In oktober legde het Europees Hof van Justitie met het arrest-Diarra een bom onder het internationale transfersysteem. Welke gevolgen zal dat hebben voor de komende wintermercato, die dinsdag voor de Belgische clubs begint?
Zoals elk jaar in januari opent ook in 2025 de transfermarkt in het voetbal. Die zal nu verlopen volgens een aangepast reglement van de FIFA: het zogenaamde Interim Regulatory Framework. Dat loste de Wereldvoetbalbond, in alle stilte, net voor kerst.
Het is een antwoord op het arrest dat het Europees Hof van Justitie in oktober 2024 uitsprak in de zaak-Lassana Diarra. De Franse voetballer, die werd gestraft door de FIFA omdat hij zijn contract had verbroken, had een rechtszaak tegen de Wereldvoetbalbond aangespannen en kreeg na een jarenlange juridische strijd gelijk van het Europees Hof. Dat bepaalde dat het FIFA-reglement, dat spelers en clubs kon veroordelen tot sancties in geval van contractbreuk, in strijd was met het Europees recht. Met name de eerlijke concurrentie (mededinging) en het vrij verkeer van werknemers.
De FIFA benadrukte kort daarna dat er ‘nog altijd financiële gevolgen zullen zijn als spelers hun contract verbreken’. En dat ‘als een club een speler onder een geldig contract wil aantrekken er een transfersom moet worden betaald’. Eind december kwam de FIFA dan met het Interim Regulatory Framework. Dat werd opgesteld in samenwerking met de European Club Association (ECA). Maar niet met de FIFPro, de internationale spelersvakbond, die de tijdelijke regeling al verwierp omdat ze ‘het arrest-Diarra niet weerspiegelt’. Het raamwerk moet een juridisch kader bieden voor de komende mercato, in afwachting van een definitieve regeling.
Andere formulering
Volgens professor sportrecht Frank Hendrickx (KU Leuven) heeft de FIFA haar huiswerk gedaan, maar slechts gedeeltelijk. ‘Ze heeft in het fameuze artikel 17 de discussiepunten weggewerkt wat betreft de schadevergoedingen die spelers en clubs bij een contractbreuk moeten betalen. Het Europees Hof had bepaald dat die disproportioneel zijn, omdat ze door allerhande criteria te veel overeenstemden met de commerciële marktwaarde die op spelers werd gekleefd.’
‘De FIFA heeft de grootte van die bedragen nu anders geformuleerd, zonder concreet te worden. De schadevergoedingen zijn nu afhankelijk van omstandigheden, van het nationaal recht in elk land en van de zogenaamde positive interest, waar de partij die schade heeft geleden weer in een positie moet worden gebracht waarbij de contractbreuk niet heeft plaatsgevonden. Er wordt geen maximale schadevergoeding voorzien, maar de vergoedingen moeten uiteraard in verhouding blijven tot de spelersvrijheid (het vrij verkeer van werknemers). Het is aan FIFA’s disciplinaire organen om dat te bewaken.’
Volgens professor Hendrickx wordt er wel een cruciaal onderdeel van de transfermarkt niet weerspiegeld in het Interim Regulatory Framework. ‘Het zegt niets over wat er moet gebeuren als de drie partijen – de twee clubs en de speler – wél een overeenkomst bereiken over een transfer. Transfers voor grote, disproportionele bedragen zijn, volgens het tijdelijke reglement, dus niet uitgesloten. Het Diarra-arrest had ook geen betrekking op dergelijke onderhandelde transfers. Dat ging alleen over de gevolgen van contractbreuk. Het is echter vanzelfsprekend dat het ‘verkopen’ van een speler, dus het onderling maken van prijsafspraken, niet in overeenstemming is met het vrij verkeer van werknemers en het mededingingsrecht. Desondanks lijken de FIFA en de clubs dat overeind te willen houden.’
Lees meer over het Interim Regulatory Framework van de FIFA: Bureau of the Council adopts interim regulatory framework concerning RSTP
Heeft de FIFA in haar Interim Regulatory Framework nog sancties bepaald voor spelers die hun contract verbreken? En voor hun nieuwe clubs?
Frank Hendrickx: Nee, die sancties – vier maanden schorsing, een transferverbod voor de club – zijn opgeschort. De FIFA kon ook niet anders, want het Europees Hof heeft in het arrest-Diarra duidelijk aangegeven dat die sancties niet rechtsgeldig zijn. De FIFA zegt nu zelfs dat een transfercertificaat voor een speler gegarandeerd wordt, ook als er een hangend dispuut is over de schadevergoeding van een contractbreuk. Een speler mag in dat geval dus vrij overstappen naar een nieuwe club of voetbalbond.
Als spelers en clubs niet meer gesanctioneerd kunnen worden voor een contractbreuk, waarom zouden clubs dan nog een hoge transfersom van x miljoen euro betalen als ze een speler voor een veel lagere schadevergoeding kunnen aantrekken?
Hendrickx: De grote vraag is hoe het spel in het merendeel van de gevallen gespeeld zal worden. Door de incentive van de tijdelijke FIFA-regels verwacht ik wel dat de sommen tijdens de onderhandelingen in de komende transferperiode zullen zakken, en in volgende mercato’s misschien nog meer. Zeker voor de spelers onder het absolute topniveau in Europa. Dat zal kleinere clubs, zoals in België, misschien aanzetten om hun beste spelers op korte termijn al te transfereren, en eieren voor hun geld te kiezen. Mettertijd komt hun inkomstenmodel dus op losse schroeven te staan.
‘Mogelijk gaan we naar een markt met twee snelheden.’
Voor de grote vedetten zullen die sommen mogelijk nog altijd hoog zijn, als clubs die per se willen blijven betalen. In dat geval gaan we naar een markt met twee snelheden. Het transfermechanisme op zich, van een onderhandelde transfersom die hoger is dan een schadevergoeding voor een contractbreuk, zal dus wellicht blijven bestaan, hoewel dat juridisch betwistbaar is.
Ik merk ook dat het taalgebruik in het voetbalmilieu en in de media nog niet is veranderd: er worden nog altijd rankings gemaakt van spelers op basis van hun marktwaarde. Terwijl die bedragen juridisch nergens op slaan.
Vrezen clubs dat ze zich bij toekomstige transfers buitenspel zouden zetten bij machtige spelersmakelaars en andere clubs als ze zouden aansturen op contractbreuken?
Hendrickx: Misschien, ik heb er ook het raden naar. Op zich zou het bizar zijn dat clubs nog altijd die hoge sommen blijven betalen. Anderzijds hebben veel partijen er financieel baat bij. In het verleden hadden clubs en spelers, via nationale arbeidswetten, zoals die van 1978 in België, ook al vaker contracten kunnen verbreken, tegen lagere schadevergoedingen. Dat is ook zelden of nooit gebeurd.
Als er nog altijd clubs en spelers via een driepartijenakkoord transfers overeenkomen waarbij tientallen miljoenen euro’s worden betaald, kan de Europese Commissie dan ingrijpen en zulke transfers nietig verklaren? Omdat die, zoals het arrest-Diarra impliceerde, door de disproportionele sommen in strijd zijn met de Europese wetgeving?
Hendrickx: De Europese Commissie heeft die bevoegdheid, maar dat vergt heel wat juridische inspanningen en middelen om daar tegen op te treden. Ze heeft dat in het verleden, zonder een klacht van een partij, nooit gedaan. Ook niet toen na het Bosman-arrest een markt ontstond waarbij spelers te gelde werden gemaakt voor het einde van hun contract, terwijl die praktijk niet rechtsgeldig was. Het is zeer de vraag of de Commissie nu wel zal optreden.
‘Als de FIFA het goed aanpakt, overlegt ze nu al grondig met de Europese Commissie over een definitief transferreglement.’
Ze is nu wel aan het overleggen met de FIFA over een zaak die de spelersvakbond FIFPro heeft aangespannen tegen de Wereldvoetbalbond rond het WK voor clubs, de overvolle voetbalkalender en de overbelasting van spelers. De Commissie kan zich daarin beperken tot de klacht van FIFPro en het transfersysteem pas later bekijken. Maar als de FIFA het goed aanpakt, overlegt ze nu al grondig met de Commissie, naast alle andere stakeholders, over een definitief transferreglement.
Wat is het beste juridische scenario?
Hendrickx: Een compromis tussen de FIFPro, de clubs en de FIFA. Resulterend in een overkoepelende collectieve arbeidsovereenkomst die het transfersysteem harmoniseert lijkt me de juiste weg. Die cao moet beantwoorden aan het vrij verkeer van werknemers, de sportieve integriteit en een financieel eerlijk speelveld creëren. Zo’n regeling zal de toets van het Europees recht en verschillende nationale wetgevingen beter doorstaan dan als de FIFA dat eenzijdig, top-down beslist.
Wat zou er in die collectieve arbeidsovereenkomst moeten staan?
Hendrickx: De FIFA laat in zijn Interim Regulatory Framework de grootte van schadevergoedingen bij contractbreuk nu over aan zijn disciplinaire organen, afhankelijk van omstandigheden, het nationaal recht, de zogenaamde positive interest… De vraag is hoe die dat zullen invullen. En hoe hoog ze die schadevergoedingen zullen leggen. Sowieso zullen de bedragen na het arrest-Diarra lager moeten zijn dan in het verleden.
‘De beste, meest objectieve en rechtsgeldige oplossing is om de schadevergoedingen bij contractbreuken te limiteren tot concrete, forfaitaire bedragen.’
De beste, meest objectieve en rechtsgeldige oplossing is om de schadevergoedingen bij contractbreuken te limiteren tot concrete, forfaitaire bedragen. Zoals die nu ook voorzien zijn in de arbeidswetgeving – meestal de restwaarde van het contract, zoals in de Belgische Wet van 1978. Dat zal zeker een onderwerp van discussie worden.
De FIFA heeft voor opleidingsvergoedingen van jeugdspelers wel zulke vaste bedragen in haar reglement voorzien. Maar aangezien ze in haar tijdelijke transferregeling die niet heeft opgenomen, lijkt me daar geen draagvlak voor te bestaan.
Als de FIFA nog te hoge schadevergoedingen zou opleggen, wat kan de club die een speler overneemt dan doen?
Hendrickx: Als dat een transfer is in de Europese Unie, onder het Europees recht: simpelweg niet betalen. Dan moet de oude club naar de rechtbank stappen, maar dan zal die ongelijk krijgen op basis van het vrij verkeer van werknemers.
https://www.knack.be/sport/voetbal/na-de-zaak-diarra-komt-er-een-eind-aan-de-torenhoge-transfersommen-in-het-voetbal/
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier