Waarom het nieuwe Tourrecord van Mark Cavendish niet te vergelijken is met het oude van Eddy Merckx

Mark Cavendish behaalde woensdag zijn 35e Tourritzege. Daardoor werd hij de renner met de meeste etappeoverwinningen ooit in de Ronde van Frankrijk, vóór Eddy Merckx. De Brit deed dat echter op een totaal andere manier dan de Belg.

Zelden stond Mark Cavendish zo met zijn mond vol tanden als tijdens het interview na zijn 35e ritoverwinning in de Tour. Doorgaans is hij van puur geluk een spraakwaterval, maar deze keer viel die droog. ‘The Tour de France is bigger than cycling’, zei hij wel, beseffend dat hij geen wielergeschiedenis maar sportgeschiedenis had geschreven. Voor, tijdens en na dat interview ontving hij felicitaties van het hele peloton, en bij uitbreiding van de hele wielerwereld. Ook Jasper Philipsen, die door Cavendish was geklopt, stak meteen na de finish zijn hand uit. Uit respect voor de renner die ooit zijn jeugdidool was.

Zelfs in België nam er iemand zijn gsm bij de hand, om een zeer zeldzame post op Instagram te plaatsen: Eddy Merckx. De ‘Kannibaal’ noemde het een historische prestatie, van ‘such a nice guy’ die zijn record had gebroken. Een record dat Merckx zelf 49 jaar geleden had gevestigd, op 5 juli 1975, door de tijdrit naar Auch te winnen.

Al wist hij dat toen zelf niet. Niemand had op dat moment zelfs durven te vermoeden dat de toen pas 30-jarige Brusselaar zijn 34e en laatste ritsucces in de Ronde van Frankrijk had behaald. Eerder in die Tour had hij ook al de chronoproef in Merlin-Plage op zijn naam geschreven. Dat bleken later echter troostprijzen voor zijn nederlaag tegen Bernard Thévenet in het algemene klassement. Het was het einde van Merckx’ dominantie in de Tour.

Die twee ritzeges in 1975 behaalde hij niet toevallig tegen de klok, want de ‘Kannibaal’ boekte liefst 16 van zijn 34 etappeoverwinningen in een tijdrit of een proloog. Daarnaast reed hij acht keer solo over de finish. Vaak na een zware bergrit, zoals na zijn legendarische raid in de Pyreneeënrit naar Mourenx in 1969.

Merckx was ook negenmaal de snelste van een groep van minder dan vijftien renners. Eénmaal won hij, als ‘sprinter’, zelfs in een ruime groep van 95 renners: in de slotrit van de Tour van 1974, eindigend op de piste van La Cipale. Althans op papier, want Patrick Sercu reed als eerste over de finishlijn, nadat hij Merckx, die de sprint op kop was begonnen, had geremonteerd. De West-Vlaming had daarbij echter Staf Roosbroeck gehinderd en werd gedeclasseerd.

Merckx kreeg zo zijn 32^e Tourritzege ‘cadeau’, en zou er in 1975 nog twee aan toevoegen, tot hij aan 34 kwam. Al hadden er dat ook 35 kunnen zijn als hij in 1972 op de Mont Revard niet te vroeg had gejuicht, waardoor Cyrille Guimard hem in extremis voorbijstak.

(lees verder onder de tweet)

Si Eddy Merckx n’avait pas levé les bras trop tôt sur le Mont Revard en 1972, il serait toujours co-détenteur du record d’étapes du Tour de France… pic.twitter.com/AoIRNUHxXR

— David Guénel (@davidguenel) July 3, 2024

Opmerkelijk: de Brusselaar behaalde zijn zeges in amper zes edities (1969, 1970, 1971, 1972, 1974 en 1975), waarvan hij vijf keer de gele trui aantrok na de slotrit. Alleen bij zijn laatste deelname – in 1977, toen hij nog een schim van zichzelf was – won Merckx geen rit. Zijn totale zegepercentage in de Tour (exclusief ploegentijdritten): 34 op 179, of 19 procent. Niemand heeft wat dat betreft ooit beter gedaan. Ook Mark Cavendish niet.

Pure sprinter

De Brit telt na zijn ritzege in Saint-Vulbas er nu wel één meer dan Merckx: 35. Hij veroverde die tussen 2008 en 2024, in een periode van 16 jaar, verdeeld over 15 deelnames. Zijn zegepercentage? 35 op 210 Touretappes (exclusief ploegentijdritten), of 16,6 procent.

Slechts één van die 35 overwinningen behaalde ‘Cav’ in een sprint met een groepje van minder dan tien man, in de fameuze waaieretappe naar Saint-Amand-Montrond in 2013. De rest kwam er na sprints met grotere groepen, waar hij er liefst 54 procent van won (35 op 65). Dat hij amper drie keer tweede werd in een Toursprint om de zege, zegt al evenveel over zijn killersinstinct.

Zo heeft de ‘Manx Missile’ Merckx voorbijgestoken in de alltime ranking. Door te winnen dankzij één superieure kwaliteit, in een meer gemondialiseerd wielertijdperk en verspreid over een veel langere periode. De 39-jarige Cavendish heeft drie sprintgeneraties overleefd en is nu zelfs de op een na oudste etappewinnaar ooit in de Tour.

(lees verder onder de tweet)

𝑴𝒂𝒓𝒌 𝑪𝒂𝒗𝒆𝒏𝒅𝒊𝒔𝒉, 𝒇𝒐𝒓𝒆𝒗𝒆𝒓 𝒂 𝑻𝒐𝒖𝒓 𝒅𝒆 𝑭𝒓𝒂𝒏𝒄𝒆 𝒍𝒆𝒈𝒆𝒏𝒅.
Congrats @MarkCavendish, and thank you!

𝑴𝒂𝒓𝒌 𝑪𝒂𝒗𝒆𝒏𝒅𝒊𝒔𝒉, 𝒂̀ 𝒋𝒂𝒎𝒂𝒊𝒔 𝒖𝒏𝒆 𝒍𝒆́𝒈𝒆𝒏𝒅𝒆 𝒅𝒖 𝑻𝒐𝒖𝒓 𝒅𝒆 𝑭𝒓𝒂𝒏𝒄𝒆 !
Bravo Mark, et merci !#TDF2024 pic.twitter.com/EJUN5issJH

— Tour de France™ (@LeTour) July 3, 2024

Vergelijken tussen de twee kampioenen is dus zinloos. Ze waren elk op hun manier uniek. De ene is de beste allroundrenner ooit en won op alle mogelijke manieren en terreinen. De andere is de beste sprinter aller tijden. Niet omdat Cavendish de allersnelste benen had en de hoogste wattages trapte, maar omdat hij als geen ander de kunst van het positiekiezen, van het ‘wielsurfen’ en van de juiste timing beheerste. Precies zoals hij woensdag zijn 35^e ritzege in de Tour behaalde. Voor de zoveelste keer ‘against all odds’, tegen alle verwachtingen in.

Bovenal is Cavendish de meest passionele sprinter aller tijden. Die dankzij zijn liefde voor de fiets telkens weer – wanneer zelfs zijn grootste ‘believers’ niet meer geloofden dat hij nog kon winnen – alle twijfels, obstakels, depressies, ziektes, kritiek, gezeur en conventionele wijsheden doorbrak. Ook na vorig jaar, toen hij met een sleutelbeenbreuk de Tour moest verlaten en zijn carrière niet met zo’n zuur einde wilde afsluiten.

Kotsend op de fiets

Dus ging Cavendish nóg eens all-in. Was hij de voorbije maanden vaker op stage in Griekenland dan thuis bij zijn vrouw en kinderen. En bleef hij vorige zaterdag doorzetten tijdens de zware openingsetappe, ook al zwalpte hij bergop en moest hij – gekweld door de hitte – zijn hele maaginhoud uitkotsen.

Niet omdat hij geobsedeerd was door het Tourrecord. Wel omdat hij het ongelijk van de twijfelaars wilde bewijzen. Zoals hij dat zijn hele leven heeft gedaan. Van toen hij als kleine opdonder van het Eiland Man elk weekend de boot naar Engeland nam om daar te doen waar hij als kind al zoveel van hield: koersen, sprinten en – pas later – winnen.

Nog meer dan zijn zegerecord is dat doorzettingsvermogen, dat nooit aflatende geloof in zichzelf zijn grootste erfenis. Geen mens of statistiek die dat zal weerleggen. Zelfs niet de journalisten tegen wie Cavendish zich soms als een etter gedroeg. Maar die nu unisono zeggen: respect voor zoveel passie. Eddy Merckx zal het alleen maar beamen.