Waarom Israëlische atleten niet verbannen worden van de Olympische Spelen

De oproepen om Israël uit te sluiten van deelname aan onder meer de Olympische Spelen in Parijs klinken steeds luider, maar zijn tevergeefs.

‘Sport heeft de kracht om bruggen te slaan, maar dat betekent niet dat we blind moeten zijn voor het onrecht dat plaatsvindt in Gaza. Russische teams werden na de invasie in Oekraïne verbannen uit internationale competities. Er moet een einde komen aan de dubbele standaard!’ Dat bericht postte marathonloper Bashir Abdi op 21 februari op X (Twitter). Dat lokte uiteenlopende reacties uit: van agressief en ronduit racistisch tot steunbetuigingen voor de Palestijnen.

Hoewel Abdi een moslim is, was zijn bericht opvallend. Veelal spreken atleten uit westerse landen zich niet openlijk uit over politiek. Over de oorlog in Oekraïne wel iets meer, omdat de antipathie voor Rusland breed gedragen wordt. Het conflict in Gaza is in de westerse sportwereld echter een veel grotere olifant in de kamer. Zeker de vraag die Abdi zich stelt: moet, na Rusland en Belarus, ook Israël uitgesloten worden van deelname aan internationale sportcompetities? En moet het Internationaal Olympisch Comité (IOC) Israëlische sporters alleen onder ‘neutrale’ vlag toelaten op de Olympische Spelen in Parijs, zoals het heeft opgelegd aan Russische en Belarussische atleten?

Oproepen die ook gelanceerd werden door de linkse politieke beweging ‘The Democracy in Europe Movement 2025’, via een onlinepetitie die al 81.000 keer is ondertekend, en door Chris McManus, een Ierse politicus die half februari een open brief schreef ondertekend door dertien collega’s van de Linkse Fractie in het Europees Parlement.

De kans is bijzonder groot dat een verbanning van Israël of ‘neutrale’ restricties er niet zullen komen. Het IOC verklaarde begin november 2023, een maand na de terroristische aanval van Hamas in Israël, al officieel dat de oorlog in Oekraïne ‘niet te vergelijken is met de situatie in Gaza, of met gelijk welk ander conflict in de wereld.’ Volgens het IOC waren de maatregelen gericht tegen Rusland ‘het gevolg van de invasie in Oekraïne tijdens de Olympische en Paralympische Winterspelen in Peking 2022.’ Rusland brak daarbij de zogenaamde Olympische Wapenstilstand.

Hoewel er in Gaza al Palestijnse atleten zijn gedood bij de Israëlische aanvallen en veel van de schaarse sportinfrastructuur er is beschadigd, veranderde het IOC sindsdien niet van mening. Voorzitter Thomas Bach blijft beklemtonen dat sport en politiek niet vermengd mogen worden. Daarom verbant het IOC ook niet alle Russische atleten van de Spelen, ze moeten alleen aan ‘neutrale’ voorwaarden voldoen.

Extra bewaking

De Israëlische olympiërs zullen in Parijs deelnemen aan de openingsceremonie én in het olympische dorp slapen, weliswaar met extra bewaking. Waarnemers verwachten dat hun aanwezigheid tot protesten bij het publiek of bij atleten zal leiden. De voorbije weken gebeurden er in tal van sporten al verschillende incidenten. Op het WK zwemmen in (het islamitische) Qatar werd de Israëlische zilverenmedaillewinnares Anastasia Gorbenko uitgefloten toen ze het podium betrad. En voor een EK-kwalificatiematch in het basketbal weigerden zes Ierse vrouwen de hand te schudden van hun Israëlische tegenstandsters omdat een Israëlische speelster hen in een interview van antisemitisme had beschuldigd.

De vraag is welke maatregelen het IOC of internationale sportfederaties zullen nemen als er zich in Parijs zulke incidenten zouden voordoen. Of als er Palestijnse of islamitische sporters openlijk de situatie in Gaza aanklagen. Het IOC verbiedt politieke statements op het speelveld, tijdens podiumceremonies en in het olympische dorp via de Rule 50.2. De sanctie voor een inbreuk op die regel hangt af van veel factoren. Weigeren om uit te komen tegen een Israëlische atleet werd tijdens de Olympische Spelen in Tokio 2021 wel zeer streng bestraft. De Algerijnse judoka Fethi Nourin deed dat toen voor de tweede keer (na het WK in 2019). De Internationale Judofederatie schorste hem daarop voor liefst tien jaar.