Opnieuw oerwoudgeluiden richting Lukaku: hoe diepgeworteld is het racisme in Italië?

‘F*ck racism’ luidt de boodschap waar Romelu Lukaku zijn laatste Instagrampost mee afsluit. Voor onze landgenoot is de maat vol, na een tweede racistisch incident op het veld. Waarom is het zo moeilijk om racisme uit de Italiaanse voetbalstadions te weren?

Dinsdagavond 4 april speelde Inter Milaan een uitwedstrijd tegen Juventus voor de Italiaanse beker. Lukaku viel pas in tijdens de tweede helft, maar werd al snel geviseerd door de Turijnse aanhang, die oerwoudgeluiden maakten aan zijn adres.

Wanneer onze landgenoot in het slot van de wedstrijd een penalty binnentrapt, legt Lukaku de supporters van Juventus het zwijgen op. Maar door na zijn viering nog wat te roepen richting de achterban, kreeg Lukaku een tweede gele, en dus een rode kaart van de Italiaanse scheidsrechter. Die vond zijn viering te provocerend en was er zich niet van bewust dat Lukaku een paar racisten in de tribune weerwoord probeerde te bieden.

Ex-voetballer Paul Beloy reageert op de feiten: ‘Het is mensonterend’. Het voorval is typerend voor de Serie A’s rijke geschiedenis aan dergelijke incidenten.

Lukaku maakte ook in 2019 mee dat supporters van de tegenstander, toen Cagliari, oerwoudgeluiden naar hem toeschreeuwden. Maar uitzonderlijk is dat niet. Dit jaar nog, slechts vier dagen ver in 2023, kwam de Serie A alweer door een racisme-incident in een negatief daglicht. Verdediger Samuel Umtiti en middenvelder Lameck Banda van Lecce kregen racistische spreekkoren naar het hoofd geslingerd door de bezoekende supporters van Lazio Roma. Een jaar eerder, in 2022, maakten twee spelers van AC Milan – Maignan en Tomori – na afloop van hun wedstrijd precies hetzelfde mee. Dat zijn dan de ‘grotere’ incidenten die in de media verschijnen, want in de Italiaanse stadions is racisme dagelijkse kost.

‘Oe-oe-oe’

Willem Haak, expert in de Serie A, zag ook gedurende zijn periode in Italië dat er bij vrijwel elke wedstrijd racistische verwijten of spreekkoren te horen waren. ‘Als er een zwarte speler iets doet dat het publiek niet zint, of een grote kans mist, komen er al snel oerwoudgeluiden aan te pas.’ Ook Frank Van Laeken, sportjournalist en coauteur van het boek ‘Vuile Zwarte’, getuigt over een opmerkelijke gebeurtenis van een aantal jaren geleden. Hij zag een gemeenschap die op een erg tribale, racistische manier reageerde op zwarte voetballers.

‘Ik herinner mij dat België tijdens het EK van 2016 tegen Italië moest spelen. We waren toen op vakantie in Padua, een studentenstad, nochtans gekend om zijn linkse reputatie. Wanneer Lukaku een kwartier voor affluiten gewisseld werd, begon heel het café en terras achter mij oerwoudgeluiden te maken. Later bij Origi hetzelfde. ‘Oe-oe-oe’. En dat was niet in een stadion hè, maar gewoon op café.’

Volgens Willem Haak zit racisme diepgeworteld in de Italiaanse maatschappij én hun voetbalstadions. ‘De harde kernen zijn politiek vaak sterk rechts georiënteerd. Italiaanse clubs gaan nauwelijks in tegen hun eigen achterban, want dat is het zo goed als opnemen tegen een criminele organisatie. Ze weten niet hoe ze het moeten aanpakken en proberen maar wat.’

Het gaat trouwens verder dan racisme tegenover zwarte spelers. Ook voor niet-zwarte spelers, maar bijvoorbeeld Servische of Kroatische spelers, zijn Italiaanse supporters bikkelhard. Zij worden dan vooral uitgemaakt voor zigeuners.

Sampdoriatrainer Dejan Stanković werd zo belaagd door de aanhang van AS Roma. Hoewel José Mourinho zich helemaal niet opwond en aangaf fier te zijn op zijn roots, moest de Romatrainer toch zijn eigen aanhang benaderen om te stoppen.

Apencampagne 

De clubs van de Serie A gaven eerder ook in open brieven al aan het racisme beu te zijn. In 2019 publiceerden maar liefst twintig clubs een open brief, waarin ze de Serie A vragen actie te ondernemen. Alleen hebben ze daar nog minder voeling met de problematiek en sloegen ze de bal volledig mis.

Ze lanceerden een campagne waarbij een Italiaanse kunstenaar drie apen schilderde, elk met een ander masker op. Die maskers moesten diversiteit representeren. Ook Frank Van Laeken stelt vast dat ze er bij de Serie A duidelijk geen feeling voor hebben. ‘Ze zijn er heel wereldvreemd. Hoeveel supporters zijn er bezig met ‘kunst’? Je moet gewoon duidelijk maken dat het niet kan, en anders vliegen ze buiten.’

Time-outs 

Volgens zowel Paul Beloy als Frank Van Laeken is het belangrijk om de schuldigen uit het stadion te weren. Zij schreven samen een boek, ‘Vuile Zwarte’, over racisme in het (Belgische) voetbal. Frank Van Laeken wijst ons op een paar zaken die al veel zouden bijdragen: ‘Je moet het ruimer zien dan alleen een probleem in Italië. Overal zouden supportersgroepen onderling bestraffend moeten optreden en een mechanisme van sociale controle ontwikkelen. Misschien komt de rest dan ook wel tot inzicht dat niet de volledige clan met hen akkoord gaat. Maar ook op het veld moet het bewustzijn over die gezangen verbeteren. In Italië bijvoorbeeld, moesten de ploeggenoten van Lukaku eigenlijk van het veld stappen, of op z’n minst de scheidsrechter op de gezangen wijzen.’

In hun boek ‘Vuile Zwarte’ komen Van Laeken en Beloy nog met een aantal oplossingen naar voor. Zo stellen ze voor om een ‘time-out’ te gebruiken in het voetbal. Op die manier kunnen de spelers de scheidsrechter wijzen op wat er gebeurt, en kan die op zijn beurt de club vragen hun supporters erop aan te spreken. Als dat niet helpt, blijft Van Laeken er wel bij dat het team solidair moet zijn en van het veld moet stappen om een signaal te geven.