Als alleen de vis vangen niet meer genoeg is: hoe de robots van INEOS echte aanvallers werden

Skybots werden ze tijdens de dominante jaren van Chris Froome genoemd, vanwege hun robotachtige manier van racen. Vandaag gaat manager Dave Brailsford prat op de offensieve koersstijl van zijn INEOS Grenadiers. Hoe ontpopten robotten zich tot zaaiers van aanvalslust? Een reconstructie.

Het was een zelden gezien beeld van de doorgaans berekende, soms wat gladde Dave Brailsford. Hoe hij op de Velodroom van Roubaix de kersverse winnaar Dylan van Baarle in de armen sloot en de emoties de vrije loop liet. Eindelijk had hij die grote zege beet in een kasseiklassieker, in de meest mythische van allemaal: Parijs-Roubaix. Bovendien op een manier die haaks staat op het catenacciokoersen waarmee zijn team vele jaren de tegenstand had verpletterd, in de jaren van BradleyWiggins, ChrisFroome en GeraintThomas.

Dat was althans de perceptie, want zelfs Froome doorprikte dat stereotiepe imago soms met onverwachte aanvallen. Remember zijn demarrage in de afdaling van de Peyresourde, en zijn waaierputsch met Peter Sagan en Thomas richting Montpellier in de Tour van 2016. Of zijn zege in de Giro van 2018, toen hij met een 80 km lange solo, van op de Colle delle Finestre, het roze veroverde.

Toch blijft bij veel wielerfans het beeld van de denderende, maar monotone Skytrein hangen. Een schril contrast met het huidige wielrennen, waarbij de sterren, met Tadej Pogacar en Mathieu van der Poel als exponenten, niet meer bang zijn om ver voor de finish alle alarmbellen te laten afgaan. Precies zoals Team INEOS Grenadiers deed in Parijs-Roubaix, toen het al voor de eerste kasseistrook het peloton aan flarden reed, en daarvoor later beloond werd met de zege van Dylan van Baarle.

Zoals de renners van Dave Brailsford eerder ook de Amstel Gold Race en de Brabantse Pijl naar hun hand hadden gezet. Met de triomf van de pas 19-jarige Magnus Sheffield als symbool voor de verjonging die de voorbije jaren werd doorgevoerd. De Grenadiers verrezen zo uit de assen van het schijnbaar onneembare ‘marginal gains’-bastion dat Tadej Pogacar in de jongste twee edities van de Tour de France had platgebrand.

Bernal afkopen

Een (r)evolutie tot INEOS 2.0 die echter al was begonnen lang voor het afgelopen voorjaar. Zoals in zijn hele carrière als manager, al van toen hij voor het Britse olympische team werkte, kijkt Dave Brailsford steevast voorbij de successen van het heden. Daarom haalt hij een amper maand na Chris Froomes laatste Tourzege van Froome, de 21-jarige Egan Bernal binnen, net na zijn twee ritzeges in de Tour de l’Avenir. Het kost 300.000 euro om hem weg te kopen bij het Italiaanse Androni Giocattoli van Gianni Savio, maar de Skymanager heeft in de Colombiaan de toekomst gezien. De nieuwe leider van zijn team, als vadertje tijd bij Froome aan de deur zou aankloppen. Gesteund bovendien door andere veelbelovende jonge twintigers die voor 2018 zijn aangetrokken: Pavel Sivakov, Eddie Dunbar, Kristoffer Halvorsen, Chris Lawless en Leonardo Basso.

Met zeges in de Rondes van Colombia en Californië, en een tweede plaats in de Ronde van Romandië (na Primoz Roglic) mag Bernal in zijn eerste jaar bij Team Sky al meteen naar de Tour, in dienst van Froome, die net de Giro heeft gewonnen, en Geraint Thomas. De Colombiaan kwijt er zich prima van zijn taak, waarop Brailsford hem voor de afsluitende tijdrit naar Espelette terzijde neemt: ‘Stel je voor dat je vandaag de Tour kan winnen, zoals Geraint ( op dat moment soeverein leider, nvdr). Hoe ga je de pacing in de tijdrit aanpakken? Wat is jouw mindset? Hoe gaat je dag eruitzien? Let daarom vandaag heel goed op Chris ( Froome, nvdr) en Geraint ( Thomas, nvdr). Niet veel renners krijgen de gelegenheid om van hen te leren. Vanavond wil ik dat je me vertelt wat je gezien en opgestoken hebt.’

Brailsford is er dan al van overtuigd dat Bernal het hoofd en de benen heeft om de eerste Zuid-Amerikaanse Tourwinnaar te worden. Een ontwikkeling die zich onverwacht vlug zal voltrekken. Met wat toeval, want in 2019 richt Bernal zijn pijlen weer op de Tour, nadat een sleutelbeenbreuk zijn Giroplannen overhoop heeft gehaald. Daar had de Colombiaan naast Pavel Sivakov (21) en Tao Geoghegan Hart (24) een jonge Sky-armada moeten aanvoeren. Die laatste valt uit na een crash, maar de Franse Rus toont in Italië wel zijn groot potentieel: negende, plus beste jongere, op zijn 21e.

Bernal verbaast nóg meer, wanneer hij dankzij twee verwoestende aanvallen in de Alpen (en wat geluk door een aardverschuiving) in de Tour het geel mag aantrekken. Profiterend van de afwezigheid van Froome, zwaar gevallen in de Dauphiné, en van de mindere vorm van Geraint Thomas, die desondanks nog tweede eindigt. De toekomst van Team Sky blijkt dan al het heden. Bovendien gefinancierd door een nieuwe, zeer kapitaalkrachtige mecenas, want al in mei 2019 maakt Dave Brailsford bekend dat de vennootschap achter het team, Tour Racing Ltd, is overgenomen door Jim Ratcliffe, de man achter het chemieconcern INEOS en een van de rijkste Britten. Een nieuwe regeerperiode, met Bernal als jonge koning, is aangebroken, klinkt het bij veel analisten.

Symbolisch kantelpunt

Amper twee maanden later stopt die echter al in de Vuelta – weliswaar zonder veel toeters en bellen. Daar viert Tadej Pogacar op zijn beurt zijn coming out party, met drie zeges in bergetappes, en een derde plaats op een zucht van Alejandro Valverde. Binnen zijn UAE-team zijn ze zich dan al bewust welke fonkelende diamant ze in handen hebben.

Bij Team INEOS houdt de muziek pas het jaar erna op met spelen. De eerste significante klap volgt in maart, wanneer ploegleider Nicolas Portal plots overlijdt na een hartaanval. De Fransman had als tactisch brein en als charismatische leider zowel Froome, Thomas als Bernal naar Tourwinst geleid. Zijn dood laat diepe sporen na. Zeker wanneer in het uitgestelde coronaseizoen blijkt dat Chris Froome niet zijn oude zelf is (en dat nooit meer zal worden). Dat Geraint Thomas uit vorm uit de lockdown gekomen is. En dat de achilleshiel van Egan Bernal een discushernia blijkt te zijn, door een aangeboren beenlengteverschil. De Colombiaan moet opgeven in de Tour, waarop wonderkind Tadej Pogacar met een late putsch Primoz Roglic uit het geel rijdt, nadat zijn Jumbo-Vismateam zich heeft ontpopt tot het nieuwe, dominante Sky/INEOS-team.

Dat kan alleen via een lange duo-aanval van Michal Kwiatkowski en Richard Carapaz, goed voor een één-tweetje in La Roche-sur-Foron, zijn blazoen een beetje opsmukken – een eerste symbolisch kantelpunt. Een tweede volgt een maand later in de Giro, waar kopman Geraint Thomas na een val over een bidon moet opgeven. Al een dag later behaalt proloogwinnaar Filippo Ganna, in 2019 als nieuw tijdritwonder aangetrokken, echter een nieuwe ritzege, na een solo in een halve bergrit. Er zullen er nog vijf volgen, waarvan twee voor Ganna (in twee chronoproeven), één voor Jhonatan Narváez en twee voor Tao Geoghegan Hart, die als stand-in voor Thomas in een Giro zonder veel toppers het roze verovert. Waarna Ecuadoraanse guerrero Richard Carapaz er bijna in zijn eentje in slaagt om Primoz Roglic van Vueltawinst te houden.

Tot groot genoegen van Dave Brailsford. Hij wil de aanvallende filosofie van zijn jonge Grenadiers, sinds 2020 de nieuwe (tweede) naam van het team, in de toekomst voortzetten: ‘We worden voortaan Brazilië, en niet meer Duitsland. We hebben ooit de bus geparkeerd, en met onze trein, als meedogenloze Terminators, iedereen omvergeblazen. Die tijd is nu voorbij. Ik wil niet dat onze young guns opgroeien als robots, maar als charismatische renners, die willen racen. Het wielrennen verandert, wij dus ook’, zegt hij in The Times.

Dat de teammanager dat avontuurlijke meer wil opzoeken is geen toeval. Voor een stuk ingegeven door de nieuwe teameigenaar Jim Ratcliffe, die als avonturier al op de Noord- en Zuidpool stond, op de motor wekenlang doorheen Zuid-Afrika en de Andes reed en al dertig marathons liep. Gedreven door zijn motto: ‘Zo veel mogelijk onvergetelijke dagen beleven.’

Dat wil Brailsford ook, met name nadat in de augustus 2019 bij hem prostaatkanker is vastgesteld. En later, in maart 2021, ook een ernstig hartprobleem. Twee keer moet hij een lange operatie ondergaan. ‘Ik heb nog dezelfde drive als vroeger, maar zoiets doet je nadenken over het leven, waar je naartoe wil en wat je wil achterlaten’, vertelt hij in vertelde hij in The Cycling Tips-podcast.

Die erfenis? ‘ A cool as hell racing team. ‘ Een team waar Brailsford zelf fan van geweest zou zijn toen hij als negentienjarige renner Wales verliet voor Saint-Etienne, om daar een profdroom na te jagen. Vergeefs, want te weinig getalenteerd, waarop hij zijn focus verlegde en als teamleider de absolute top bereikte. Door in de beginjaren van Team Sky met marginal gains het onvoorspelbare voorspelbaar te maken. Maar Brailsford toen al besefte dat dat niet opwindend was.

Vissen vangen

Daarvan afstappen, gezien de aanhoudende successen, bleek echter moeilijk. Tot de ommekeer in de Tour en Giro van 2020, weliswaar deels door toeval (blessures en valpartijen van Froome, Bernal en Thomas). En ook omdat pure data – Brailsford blijft een cijferman – nadien aangeven dat de andere manier van koersen is aangeslagen bij het grote publiek. Geen afkeer meer, maar sympathie. Vanaf 2021 zou binnen het team ook de mens op de eerste plaats komen, dan pas de pure wetenschap en marginal gains. Ook omdat Brailsford beseft dat de kracht van sport vooral in het ménselijke verhaal ligt, niet zozeer of dat verhaal met succes eindigt.

Voortaan, zegt de Welshman in The Times, is winnen niet meer het enige doel. ‘Als je gaat vissen, en het vangen van de vis het enige plezierige ervan is, wordt het op den duur niet meer leuk. Ik wil ook van het vissen op zich houden, niet alleen van de vangst.’ Al benadrukt de CEO bij de teamvoorstelling in 2021 dat hij daarmee de robotmanier van vroeger niet wil veroordelen. En vooral: dat zijn ambitie niet afneemt. ‘We willen blijven presteren, laat daar geen twijfel over bestaan.’

Cruciale persoon om die switch mee vorm te geven: oude bekende Rod Ellingworth, die na achttien maanden als chef bij Bahrain-Merida terugkeert naar de oude stal, om zo de leemte van Nicolas Portal in te vullen. Deze keer als director of racing, en intussen als deputy team principal, aangezien Dave Brailsford een stapje hoger heeft gezet, als director of sport van het totale INEOS-sportproject.

Een van Ellingworths belangrijkste taken: focussen op identificatie, aanwerving en (menselijke) begeleiding van jonge talenten – wat in het verleden soms verdronk in de marginal gains-filosofie. Voor hem niet nieuw, want hij werkte in de beginjaren van de Great Britain Cycling Academy met de toen jonge Geraint Thomas, Ben Swift, Luke Rowe, Alex Dowsett en Mark Cavendish.

Na Carlos Rodríguez en Ethan Hayter in 2020 komt in 2021 zo Tom Pidcock aan boord. En in het volgende tussenseizoen een nieuwe lading jonge twintigers: Magnus Sheffield (19), Ben Tulett (20), Luke Plapp (21), Kim Heiduk (21) en Ben Turner (22). Die moeten, ook bij de ouderen in het team, het aanvalsvuur extra aanwakkeren, vooral in het voorjaar waar Team Sky vroeger zelden uitblonk.

Het wordt na 2021, een seizoen waarin Team INEOS met een aanvallende Egan Bernal de Giro wint, maar ondanks de offensieven van Richard Carapaz in de Tour weer op superman Tadej Pogacar botst, niet de enige verandering: Tim Kerrison, de coach die Wiggins, Froome en Thomas naar Tourzeges leidde, moet na twaalf jaar het team verlaten. In zijn plaats komen onder meer Ben Williams (vanuit het INEOS-zeilteam), als head of performance, en de Nederlandse sportwetenschapper Teun van Erp, ondersteund door performance engineer/aerodynamica-expert Dan Bingham. Ex-renner Roger Hammond wordt de nieuwe hoofdploegleider.

Nog meer ligt voortaan echter de focus op teamspirit en het mentale aspect, met een nieuwe fulltime sportpsycholoog, Robbie Anderson, en Martin Johnson, een ex-militair die van de Grenadiers een ‘Band of Brothers’ moet maken. Klaar om in elke race de betekenis van de naam grenadier figuurlijk in te vullen: koersende soldaten gespecialiseerd in het werpen van handgranaten. Weliswaar niet in het wilde weg, maar op een doordachte manier.

In het voorjaar werpt het zijn vruchten af, met Parijs-Roubaix als hoogtepunt. In de daaropvolgende Giro wordt, in dienst van Carapaz, echter weer af en toe de fameuze Skytrein van stal gehaald. Uiteindelijk zonder succes, aangezien de Ecuadoraan begeeft in de laatste bergrit. Of de jongere Grenadiers in de toekomst ook Pogacar van zijn sokkel zullen kunnen blazen, moet dus nog blijken.