje, een fanatieke voetballer, tickets voor gelijk welke voetbalwedstrijd uitkiezen. Dat mocht ook een match van FC Barcelona zijn, maar ik koos voor de interland tussen Nederland en Ierland.’
Zijn dankbaarheid toonde Vingegaard ook al in koers. ‘Vorig jaar had Jonas in de Vuelta niet meer de hoogvorm van de Tour, maar op de dag dat Nathan een hartstilstand kreeg, wilde hij absoluut voor hem winnen. Dat deed hij ook, door zelfs dicht tegen zijn beste waardes te trappen, gedreven door emoties’, vertelt Heemskerk. Ook de tijdrit in de Tour van 2022 naar Rocamadour, gewonnen door Wout van Aert, is een mooi voorbeeld: ‘Al voordien had hij aangegeven: als ik aan de leiding lig en Wout zit in de buurt, laat mij dat zeker weten’, zegt Niermann. ‘Toen dat scenario zich voltrok, en ik dat doorgaf in de slotkilometers, heeft hij ook effectief ingehouden. Zelden heb ik Wout zo geëmotioneerd gezien als toen. Jonas is ook geen egoïstische kopman die eist dat elke ploeggenoot in iedere rit alleen voor hem rijdt. Hij geeft Wout ook kansen om zelf voor etappezeges te gaan, met de steun van helpers die dan niet in Jonas’ dienst rijden. Omdat hij ook weet dat hij in andere ritten over Wout als luxeknecht kan beschikken. In dit team is het geven en nemen, en daar staat Jonas volledig achter.’
Dat geven gebeurde niet in de Touretappe naar San Sebastián vorig jaar, toen Vingegaard bleef zitten op het moment dat Victor Lafay in de slotkilometer ontsnapte, waardoor Van Aert voor de tweede plaats moest sprinten. ‘Jonas heeft misschien wat te lang geaarzeld, omdat zoiets niet tot zijn takenpakket als klassementsrenner behoort’, zegt Heemskerk. ‘Maar dat Wout hem achteraf niets verweet (wat ook bleek uit de documentaire van Amazon Prime, nvdr) zegt veel over wie Jonas is als persoon en over het grote respect dat Wout voor hem heeft. Ook als leider.’
Tour de France 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
