Nieuw bloed bij de Rode Duivels: ‘De klemtoon ligt nu op het team’

Bondscoach Domenico Tedesco vernieuwt de kern van de nationale ploeg en kiest voor een radicale verandering van speelstijl.

In het voetbal bestaan er enkele vaste gebruiken, zowel bij clubs waar spelers zich wassen in versleten barakken als in clubs waar ze luxueuze kleedkamers ter beschikking hebben. Eén daarvan is de crisisvergadering met de spelers. De groep trekt zich terug achter gesloten deuren en iedereen neemt om de beurt het woord in de hoop tot een catharsis te komen. En als het resultaat van de volgende wedstrijd positief is, dan wordt die methode toegejuicht. Sommige voetballers hebben nu eenmaal de behoefte om af en toe eens ‘hun gedacht te zeggen’. Woorden die pijn kunnen doen, maar ook als bindmiddel kunnen dienen. In de regionale pers bulkt het van dergelijke karikaturale meetings en hun heilzame afloop. Nu en dan duiken ze ook op het wereldtoneel op.

Toen de Rode Duivels op het WK in Qatar hun tweede wedstrijd verloren hadden tegen Marokko, gingen ook zij rond de tafel zitten. Een 0-0-gelijkspel in de derde match, tegen Kroatië, zou uiteindelijk niet volstaan om de vernedering van een vroegtijdige terugkeer naar huis af te wenden. Toch was de indruk dat er beterschap was even groot als het gevoel van spijt. ‘Als we die meeting wat eerder hadden gehouden,’ zei Axel Witsel na afloop van het WK, ‘zou dat toch heilzaam geweest zijn. Dan hadden we tegen Marokko misschien een ander resultaat kunnen neerzetten.’

Het probleem was, paradoxaal genoeg, dat de zwakke eerste match tegen Canada toch de drie punten had opgeleverd. En zoals Thibaut Courtois aangaf: ‘Een groepsgesprek komt er altijd na een nederlaag. Anders lijkt het niet nodig.’ Een goed resultaat is het beste medicijn tegen een vertrouwenscrisis. Maar als je dan nóg eens punten verliest, blijft er weinig over om nog in te geloven.

Ouderwets

Over het lot van bondscoach Roberto Martínez hoefde er zelfs niet vergaderd te worden. Na het fatale gelijkspel tegen Kroatië maakte de Catalaan meteen zelf een einde aan zijn mandaat van zes jaar. Zou dat ook de afloop geweest zijn als Romelu Lukaku na zijn blessure al aan het begin van het toernooi in topvorm was geweest? Hij zorgde er in elk geval voor dat België in 45 minuten meer kansen creëerde dan in de tweeënhalve wedstrijd daarvoor.

Het einde van Martínez bij de nationale ploeg zat er al een tijdje aan te komen. Zo was er de halve finale van de Nations League tegen Frankrijk, die fantastisch begon maar uitdraaide op een nachtmerrie. Enkele maanden eerder was er de uitschakeling in de kwartfinales van het EK. Toen maakte het spel van de Belgen een ouderwetse indruk en was tot overmaat van ramp Kevin De Bruyne niet geheel fit. Allemaal te wisselvallig voor een ploeg die, aldus Martínez eind 2021, ‘kan rekenen op individuele spelers van een zeer hoog niveau. Daarom hoeft de ploeg niet volgens vaststaande concepten te spelen, terwijl een ploeg met minder individueel talent daar wel toe genoodzaakt is.’

België won in de groepsfase van dat EK nipt van Denemarken en werd nadien uitgeteld door Italië in de kwartfinales. Een verjongd Nederland speelde de Rode Duivels vervolgens zoek in de Nations League. De conclusie was dat de nationale ploeg het lastig had in het interlandvoetbal van tegenwoordig, waarin pressing een grote rol speelt. Elke tegenstander werkt met high intensity runs, zowel bij een tegenaanval als bij het afsnijden van de eerste passinglijnen in de opbouw van de tegenstander. Op die manier werden de Belgen telkens weer in het nauw gedreven. Als iedereen beschikbaar en in vorm was, waren ze nog wel competitief, maar elke afwezigheid van een offensieve topper (De Bruyne, Hazard, Lukaku) was een enorme handicap.

Nieuwe cyclus

De mislukking van het WK in Qatar creëerde wel de ruimte voor een wederopbouw, en het afscheid van Eden Hazard was een kans om de kaarten opnieuw te schudden en te werken aan het spelsysteem wanneer de tegenstander de bal heeft.

De ondertussen oud-speler van Real Madrid was in zijn beste jaren de sleutelfiguur van het Belgische balbezit, maar hij was een sta-in-de-weg geworden wanneer de ploeg zich bij balverlies compact moest organiseren. Het was dat gebrek aan structuur waar Domenico Tedesco meteen op wees toen hij voor de taskforce van de KBVB mocht uitleggen wat volgens hem de grootste problemen van de Rode Duivels in Qatar waren geweest. Vandaar ook dat de Italiaanse Duitser wel probeerde om Toby Alderweireld te overtuigen om door te gaan als international, maar niet Eden Hazard. Daarmee bevestigde Tedesco indirect de woorden van Thomas Meunier in de Waalse pers. Toen hem gevraagd werd naar een mogelijk afscheid als Rode Duivel, zei Meunier dat de meeste spelers die gestopt zijn als international ‘er allicht zelf wilden uitstappen om, uit een vorm van trots, het stempel van belangrijke speler niet te verliezen. Ze kozen er dus liever voor om door de grote poort te vertrekken dan om aan de kant te worden geschoven.’

Ook voor Axel Witsel, jarenlang de controleur op het middenveld maar in Qatar niet opgewassen tegen de intensiteit van het spel, was er in maart geen plaats in de eerste selectie van de nieuwe bondscoach. Centraal kiest Tedesco immers voor meer dynamische profielen zoals Amadou Onana en vooral Orel Mangala, een van de revelaties van de vorige interlands. Het is een teken dat België voor meer verticaal voetbal kiest. De statistieken van het balbezit bewijzen dat ook. In Qatar duurde het Belgische balbezit in meer dan de helft van de gevallen (52 procent) langer dan 10 seconden. Tegen Zweden en Duitsland duurde het balbezit in de meeste gevallen (58 procent) minder dan 10 seconden. Symbolisch voor die radicale verandering van stijl is de nieuwe rol van Dodi Lukebakio, die met zijn snelheid en diepgang in de omschakeling de vijandelijke defensies in de problemen kan brengen.

‘Tegen Zweden en Duitsland hebben we gezien dat de jongeren al hoog op het veld pressing speelden’, bevestigt Thibaut Courtois. ‘Ze lopen veel, want ze zitten allemaal nog vol energie. Het is allemaal een kwestie van cycli. Er is een cyclus afgesloten en nu begint er een nieuwe.’ De doelman van Real Madrid kan zich goed voorstellen dat hij tot 2026 deel wil uitmaken van dit nieuwe project, dat volgens hem veelbelovend oogt. In het verleden had hij nochtans aangegeven dat hij zou stoppen bij de Rode Duivels als hij geen mogelijkheid meer zou zien om op grote toernooien mee te doen voor de prijzen. Hij werd dus blijkbaar overtuigd door de eerste acties van Tedesco en de honger die de nieuwkomers uitstralen – ook al werden ze allemaal, op Johan Bakayoko na, in het verleden al wel eens geselecteerd door Martínez.

Recordinternational Jan Vertonghen, de ouderdomsdeken van de groep, bevestigt de ommekeer in het spel van de Rode Duivels. ‘Ik denk dat onze ploeg altijd al veel capaciteiten had, maar dat het accent op het individuele talent werd gelegd’, verklaarde de aanvoerder van Anderlecht onlangs in Het Laatste Nieuws. ‘Nu proberen we ook met de hele ploeg druk te zetten en pressing te spelen. De klemtoon ligt nu op het team.’

Verrassingen

Domenico Tedesco, die wil doorgaan met het inslijpen van zijn ideeën en het vernieuwen van de kern, had bij de bekendmaking van zijn selectie enkele verrassingen in petto. Hans Vanaken en Michy Batshuayi, die er in maart niet meer bij waren, keren terug en Olivier Deman wordt voor het eerst opgeroepen. Die speelde al zeven keer voor de Belgische U21 en heeft al zo’n 3000 minuten bij Cercle Brugge op de teller, maar bleef tot nog toe onder de radar.

Ook de uitleg waarmee Tedesco de selectie van Deman verklaarde, getuigt van de nieuwe stijl waar de bondscoach naar streeft: ‘Hij speelt op een interessante positie (Deman neemt vóór de driemansverdediging de hele linkerflank voor zijn rekening, nvdr). Bij de laatste wedstrijd was hij invaller. Het was goed dat hij wat rust nam, al wist ik al dat ik hem zou selecteren. Ik heb gezien hoe hij zich opwarmde. Een kwartier lang trok hij de ene sprint na de andere. Dat is een teken van een uitstekende mentaliteit.’

Deman maakt indruk doordat hij geen inspanning schuwt. Hij werd het afgelopen seizoen een sleutelspeler bij Cercle, dat een geslaagd seizoen beëindigde met een zesde plaats in het klassement. De Vereniging kan qua pressing statistieken voorleggen waarmee ze in de top acht staat van Europa qua agressieve balrecuperatie. En Deman is in dat aspect een voortrekker. De ideeën van Cercle vallen dus in de smaak bij de bondscoach. Miron Muslic, de trainer van groen-zwart, is van oorsprong een Bosniër maar groeide op in Oostenrijk, het land dat mee aan de basis lag van de nieuwe tendens in het voetbal om met intense pressing te spelen.

Olivier Deman heeft niet alleen het juiste profiel, zijn selectie getuigt ook van de herwaardering van de Belgische competitie binnen de kern van de Rode Duivels. In maart werden, ondanks het teleurstellende seizoen van hun club, alleen Anderlechtspelers Jan Vertonghen en Zeno Debast opgeroepen. Drie maanden later is de jonge Debast er dan wel niet bij – hij zit in de selectie van de Beloften voor het EK in Georgië dat tegelijkertijd wordt gespeeld – maar de Pro League telt nu vijf vertegenwoordigers in de groep van Tedesco: naast Deman zijn dat Standarddoelman Arnaud Bodart, Gouden Schoen Hans Vanaken, vaste waarde Jan Vertonghen en de creatieve Mike Trésor, die onlangs door zijn collega’s werd verkozen tot beste speler van het seizoen in België. In maart was die laatste er niet bij, ondanks het uitzonderlijke aantal assists dat hij op zijn naam had, en dat zette veel kwaad bloed bij zijn club KRC Genk. ‘Systematisch spelers voor de Rode Duivels selecteren die in het buitenland uitkomen, is een slecht signaal voor de Pro League. Als je naar het buitenland moet om opgeroepen te worden voor de nationale ploeg, is dat niet goed voor onze eigen clubs’, verklaarde de Genkse voorzitter Peter Croonen onlangs nog bij de RTBF.

Ook al ligt vermoedelijk de operatie van Leandro Trossard – ex-speler van Genk nota bene, momenteel bij Arsenal – aan de basis van de selectie van Mike Trésor, de plooien lijken daarmee wel gladgestreken. Ook revoluties kunnen nu en dan met zachte hand worden uitgevoerd.