Het nieuwe fraude- en matchfixingschandaal in de voetbalwereld slaat in als een bom. Met hun lange tentakels proberen spelersmakelaars zelfs scheidsrechters en journalisten naar hun hand te zetten. ‘Nochtans moet je voor het makelaarsberoep niet veel kunnen’, zegt onderzoeksjournalist Tom Knipping.
Gisteren pakte het federaal parket 28 mensen op in het kader van een onderzoek naar matchfixing en fiscale fraude in het voetbal. Hoofdtrainer van Club Brugge Ivan Leko, vooraanstaande spelersmakelaars Mogi Bayat en Dejan Veljkovic, voormalig manager van Anderlecht Herman Van Holsbeeck … Allen werden gisterenochtend door het parket als verdachten opgepakt. Ook topscheidsrechters Bart Vertenten en Sebastien Delferière werden voor verhoor meegenomen. Die laatste zou van Veljkovic korting hebben gekregen bij een aankoop van een auto. Sommige verdachten worden nog ondervraagd, anderen verschijnen vandaag voor de onderzoeksrechter.
De spilfiguren in de zaak zijn hoe dan ook de makelaars Bayat en Veljkovich. Dat makelaars in het voetbal hoe langer hoe meer macht hebben gekregen, is niets nieuws onder de zon. Dat de eersteklasseclub Moeskroen de facto in handen is van makelaars – wat via tal van schimmige constructies wordt verdoezeld – is eveneens publiek geheim. Maar dat makelaars samenwerken met scheidsrechters en trainers om transfersommen de lucht in te jagen, komt ook voor de meeste voetbalexperts als een grote verrassing. Voetbal de belangrijkste bijzaak van de wereld? It’s about the money, stupid!
In de makelaarswereld heb je genoeg aan een aantal goede relaties om steenrijk te worden. Eigenlijk moet je er zelfs niets voor kunnen.
Sport/Voetbalmagazine sprak met de Nederlandse onderzoeksjournalist Tom Knipping van het Nederlandse voetbaltijdschrijft Voetbal International. Knipping schreef samen met collega-journalist Iwan Van Duren uitgebreid over de rol van geld in de voetbalwereld. Na Voetbal & Mafia en Slag om de Skyboxen, verschijnt volgende maand hun boek Weekendmiljonairs:Voetbalmakelaars op jacht naar goud over de macht van de makelaar in het voetbal.
Hoe komt het dat makelaars zonder problemen zo veel macht in de voetbalwereld hebben verworven?
Tom Knipping: Het is vooral een sluipend verhaal. De eerste makelaars verschenen eind jaren tachtig op het toneel. Sindsdien zijn het er alleen maar meer geworden en circuleren exuberante bedragen. Football Leaks maakte duidelijk dat er achter de schermen heel wat duistere deals werden gesloten. Maar de makelaars werden amper tot de orde geroepen.
Drie jaar geleden heeft de internationale voetbalfederatie Fifa nog een poging gedaan. Het heeft het systeem van Third-party Ownership (Een systeem waarbij spelersmakelaars een deel van de economische eigendomsrechten van spelers in handen hadden; nvdr). Maar de makelaars zijn niet bij de pakken blijven zitten. In plaats van spelers, zijn ze – al dan niet direct – clubs gaan kopen. Intussen bepalen ze zelf de prijzen, die ze kunstmatig oppompen. Met monsterbedragen tot gevolg.
Opvallend is ook de snelheid waarmee makelaars zich kunnen opwerken. Bayat is nog maar tien jaar als makelaar actief. De omstreden investeringsgroep Doyen Sports heeft zich sinds haar oprichting in 2011 weten op te werken tot de hoogste échelons van de voetbalwereld.
Knipping: In de makelaarswereld heb je genoeg aan een aantal goede relaties om steenrijk te worden. Vandaar ook de titel van ons boek, Weekendmiljonairs. Met wat geluk moet je na een goed weekend in principe nooit meer werken. Je hoeft er zelfs niets voor te kunnen. In Nederland zijn er ondertussen meer makelaars dan betaalde voetballers. De concurrentie om een graantje mee te pikken, is bikkelhard. Het lijkt soms wel op het Wilde Westen.
Vroeger bestond er wel een toelatingsexamen voor makelaars, maar dat was een schijnvertoning.
Welke rol speelt het Bosmanarrest in dit verhaal? Zien we vandaag de perverse gevolgen van een vonnis dat de spelers net meer vrijheid moest schenken?
Knipping: De bedoeling van het Bosmanarrest was inderdaad om de macht van de spelers te vergroten, maar het zijn de spelersmakelaars die hebben geprofiteerd. In het internationale voetbal blijft het aantal arbeidsplaatsen net als het aantal clubs al lange tijd relatief stabiel. Maar het aantal transfers neemt elk jaar met tien tot vijftien procent toe. Een wedstrijd spelen staat al lang niet meer centraal, het gaat erom om in zo’n snel mogelijk tempo spelers tegen een zo hoog mogelijke waarde te verkopen.
In België zouden zelfs scheidsrechters in de zak van de voetbalmakelaars zitten. Verbaast u dat?
Knipping:Het Italiaans voetbalschandaal uit 2006 toonde aan dat er op grote schaal scheidsrechters werden omgekocht. Ook in Portugal hebben clubs scheidsrechters met grote sommen overhaald. Nu lijkt het erop dat scheidsrechters werden ingeschakeld om de transferwaarde van spelers hoog te houden of zelfs op te krikken. Zoiets is ongezien. Het geeft aan hoe verziekt de voetbalwereld intussen is geworden.
De voetbalwereld is niet in staat om aan zichzelf strengere regels op te leggen.
Kan je de macht van de makelaar wel op nationaal niveau inperken?
Knipping: Dit is vooral een internationaal ethisch en moreel probleem. De internationale bonden hebben nagelaten om goede criteria voor makelaars te ontwikkelen. Vroeger bestond er wel een toelatingsexamen, dat bestond uit een meerkeuzetest die niets voorstelde. Sloeg je voor die schijnvertoning, dan kreeg je een licensie.
De Fifa kon tot enkele jaren geleden een gelicensieerde makelaar schorsen. Maar wanneer bleek dat 70% van de transfers via andere kanalen verliep, heeft ze besloten dat ze niets meer met deze beroepgsgroep te maken wil hebben. Ondanks de enorm hoge bedragen die in de voetbalwereld omgaan, is “voetbalmakelaar” dus een vrij beroep gebleven. Het is intussen aan de nationale bonden om toelatingscriteria te ontwikkelen. Die zouden meer transparantie moeten eisen van de clubs over de contracten die ze met de makelaars afsluiten.
Is de voetbalwereld wel in staat om aan zichzelf strengere regels op te leggen?
Knipping: Daar ben ik niet van overtuigd. Een van de structurele problemen is dat makelaars vaak meerdere partijen vertegenwoordigen bij een transfer. De machtige makelaars bekleden vaak ook de functie adviseur, aandheelhouder, scout … bij een of meerdere clubs. Daardoor hebben ze enorm veel macht, die volstaat om de voetbalwereld ervan te weerhouden strengere regels op te maken. De financiële belangen zijn zo groot, dat niemand op verandering zit te wachten. Bovendien is de voetbalwereld extreem gesloten. Pas als je er lang in rondloopt krijg je een idee van welke mechanismen er allemaal spelen.
De oplossing zal van justitie en de beleidsmakers moeten komen. In België levert het gerecht alvast goed werk, in Nederland – waar de wetten van het geld en het voetbal net hetzelfde zijn- gebeurt er niets.
Het boek Weekendmiljonairs van Tom Knipping en Iwan Van Duren verschijnt op 11 november.
Lees ook: Live: Fraudeonderzoek in het Belgische voetbal: Vertenten wordt donderdag nog voorgeleid
