Briek Schotte stierf 20 jaar geleden: voor altijd het prototype van de Flandrien

Op 4 april is het 20 jaar geleden dat Briek Schotte overleed. Op de dag dat de Ronde van Vlaanderen werd gereden.

Symbolischer kan het bijna niet. Op 4 april 2004 bereikte de karavaan van de Ronde Vlaanderen Kanegem, het geboortedorp van Briek Schotte. Juist op dat moment meldde de wedstrijdradio dat Schotte was overleden. Midden de hectiek van de wedstrijd zorgde dat bij de volgers voor een moment van stilte. Dat later, tijdens de begrafenis, zijn kist werd gedragen door vele grote kampioenen uit de Belgische en internationale wielergeschiedenis (Roger De Vlaeminck, Eddy Merckx, Rik Van Looy, Benoni Beheyt, Freddy Maertens, Eric Leman en Sean Kelly) zegt alles over zijn grote nalatenschap.

In Kanegem staat een beeld van Briek Schotte. Het toont een renner in een hoekige stijl. Het is Schotte ten voeten uit. Briek gaf de échte West-Vlaming gestalte: gezond verstand, geen dikke nek, sterke benen die de weelde konden dragen. Een combinatie van temperament, engagement, karakter en durf. Geen renner die het woord afzien beter uitbeeldde dan deze werker die in het rauwe arbeidersmilieu was opgegroeid. Schotte zat niet op een gestroomlijnde manier op de fiets. Hij trapte niet, hij stampte. Slechte wegen schrikten hem niet af, integendeel. Daar leek zijn rijstijl nog beter tot zijn recht te komen.

Toch bouwde hij een prachtige carrière uit, hoewel die geremd werd door de Tweede Wereldoorlog. Zijn naam is verbonden met de Ronde van Vlaanderen, die hij in 1942 voor de eerste keer won. De Ronde was een van de weinige koersen die in de Tweede Wereldoorlog werden georganiseerd. De renners werden langs secundaire wegen gestuurd, want op de hoofdwegen stonden tanks. Beelden vol contrasten: sport en oorlog leefden naast elkaar.

Schotte won, maar schonk niet veel aandacht aan zijn zege. Er deden alleen maar Belgen en een handvol Fransen mee. Toch zou de Ronde van Vlaanderen later uitgroeien tot zijn koers. Hij reed die wedstrijd liefst twintig keer, de eerste keer als jongste en de laatste maal als oudste deelnemer. Naast twee overwinningen eindigde hij twee keer als tweede en vier keer als derde. Het profiel van de koers was hem op het lijf geschreven: een uitputtingsslag, een afvallingsrace over bonkige kasseien. De Ronde van Vlaanderen en Briek Schotte hoorden bij elkaar. Hij zou het monument in 1948 voor de tweede maal winnen.

Op de boerderij

Als oudste uit een gezin van zes kinderen groeide Briek Schotte op in Waregem, in de omstandigheden die deze tijd, de jaren twintig, kenmerkten: hard werk op de ouderlijke hoeve, koeien melken, bieten rooien en vlas dorsen met de vlegel. En iedere dag met de fiets naar school, heen en terug vijftien kilometer, in weer en wind, met een broertje vooraan en een broertje achterop. In de vakanties was het leven nog genadelozer: om vier uur ’s ochtends het bed uit, met de fiets naar een tegelfabriek in Heule en dan weer naar huis om achter een ploeg te lopen. Pas daarna kon hij gaan trainen.

Die jaren vormden zijn karakter. Schotte kon afzien, ging constant door zijn pijngrens. Hij kon er ontelbare verhalen over vertellen. Over de rit naar Briançon, in de Ronde van Frankrijk 1948 bijvoorbeeld. Het waaide, sneeuwde en regende, er stond geen mens op straat. Op een bepaald moment reed Schotte lek. Omdat zijn handen echte ijsklompen waren, diende hij de lekke tube met zijn tanden van de velg te trekken.

Hij vertelde ook vaak het verhaal van de Ronde van Vlaanderen van 1950, toen het sneeuwde en hagelde en hij weer lek reed. Door de koude kon hij met moeite een nieuwe tube leggen. Toen dat toch was gelukt, kreeg Schotte zijn wiel niet vastgezet. Een toeschouwer heeft dat toen voor hem gedaan. Maar inmiddels lag hij op de Muur van Geraardsbergen vijf minuten achter op koploper en winnaar Fiorenzo Magni. Hij begon aan een helse achtervolging, maar strandde uiteindelijk op twee minuten.

Briek Schotte “Met geduld en een sterke wil geraakt ge overal”#vivelevelo #Briekschotte pic.twitter.com/NvoEvDTvQh

— kris mahieu (@krismahieu) March 27, 2024

Het meest intense moment uit zijn carrière beleefde de West-Vlaming in 1950 toen hij in Moorslede, voor eigen supporters, de wereldtitel veroverde. ’s Morgens vertrok hij met de fiets vanuit Waregem naar Moorslede, een traject van 20 kilometer. Rond zijn schouders bengelde een zakje met de proviand van de dag: tien sneden krentenbrood die zijn vader, die destijds bij het leger bakker was geweest, eigenhandig had gebakken en gesmeerd. Tien uur later werd Schotte door een uitzinnige menigte gevierd. Het was een van de zeldzame keren dat Briek achteraf uit de bol ging. Pas om drie uur ’s morgens kwam hij thuis. In het zakje waarin voordien krentenbrood zat, stak nu een regenboogtrui.

Een wasmachine

Nooit vergat Briek Schotte zijn afkomst. Hij had zijn moeder eens in het washok horen klagen omdat ze de was in een grote kuip moest doen en was daar zodanig van aangedaan dat hij haar een wasmachine beloofde. Het was een van de premies in natura die in de Ronde van Vlaanderen op een van de hellingen te verdienen viel. En Schotte hield woord, hij pakte die premie. En de wasmachine.

Zo is de West-Vlaming heel zijn carrière geweest: gewetensvol en correct. Een renner die ooit van zijn drinkgeld een koersfiets kocht en voor eeuwig het prototype van de Flandrien zal blijven. Een tactiek had hij niet. Zoals hij het op zijn manier verwoordde: ‘Je moet rap rijden als het moet en traag rijden als het moet’.

Briek Schotte overleed op deze @RondeVlaanderen dag in 2004. Briek won 2 keer 🥇🥇DE RONDE in 1942 en 1948. Ere wie ere toekom (perempic@rchief) pic.twitter.com/GWNj7bOYnZ

— Peter Remmerie (@perempictures) April 4, 2021