Zondag Israël-België: waarom zit het land in de UEFA?

Israël ligt dan wel in het Midden-Oosten, het is al dertig jaar lid van de Europese voetbalbond UEFA. Hoe komt dat?

Zondag neemt het Israëlische nationale voetbalelftal het op tegen de Rode Duivels. In Boedapest, waar Israël zijn thuismatchen afwerkt sinds het begin van de Israëlisch-Palestijnse oorlog in oktober 2023. Het is de tweede ontmoeting tussen beide nationale teams in de UEFA Nations League. De eerste dateert van begin september, toen België won met 3-1. Die ‘thuiswedstrijd’ voor de Duivels vond ook plaats in Hongarije (Debrecen), en niet in Brussel – ook om veiligheidsredenen.

In de achtergrond is er nog altijd een onderzoek aan de gang van de Wereldvoetbalbond FIFA. De Palestijnse voetbalbond (PFA) vroeg, gezien de inval in Gaza, al in mei om Israël uit te sluiten van FIFA-competities, op basis van onder meer discriminatie en mensenrechtenschendingen. De FIFA stelde een uitspraak al enkele keren uit en verwees de zaak door naar twee comités. Hoe lang dat zal duren, en of er überhaupt nog een uitspraak komt, is niet bekend.

Turbulent verleden

Het is een nieuwe politieke episode in het turbulente verleden van het Israëlische nationale voetbalelftal. Dat speelde in 1948 zijn eerste interland onder de vlag van de nieuwe onafhankelijke staat. In de aanloop naar de WK’s van 1950 en 1954 kwam Israël uit in de Europese kwalificatiepoules, voor in 1954 de Asian Football Confederation werd opgericht. Israël was een van de dertien stichtende leden, waaronder weliswaar geen enkel Arabisch land.

Voor het WK van 1958 nam Israël deel aan de Afrikaanse-Aziatische kwalificatierondes. Het won zijn groep, maar zonder één wedstrijd te spelen: alle tegenstanders (Turkije, Sudan, Egypte en Indonesië) weigerden uit te komen tegen Israël. Om te vermijden dat een land zich voor het WK zou kwalificeren zonder één bal te hebben getrapt, organiseerde de FIFA daarop play-offduels met Wales, die Israël verloor.

Voor de WK’s van 1962 en 1966 kwam Israël weer uit in de Europese kwalificatierondes, om ‘geografische redenen’. In 1965 speelde het zo voor het eerst tegen de Rode Duivels. Die wonnen twee keer: 1-0 in Brussel en 0-5 in Tel Aviv, na een hattrick van Paul Van Himst. Tussendoor was Israël gastheer van de AFC Asian Cup, in 1964. Elf van de zestien beoogde deelnemende landen trokken zich terug. Israël kroonde zich tot eindwinnaar van het gedevalueerde toernooi. Opvallend: de Aziatische voetbalfederatie repte in 2015 met geen woord over die editie van 1964 toen ze een video uitbracht over de geschiedenis van de Asian Cup.

Laatste interland tegen Iran

Voor het WK van 1970 kon Israël zich voor het eerst kwalificeren, in een gemengde Aziatisch-Oceanische poule, met Noord-Korea, Nieuw-Zeeland en Australië. Twee jaar na de aanslag op Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen van 1972 in München en een jaar na de Jom Kipoeroorlog in 1973, weigerden Koeweit en Noord-Korea te spelen tegen Israël in de tweede ronde van de Asian Games, in Iran. Israël stootte zo door naar de finale tegen het thuisland, die het met 1-0 verloor. Het is nog altijd de laatste interland tussen beide aartsvijanden, want na die Asian Games stapte Israël uit de Aziatische voetbalfederatie. Als onafhankelijk land deed het nog mee aan de Aziatisch-Oceanische kwalificatieronde voor het WK van 1978, voor het WK van 1982 aan de Europese, en voor de WK’s van 1986 en 1990 aan de Oceanische kwalificatiefase.

Na de val van de Muur in 1989 en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kreeg Israël in 1994 van de UEFA een volwaardig lidmaatschap. Twee jaar ervoor hadden Israëlische voetbalclubs voor het eerst deelgenomen aan Europese competities. Een interland tegen Palestina heeft zo nog nooit plaatsgevonden. Dat werd pas in 1998 officieel lid van de Aziatische voetbalfederatie en van de FIFA. Komende week speelt het Palestijnse nationale elftal twee matchen in de Aziatische WK-kwalificatieronde tegen Oman en Zuid-Korea. Door het conflict in Gaza moet het ook zijn ‘thuiswedstrijden’ afwerken op verplaatsing, volgende dinsdag in de Jordaanse hoofdstad Amman, eerder al in Koeweit en Qatar.