Coach Tim Heemskerk: ‘De allerbeste versie van Jonas Vingegaard hebben we nog niet gezien’

Ze begonnen in 2019 samen bij Jumbo-Visma. De ene als talentrijke, nog onbekende Deense renner, de andere als trainer met een verleden in het mountainbiken. Noch Jonas Vingegaard (25), noch Tim Heemskerk (45) dacht toen echter dat hun samenwerking al drie en een half jaar later Tourwinst zou opleveren. Hoe heeft die laatste de steile opgang beleefd? Een gesprek.

Tim Heemskerk: ‘Jonas zei het tijdens de voorbije Tour: dat hij nog geen professional was toen hij in 2019 bij Jumbo-Visma kwam. Hoewel hij toen al hard kon fietsen, moest Jonas op veel vlakken nog de switch naar het profbestaan maken. Cruciaal daarbij: van de ploeg kreeg hij daarvoor alle tijd. Met jonge renners mag je immers niet té veel stappen tegelijkertijd zetten.

‘Voor Jonas was vooral zijn tijdsindeling een werkpunt: soms trainde hij in de voormiddag, soms in de namiddag – zonder veel structuur. Ook over voeding had hij weinig kennis: tijdens lange trainingen at hij bijvoorbeeld te weinig suikers, en ook zijn herstelmaaltijden waren niet optimaal. Op gebied van training moest ik hem aanvankelijk ook bij de hand nemen. De schema’s volgde hij wel goed op, maar er kwam weinig feedback. Die dialoog is intussen veel beter. Nu denkt Jonas zelf mee, komt hij spontaan af met nieuwe ideeën. Nog niet zoals Tiesj Benoot (die Heemskerk ook begeleidt, nvdr) – hij schrijft soms vele A4’tjes vol voor een bespreking – maar ook Jonas pent vaak kernwoorden op.

‘Dat hij veel talent had, merkte ik al in 2019, toen hij in een zware etappe in de Ronde van Polen Pavel Sivakov en Jai Hindley klopte. Zijn groterondepotentieel dreef het jaar later boven, toen Jonas in de Vuelta Primoz (Roglic, nvdr) bergop perfect assisteerde, zonder ‘energielekken’ in zijn eerste rittenkoers van drie weken. Zelfs toen hij volgens ons raceplan mocht afhaken, zag je dat hij nog overschot had. Zeker op de Angliru, waar hij op kop reed tot er nog slechts zeven man overbleef, maakte Jonas indruk. Bovendien zonder specifieke voorbereiding, gezien het coronaseizoen. Veelbelovend dus.

‘Dat hij ook de Tour de France kon winnen, geloofden we na de etappe over de Mont Ventoux vorig jaar, toen hij er Tadej Pogacar in de laatste kilometers bergop loste. En daarna, tot Parijs, ook geen tijd meer op hem verloor. En zonder zijn val in de rit naar Le Grand Bornand, waar Pogacar ruim drie minuten wegreed, had Jonas hem daar wellicht ook al kunnen volgen.

‘Vorige winter hebben we dan ook een wínnend plan opgesteld. In de veronderstelling dat Jonas in de Tour van 2022 nog sterker zou zijn, zowel op fysiek, mentaal als technisch vlak. Tijdens de hoogtestage in februari op Tenerife bleek dat al. Daar trapte hij tienminutenwaardes waarvan ik zei: ‘Wow’. Ik had toen al door dat hij met een nog lager gewicht, en met wat finetuning in mei en juni zou vliegen in de Tour. Dat deed hij al in de Dauphiné, en dus moesten we opletten dat Jonas niet te vroeg zou pieken. Maar uiteindelijk klopte onze timing perfect: van bij de start in Kopenhagen, met een verrassende goede openingstijdrit, tot de chronorace op de voorlaatste dag was hij top.

‘Toen Jonas op La Planche des Belles Filles bijna won, op die supersteile finishstrook die Pogacar nochtans beter ligt, wist ik dat het goed zat voor de sleuteletappe naar de Col du Granon. In heet weer, met twee lange cols boven de 2000 meter: lastige omstandigheden waarin Jonas excelleert. En waarvan we wisten dat Pogacar dan mogelijk kwetsbaar zou zijn. Zeker als we hem genoeg konden afmatten, met de hele ploeg. Dat ‘masterplan’ hebben ze ook meesterlijk uitgevoerd. Met Jonas als perfecte afwerker.’

Introvert vs. killersinstinct

‘Ja, Jonas is introvert en timide, maar dat mogen we niet overbelichten of als iets negatiefs zien. Integendeel: hij bewijst dat je met die karaktertrek ook een topper kunt worden. Dat heeft ook voordelen, hé. Jonas is niet de luidste stem in groepsgesprekken, maar als hij iets zegt, snijdt het wel hout. Omdat hij ervoor altijd goed nadenkt. Een van de redenen trouwens waarom het tussen ons zo goed klikt, want ik ben ook een introvert type.

‘Jonas heeft op mentaal vlak wel stappen moeten zetten. Vooral om de druk als leider en kopman aan te kunnen. Iets waar hij in de Ronde van Polen van 2019 aan ten onder ging toen hij de slotrit als klassementsleider begon, na zijn ritzege. Als je voor het eerst in zo’n situatie zit en als je dat in de jeugdcategorieën dat ook niet meegemaakt hebt, is dat niet onlogisch, zeker in je debuutseizoen bij een WorldTourploeg.

‘Je kan je pas over die angst zetten door ervaring op te doen. Op dat vlak was de Settimana Coppi e Bartali vorig jaar cruciaal. Daar heeft de ploeg Jonas het kopmanschap toebedeeld, met de verwachting dat die zijn teamgenoten zou aansturen, én zou presteren. Resultaat: twee ritoverwinningen én de eindzege. Een belangrijke mijlpaal. Dankzij de inbreng van veel mensen binnen de ploeg, maar ook van zijn vrouw Trine. Zo leerde Jonas omgaan met stress, weet hij nu bijvoorbeeld wat hij kan doen als hij nerveus is: een praatje slaan met een ploegmaat, muziek beluisteren, naar huis bellen…

‘In de Tour viel dat laatste inderdaad op na veel ritten. Meer dan druk aflaten was dat echter veeleer zijn vreugde delen met Trine en zijn dochtertje Frida. Jonas is bovenal een familiemens, zoals veel Denen. Trine en Frida kunnen horen en zien geeft hem veel rust, zeker onder de hoogspanning van de Tour.

‘Daarin dreef ook de ‘killer’ in hem boven, een instinct dat hij wel degelijk heeft. Misschien omdat Jonas tijdens zijn jeugd moest opboksen tegen veel struisere kerels, in vlakke waaierkoersen in zijn thuisregio Jutland. Dat bleek ook al in de Ronde van Polen van 2019, toen hij er vol vertrouwen Sivakov en Hindley in de sprint klopte. En ook vorig jaar in de Tour, toen Jonas op de Mont Ventoux de nochtans schijnbaar ongenaakbare Pogacar dúrfde aan te vallen.

‘In de voorbije Tour deed hij daarna nog een schepje bovenop, door zijn allerbeste waardes te trappen op de belangrijkste momenten, zoals op de Col du Granon. Veel renners kunnen dat op training, maar blokkeren fysiek en mentaal in een race. Jonas niet. Die enorme focus en wilskracht, de bereidheid om tot het diepste gaatje te gaan, heeft ook veel te maken met de begeleiding bij Jumbo-Visma. Als je optimaal wordt ondersteund, voor en tijdens de Tour, kan je ook vlugger het beste uit jezelf halen.

‘Dat merkte ik ook in Jonas’ berichtjes tijdens de Tour. Vaak met de melding dat hij zich supergoed voelde. Zonder echter te euforisch te worden, hij bleef supergeconcentreerd. Zelfs op rustdagen kreeg ik eerst van hém de vraag: wat kan ik precies doen? Jonas weet dat wij ook dan specifieke trainingsopdrachten meegeven, afhankelijk van het parcours van de volgende ritten. Terwijl veel andere renners gewoon een toertje reden, werkte hij harde intervals bergop af. Met één ding in het hoofd: de Tour winnen.’

De invloed van Van Aert, Benoot en Roglic

‘Wout is van nature een leider. Aan hem, maar ook aan Tiesj Benoot heeft Jonas zich gespiegeld: hoe zij omgaan met racesituaties, hoe ze in en naast de koers met teamgenoten communiceren, hoe zij zaken kritisch durven aan te kaarten… Zo is Jonas de laatste twee jaar erg gegroeid als leider.

‘Wout en Tiesj zijn daarnaast op en top profs, keihard werkend en gefocust op elke stage. Op dat vlak zijn zij inspirerende voorbeelden, zoals Jonas dat ook voor hén is. Zo stuwen ze elkaar het hele jaar door naar een hoger niveau, in de voorbereiding, maar ook in de koersen. Als Wout zichzelf in de Tour op de klim naar Hautacam hélemaal uit elkaar trekt om Pogacar te lossen, dan kan Jonas niet achterblijven, hé. Hij is dan ook zo dankbaar dat hij zonder aarzelen Wout de zege in de slottijdrit gunt.

‘Even goed klikt het tussen Jonas en Primoz (Roglic, nvdr). Primoz heeft geen territoriumangst, voelt zich als kopman niet ‘bedreigd’ als er jongeren binnen de ploeg opstaan. Integendeel: hij is altijd bijzonder respectvol, probeert zijn ervaring als leider én zijn onblusbare positivisme op zijn teamgenoten over te brengen.

‘Met Jonas creëerde hij zo meteen een uitstekende band, zeker na de Vuelta van 2020. Primoz zei enkele weken later ook binnen de ploeg dat Jonas het potentieel had om ooit de Tour te winnen. Toen een van de beste renners ter wereld dát zei op een moment waarop Jonas de stap naar de top nog moest zetten, gaf hem dat uiteraard een mentale boost.

‘Primoz en Jonas gunnen elkaar ook alle succes. Dat zag je al in de Ronde van het Baskenland in 2021, toen ze in de slotrit all-in gingen om Brandon McNulty (de UAE-ploegmaat van Pogacar, nvdr) uit de leiderstrui te rijden. ‘Win ik niet, dan kan jij winnen.’ Met resultaat, want terwijl Primoz vooropreed op weg naar de rit- én eindzege, moest McNulty lossen en stopte Jonas af in Pogacars wiel.

‘Primoz had er ook geen enkel probleem mee dat Jonas medekopman zou zijn in de voorbije Tour. En om samen met hem Pogacar te bestoken in de rit naar de Col du Granon, ondanks zijn pijn na zijn val in de kasseirit (Roglic belandde er zwaar op zijn schouder en rug). Cruciaal om Pogacar veel energie te laten verspelen. Zo niet, dan had Jonas hem op de Granon allicht ook gelost, maar dan was het tijdsverschil van bijna drie minuten niet zo groot geweest.’

Platvoeten

‘Het klinkt raar voor een Tourwinnaar, maar de allerbeste versie van Jonas hebben we nog niet gezien. Hij kan nog op veel vlakken vooruitgang boeken – uiteraard kleine stapjes. Nog meer dagen op hoogte vertoeven is weliswaar niet mogelijk, maar misschien kunnen we nog beter zijn trainingen en voeding op elkaar afstemmen. In welke mate we daarin bijvoorbeeld iets meer moeten focussen op explosiviteit of op een hogere anaerobe drempelwaarde zal afhangen van het parcours van de Tour in 2023: zitten daar weinig of veel lange beklimmingen in?

‘Qua tijdritpositie zullen we weer moeten testen in de windtunnel aangezien de UCI de regelgeving heeft aangepast (onder meer de positie van de armen op het stuur, nvdr). Misschien kunnen we daar een slagje slaan. Een ander aandachtspunt: minder ziek worden, de reden waarom Jonas dit jaar in de Waalse klassiekers niet op niveau was. Zich beter kleden kan daarbij helpen.

‘Jonas had in het verleden soms ook last van kleine blessures, deels het gevolg van zijn platvoeten. Dat lost hij preventief op met steunzolen – niet alleen in zijn koersschoenen, maar ook in zijn gewone schoenen. En met oefeningen om zijn voeten, achillespezen en kuiten te versterken. Die moet hij dan wel consistent uitvoeren. In vakantieperiodes is dat echter minder vanzelfsprekend. Ik weet intussen dat we na zo’n rustperiode langzaam moeten opbouwen, om overbelasting te vermijden. En Jonas heeft geleerd dat hij het minste pijntje meteen moet melden, zodat we niets forceren.’

Emotioneel betrokken

‘In een interview tijdens de Tour vertelde Jonas dat ik een van de beste trainers in de wereld ben, en dat hij geniet van elke dag dat we samenwerken. Hoewel hij me dat zelf nog niet letterlijk had gezegd, vond ik dat een ongelofelijk mooi compliment. Vooral dat tweede, want als trainer ben je vooral betrokken bij het dagelijkse proces richting een doel. Ik spreek en zie Jonas immers vooral in de voorbereiding en tijdens stages. Op de wedstrijden zelf ben ik zelden aanwezig.

‘Jonas heb ik zo pas gezien na afloop van de Tour: in Parijs en op dinsdag, tijdens de viering met de hele ploeg in onze service course in Den Bosch. Daar met hem, in alle rust, even samenzitten, elkaar een knuffel geven en Jonas oprecht ‘thank you’ horen zeggen, dat is alles voor mij. En ook voor Jonas. Zeker toen hij een hamburger kon eten die ik had meegebracht – ik zag immers dat hij grote honger had. (lacht)

‘Die ‘thank you’ keert ook dikwijls terug in zijn berichtjes, inclusief een emoji met gevouwen handen. Verder verlang ik niets, hoor, al is me nog een gele trui beloofd. In mijn werkkamer hangt er al een witte trui, van de Tour van vorig jaar, en een leidersshirt van de Settimana Coppi e Bartali, de eerste rittenkoers die Jonas in 2021 won. Die kreeg ik vorig jaar in december. (lacht) Zulke truien helpen me ook in momenten waarop ik zelf even geen zin heb. ‘Hé, hier doe ik het voor.’

‘Ondanks alle wetenschappelijke coaching en begeleiding voel ik me immers ook emotioneel sterk met mijn atleten verbonden. Vroeger vond ik het raar dat Marc Lamberts (de trainer van Wout van Aert en Primoz Roglic, nvdr) niet naar tv durfde te kijken tijdens belangrijke momenten, maar in de voorbije Tour is me hetzelfde overkomen. Tijdens de etappe naar de Col du Granon ben ik zelfs gaan wandelen. Stress! (lacht) In een cafeetje in Tignes heb ik pas beelden gezien nadat ik een berichtje van mijn vrouw gekregen had: ‘Jonas heeft Pogacar gelost!’ Dan pas kon ik écht genieten.’