Scoren met bitcoins: hoe cryptomunten het globale voetbal veroveren

Cryptovaluta’s kruipen gestaag uit de anonimiteit van het internet naar de mainstream. Door hevig te investeren in de voetbalwereld, hopen ze de grote massa te bereiken en een gevestigde waarde te worden. Heel wat clubs gingen al overstag.

Vrijdag 24 september. De Chinese Centrale Bank stuurt een opvallend bericht de wereld in: ‘Transacties gelinkt aan crypto zijn onwettige financiële activiteiten.’ In het land zijn Bitcoin en andere virtuele munten nu illegaal. ’s Werelds meest koopkrachtige en hevig gecontroleerde economie vermijdt liever de gedecentraliseerde regelloze cryptowereld. Terwijl het Westen net in de ban raakt van virtuele valuta, zorgde Peking voor een licht voelbare schok bij de cryptohandelaren. Ondertussen concludeert de Bank of America wel dat ‘Bitcoin te groot is om te negeren’.

Het treft dat dit gebeurt na een seizoen waarin diverse cryptoplatformen vlotjes de weg vonden naar het Europese voetbal. Net zoals gokbedrijven al in den beginne van de georganiseerde sport de supporters als een makkelijk doelwit zagen, doen de virtuele verhandelaars en platformen dat nu ook. Zij proberen hun naam te linken aan een voetbalclub, zodat de emotioneel verbonden supporters ook in hen iets positiefs zien.

Infantiele fase

Via voetbalclubs willen cryptovaluta economisch belangrijk worden, met als doel een modale pasmunt te worden. ‘De doelgroep – overwegend jong en mannelijk – is erg groot’, verklaart Pieter Suy, journalist van De Tijd. Gaandeweg aanvaarden steeds meer bedrijven virtuele munten, zoals Bitcoin (BTC) of Ethereum (ETH), als betaalmiddel. Met in crypto uitbetaalde sponsordeals tonen ook Club Brugge en Ajax dat ze vertrouwen hebben in de toekomst van het virtuele geld.

Om een volwaardig betaalmiddel te zijn, is stabiliteit nodig. Momenteel worden cryptocurrency’s gebruikt als een volatiele belegging. Een positieve of negatieve opmerking van crypto-influencers volstaat om opmerkelijke schommelingen te veroorzaken. ‘Wie zich met zo’n belegging inlaat, moet beseffen dat dat zeer risicovol is. Omdat de markt niet geregulariseerd is, heb je geen stok achter de deur als het misloopt. Er is geen depositogarantie en geld recupereren na een hack is doorgaans onmogelijk’, vertelt Suy.

Om dat te voorkomen, bereikte PSV Eindhoven een akkoord met sponsor Anycoin Direct. Na een zware deflatie ontvangt PSV toch een vast bedrag. ‘Als de waarde stijgt, profiteren ze gewoon mee’, weet Anycoindirecteur Bram Ceelen bij RTL Nieuws.

Omdat het geld is aangemaakt volgens de blockchain-technologie (zie kader), kan iedereen anoniem geld transfereren, verhandelen en aankopen zonder dat een derde partij ziet of keurt wat een gebruiker doet. De enige voorwaarde: voldoende geld hebben. Vanwege de oncontroleerbaarheid en anonimiteit, wat witwassen kan aantrekken, zien banken en overheden de cryptomunt niet graag opkomen.

Deze digitale financiële middelen zitten nog in een infantiele fase. Ze worden gedolven op computers die veel rekenkracht en energie nodig hebben. De Universiteit van Cambridge berekende dat één Bitcointransactie zo’n 707,6 kilowattuur vereist. Dat is vergelijkbaar met het verbruik van een gemiddeld Amerikaans gezin voor meer dan drie weken.

‘Mocht Bitcoin wereldwijd gebruikelijk worden, moet de globale energieproductie verdubbelen. Enkel voor Bitcoin’, lacht BTC- en blockchainexpert Alex de Vries bij BBC. ‘Dat is cruciaal als het wil doorbreken. Visa, bijvoorbeeld, kan duizenden transacties per seconde aan, wat het cryptonetwerk nog lang niet kan’, voegt Suy toe. De delvers moeten op zoek naar duurzamere opgraafmethoden, want naast het energiegebruik is er ook een gigantische afvalberg aan computermateriaal dat het klimaat aantast.

Rekenen op verantwoordelijkheid

Nu cryptobedrijven zo hevig in het voetbal investeren en de clubs er reclame voor maken, is het maar de vraag of het ethisch verantwoord is dat voetbalclubs hun emotioneel betrokken supporters naar een gevoelige investering verwijzen. Het Europese topvoetbal lijkt er zich weinig zorgen over te maken.

Zo doet AC Milan zaken met Bitmex, een bedrijf dat cryptoderivaten verkoopt: valuta waarvan de koers afhankelijk is van een onderliggend product. Dat is erg riskant en verboden in het Verenigd Koninkrijk. Southamptons nieuwe sponsor, learncrypto.com, is dan weer een website die zich profileert als een leerplatform en kritiek afwimpelt als ‘mythes’. Het bedrijf zit niet toevallig onder de paraplu van The Saints’ hoofdsponsor Sportsbet.io, dat de club bonussen in Bitcoin uitbetaalt.

Ook Club Brugge werkt samen met Blox, een bedrijf dat in de app van blauw-zwart een cryptobeurs aanbiedt. ‘Aangezien Blox gewoon toelaat in crypto te handelen en niet in, pakweg, Club Bruggemunten, denk ik dat die emotionele reactie er ook niet is. Net zoals bij biersponsors rekenen we op de verantwoordelijkheid van de klant’, klinkt het bij Bob Madou, Chief Business Officer van Club. ‘Het is anders dan bij onze betting partners, waar we echt campagnes over verantwoord spelen inzetten.’

In Nederland is het cryptoverhaal verder gevorderd en moeten zulke bedrijven zich melden bij de Nationale Bank. ‘Doorheen de jaren toonde het zich als een betrouwbaar platform met een transparante eigenaarsstructuur, die we ook kennen. Wij willen partners die een betrouwbare service aanbieden, dus was dat wel belangrijk’, legt Madou uit.

Omdat Club Brugge geen cashnood heeft, werd de deal voldaan in Bitcoin en bezit de landskampioen een cryptoportefeuille, beheerd door de financieel directeur. De munten zelf verhandelen, is niet meteen aan de orde.

In Spanje, Italië en Engeland staan goksponsors onder druk. ‘Hier hebben we de voorbije jaren met de kansspelcommissie aan duidelijke regelgeving gewerkt’, weerlegt Madou de vraag of cryptosponsors een voorbode zijn van het einde van goksponsors. ‘Het is wel zo dat er in sportsponsoring trends zijn. Vroeger was dat betting, nu is dat virtueel geld. Iedereen volgt die trends en wij proberen dagelijks met creativiteit en innovatie een voorsprong te nemen.’

Over het klimaat maakt de club zich ook zorgen. Crypto mining is vervuilend, maar verbetering is in aantocht. ‘De cryptowereld voert volop gesprekken om duurzamer aan de slag te gaan. De potentiële partner waarmee we spreken gebruikt een model dat tot 80 keer zuiniger is.’ Toch kan het zich als voetbalclub niet voor alles verantwoordelijk voelen. ‘Wij hebben ethische codes, voeren voor alle partners checks door en zoeken bedrijven met vergelijkbare normen en waarden. Maar wij hebben onze commerciële verantwoordelijkheid: geld verdienen om sportieve successen te boeken.’

Supportersmuntjes

Detail in het PSG-contract van Lionel Messi: zijn tekenbonus is deels uitbetaald in crypto fan tokens. Die worden uitgebracht door Socios.com, een bedrijf van de Franse internetondernemer Alexandre Dreyfus. Socios.com gaat met voetbalclubs in zee om fan tokens met enkele voordelen in hun app aan te bieden.

Om die te bemachtigen, kopen voetbalfans met traditioneel geld initieel chiliz (CHZ; 1 euro is momenteel het equivalent van 3,625 chiliz), een cryptovaluta die Socios zelf delft en beheert. Daarmee kopen supporters een van de beschikbare fan tokens. De koers laat zich beïnvloeden door transfers of titels.

Topclubs zoals Arsenal of Juventus ontvangen sponsorgeld om op het Socios-platform tokens aan te bieden in ruil voor reclame. Sint-Truiden, de enige Belgische club met fan tokens, betaalt zelf een fee om er actief te mogen zijn. Van de tokenverkoop en -verhandeling stroomt dan ‘een aanzienlijk deel’ naar de club. ‘Een exact getal mag ik niet geven, maar de inkomsten komen overeen met een goede shirtsponsor’, vertelt Shinnosuke Murata, COO van de Limburgers, in een telefonisch gesprek.

Toen de geruchten over Messi’s transfer naar Parijs aanzwollen, zagen beleggers een kans en schaften die $PSG – de afkorting voor Paris Saint-Germains fan token – aan. De waarde bleef stijgen tót de aankondiging van de transfer: de piekwaarde werd bereikt, de vroege vogels verkochten hun investering en de koers zakte ineen als een pudding. Koop het gerucht, verkoop het nieuws, heet dat dan.

‘Toen onze ex-speler Takehiro Tomiyasu naar Arsenal trok, steeg de waarde van onze munt licht ( $STV schommelt rond 11 euro,nvdr). Dat is goede reclame’, lacht Murata.

Socios.com duikt overal op. Het pronkt als sponsor in primetime op de shirts van Inter Milaan en Valencia CF en heeft partnerdeals met het gros van de Europese topclubs. Zelfs de Argentijnse Primera División heet nu Torneo Socios.com en andere grote sportcompetities dwepen er graag mee.

Iedere club op het platform bezit een maximum aantal tokens. Een miljoen voor STVV, waarvan initieel 200.000 werden vrijgegeven. Daarna worden er meer verkocht naargelang de vraag. Murata: ‘Wij kunnen de liquiditeit zo controleren. Als de tokenhouders incasseren, waarna een koersdaling volgt, kunnen we de waarde ook stabiliseren door munten van de markt te halen. Mochten we alles vrijstellen, komt er gegarandeerd een deflatie. Dat willen we vermijden.’ Ook hier heeft men, zoals bij het voorbeeld van $PSG, geen stok achter de deur.

Ook Club Brugge spreekt met Socios.com, maar denkt ook aan andere partners die zulke tokens aanbieden. Bob Madou: ‘Wij hebben al een betalend lidmaatschap dat voordelen biedt, dus moeten we afwegen hoe we zoiets compatibel kunnen maken. Het past eerder bij een global brand. Willen we Socios.com versterken of, via een ander tokenbedrijf, het in eigen beheer hebben?’

Momenteel overlegt blauw-zwart ook met een bedrijf dat non-fungible tokens (NFTs) verkoopt. ‘Dat kan een virtuele kaart van de retro van Noa Lang tegen PSG zijn met een eigendomscertificaat, waarvan een beperkt aantal wordt aangemaakt. Zoiets kan eerder aan de orde zijn dan fan tokens, waarbij we nog vragen hebben over de integratie binnen onze club’, legt de CBO uit.

‘Betaal niet voor jouw zegje’

Dreyfus ziet de Socios-app als een platform dat ‘invloed in jouw club’ aanbiedt. Murata richt zich met STVV op mensen die geen tijd of geld hebben om vaak naar Stayen te trekken: ‘Met een beperkte lokale fanbase zit hier veel potentieel in. Onze ex-speler Duckens Nazon heeft veel meer Instagramvolgers dan de club zelf. (lacht) Ook Japanse fans van Yuma Suzuki kunnen zich zo verbonden voelen.’

Tokenhouders spelen in de Socios-app games om op een ranking te klimmen en stemmen op ‘clubbeslissingen’, zoals het design van de ploegbus of welk lied door de audio-installaties galmt voor een partij. Eén token is één stem – een soort cijnskiesrecht – maar voor sommige supportersreferenda geldt een beperking van bijvoorbeeld vijf of twintig tokens.

Van ‘invloed kopen’ is dus weinig sprake. West Ham United blies zo’n partnerdeal af omdat de supporters voelden dat hun clubliefde werd verkocht. Deelnemen aan polls was namelijk altijd al mogelijk, klonk het in hun campagne: ‘ Don’t pay to have your say. ‘

‘Ik begrijp dat gevoel’, geeft Murata toe. ‘Wij kregen die kritiek ook, want de fans vrezen dat we de clubidentiteit zouden veranderen. Dat zijn we niet van plan. Eerlijk is eerlijk: als club zoeken we nieuwe inkomstenstromen. Dat doen we door meer mensen bij STVV te betrekken.’ Fans zullen nooit kunnen stemmen voor écht belangrijke zaken.