NFT-spel met digitale voetbalkaarten: het gevaar achter Sorare

Er gaat grof geld om in de handel met digitale voetbalkaarten. Toch houdt geen enkele toezichthouder zich ermee bezig.

Misschien zag u de naam al op de rolboarding bij een eersteklassewedstrijd of in de Twitterfeed van bekende voetballers. Sorare, op zijn Engels uitgesproken als ‘so rare’, wat ‘zo zeldzaam’ betekent, maakt veel reclame – voor een bedrijf dat weinigen kennen. Sorare werd opgericht in Frankrijk in 2018. Het bedrijf maakt digitale ‘Paninikaarten’, onder andere van voetballers uit de Belgische competitie. Het gaat om NFT’s of non-fungible tokens, een soort online eigendomsaktes die bestaan op een blokchain. De vergelijking met Panini is enigszins misleidend: bij Sorare draait het niet om verzamelen en het is evenmin de bedoeling dat je je favoriete spelers koopt. Het heeft meer gemeen met een pronostiekspel als Megascore of De Gouden 11, maar dan met een stevige scheut casinokapitalisme.

In België staan Hans Vanaken (Club Brugge) en Maarten Vandevoordt (Racing Genk) op de loonlijst van Sorare.

Deelnemers stellen iedere speeldag een virtueel team samen van vijf voetballers. Je verdient punten op basis van de prestaties van die spelers op het echte voetbalveld: databedrijf Opta ontwikkelde er een eigen, compleet ondoorzichtige formule voor. Je kunt zo veel Sorarekaarten kopen als je wilt en je mag aan eindeloos veel competities deelnemen, maar exclusieve en dus dure spelerskaarten krijgen een bonus. Winnaars ontvangen een beperkt bedrag in cryptomunten of een gratis Sorarekaart, doorgaans een van weinig waarde.

Mbappé: 415.919 euro

Waar het Sorare werkelijk om te doen is, is de onlinehandel in spelerskaarten. ‘Die is gebaseerd op marktprincipes zoals schaarste, vraag en aanbod,’ vertelt Nic, een 40-jarige financieel planner uit Antwerpen. Nic speelt al anderhalf jaar Sorare en is daarmee een ancien in het spel. ‘Je probeert onderpresteerders te kopen in de hoop dat zij het beter zullen doen in de toekomst. Ik vind het eerder een belegging dan een gok.’ Er gaan forse bedragen om in Sorare. Voor een topkaart van PSG-speler Kylian Mbappé betaal je maar eventjes 415.919 euro. Ook bescheidener spelers uit de Belgische competitie kosten een flinke duit. Van Löic Lapoussin, aanvaller van Union, staat een kaart te koop voor 15.688 euro. Antwerpmiddenvelder Arthur Vermeeren gaat aan 23.532 euro van de hand, Genkkeeper Maarten Vandevoordt kost zelfs 66.102 euro. Van die spelers bestaan ook goedkopere kaarten, zelfs van maar een paar cent, maar die brengen ook minder op. Een speelbare, competitieve portefeuille kost op zijn minst een paar honderd euro, en liever nog een paar duizend. Nic investeerde zo’n 10.000 euro in zijn kaarten, die vandaag ongeveer 8500 euro waard zijn. ‘In de beginperiode zat ik in een stijgende markt en haal je automatisch winst. In een dalende markt is dat natuurlijk moeilijker. Er zijn geen zekerheden, en ik zou nooit beleggen met geld dat ik niet kan missen, maar het is wel mijn bedoeling om in de toekomst winst te maken.’

Doelmannen en jonge spelers zijn het duurst. Doelmannen omdat zij de grootste zekerheid bieden dat ze aan de aftrap staan en dus punten kunnen verdienen in Sorare, want een keeper wordt zelden gewisseld. Jongeren omdat ze het meest in waarde kunnen stijgen en omdat ze simpelweg het langst bruikbaar zijn in het spel. Een ‘echt’ voetbalkaartje stijgt in waarde wanneer de afgebeelde voetballer met pensioen gaat. Een Sorarekaartje wordt dan juist waardeloos: een gestopte voetballer kan geen punten meer verdienen. En alsof dat nog niet speculatief genoeg is, moet je ook nog eens rekening houden met de schommelingen van Ether, de cryptomunt waarop Sorare draait. Ether noteert momenteel aan 1568 euro. Eind 2021 was het meer dan 4000 euro. Koersopstoten en -vallen van 30 procent per week zijn niet ongewoon.

Wettelijk opereert Sorare in niemands- land. Het bedrijf valt niet onder de wet op de kansspelen omdat, zo voert Sorare zelf aan, er geen sprake is van verlies van inzet bij het spel. De Kansspelcommissie houdt dus geen toezicht op Sorare. Volgens woordvoerder Marjolein De Paepe loopt de wetgever achter. ‘Het spel zou onder de wettelijke definitie van een weddenschap kunnen vallen, omdat het resultaat afhankelijk is van een toevallige gebeurtenis, namelijk de uitslag van sportwedstrijden. Er is dringend behoefte aan aangepaste regelgeving die rekening houdt met de recente evoluties in de kansspelwereld. De Kansspelcommissie heeft de problematiek aangekaart bij de minister van Justitie. Intussen gaan we na hoe spelers het best beschermd kunnen worden met de huidige wetgeving.’

Vanaf 2025 wordt sportsponsoring door gokbedrijven geleidelijk aan verboden. Tenzij de wet wordt aangepast, zal dat reclameverbod niet gelden voor Sorare. Ook beurswaakhond FSMA houdt geen toezicht op Sorare. Het bedrijf verdient zijn geld nochtans zoals een beursbroker: bij iedere (door)verkochte kaart strijkt Sorare een commissie op. ‘Maar zoals bij alles wat cryptovaluta betreft, is het wettelijk kader niet up-to-date’, stelt de woordvoerder van FSMA.

Voorkennis

Bekende voetballers zoals Kylian Mbappé en Atlético Madridspeler Antoine Griezmann profileren zich op sociale media als fan van het spel. Uiteraard worden zij als influencers betaald om reclame te maken voor Sorare. In België staan Hans Vanaken (Club Brugge) en Maarten Vandevoordt (Racing Genk) op de loonlijst. Van Vandevoordt kun je online zelfs diens eigen Sorareverzameling opzoeken: de keeper concentreert zich op buitenlandse toppers, maar heeft ook kaartjes van Vanaken, Luca Oyen (Genk) en Dante Vanzeir (NY Red Bulls). Voetballers mogen niet wedden op de eigen competitie, terwijl het in Sorare nog makkelijker is om te verdienen aan voorkennis. In Nederland zagen Ajaxspelers Daley Blind en Davy Klaassen de opportuniteit. Ze verkochten kaarten van hun ploeggenoot André Onana en kochten er van zijn vervanger Maarten Stekelenburg, vlak voor Onana onverwacht naar de bank vloog. De waarde van eerste keeper Onana klapte ineen terwijl die van reservedoelman Stekelenburg omhoogschoot. Hoeveel Blind en Klaassen daarbij cashten, is onbekend. Het duo kreeg geen straf: Sorare viel en valt buiten de bestaande regels. Dat ze tegen de lamp liepen, kwam omdat andere Sorarespelers hun accounts in de gaten hielden. Veel profvoetballers hebben sindsdien hun account stopgezet, maar een anoniem account opzetten is natuurlijk niet moeilijk.

De community is in lichte paniek. Sinds enkele maanden zakken alle kaarten in waarde.

Op het Telegramkanaal van Sorare Belgium beweren meerdere deelnemers dat ook zij over voorkennis beschikken, als intimi van spelers of trainers. Of dat klopt, valt niet te controleren: iedereen blijft anoniem. De community is momenteel in lichte paniek. Sinds een paar maanden zakken alle kaarten in waarde, ook van voetballers die goed presteren. Men had het tegendeel verwacht. Sorare sloot onlangs een deal met de Premier League. De hoop was dat er nieuwe deelnemers zouden toestromen, die de prijzen zouden opkrikken. ‘Ik snap dat sommigen zich zorgen maken, maar we moeten eerlijk zeggen dat de prijzen van bepaalde kaarten onmenselijk hoog waren. Spijtig voor mensen die op het verkeerde moment hebben geïnvesteerd, maar zij moeten vertrouwen in de lange termijn’, zegt een 30-jarige bediende uit Grimbergen die het Telegramkanaal beheert. Hij hoort bij de gelukkigen die vroeg instapten. In december 2020 kocht hij voor 3100 euro aan kaarten. Op het hoogtepunt waren die 65.000 euro waard. Hij cashte 15.000 euro en zijn huidige set kaarten is nog steeds 17.000 euro waard. ‘Vlak voordat ik met Sorare begon, wilde ik beleggen in aandelen, maar ik had geen zin of tijd om mij te verdiepen in bedrijven die mij voor het overige niet boeien. Dankzij Sorare kon ik mijn passie voor voetbal combineren met een investering op lange termijn.’

Walvissen

Waarom de Sorarekaarten in waarde zakken, daarover verschillen de meningen. Velen verwijten Sorare dat het te veel kaarten op de markt brengt. Van populaire voetballers worden er ieder seizoen 1111 kaarten gemaakt, terwijl kaarten van vroegere seizoenen ook in het spel blijven. Voor het WK werden er nog eens extra kaarten gecreëerd van spelers die in Qatar actief waren: Sorare sloot daarvoor een deal met de Belgische voetbalbond. Een teveel aan kaarten haalt de waarden onderuit, maar bekeken vanuit het bedrijf is het geen onlogische zet: Sorare verdient bij iedere transactie. Het heeft ertoe geleid dat een aantal grote Sorarespelers het spel verlaten. Die zogenaamde ‘walvissen’ kopen massaal kaarten op. Zij leggen een gigantische voorraad kaarten aan, ter waarde van honderdduizenden euro’s. Dat was een goeie business, maar de wind lijkt gekeerd. Een van die walvissen, ene Magicmedhi, schrijft in zijn afscheidsbrief: ‘Voor mensen die bedragen van 100K te investeren hebben, bestaan er vandaag interessantere beleggingen.’ Toch behoudt deelnemer Nic het vertrouwen. ‘Op zo’n moment moet je nadenken over de fundamenten van het project. Ik heb die oefening gedaan en voor mij blijft vaststaan dat het een enorm leuk spel is, gebaseerd op de meest gevolgde sport ter wereld, en dat het aantal gebruikers nog zal stijgen: er staat geen limiet op de vraag, maar wél op het aanbod.’

Memorabilia

Een beurswijsheid zegt dat er bij elke verkoop minstens één partij een slechte zaak doet. Het Vlaamse expertisecentrum voor gamen en gokken (VAD) heeft nog geen onfortuinlijke investeerders opgevangen die aan Sorare hun broek scheurden, maar het volgt de zaak op. Dat er verliezers zijn, kan niet anders en met de bedragen die in het spel omgaan, is het niet moeilijk om een diepe put te graven. Sorare is ‘exclusieve partner’ van de Pro League, de organisatie achter de Belgische eerste klasse. Moet het Belgische voetbal zich wel verbinden aan zo’n riskant product? ‘De Pro League ging in 2018 een partnership aan met Sorare, als eerste competitie ter wereld’, reageert communicatiedirecteur Stijn Van Bever. ‘Intussen zijn topcompetities zoals de Premier League, LaLiga, de Bundesliga, de Ligue 1 en zelfs de NBA ons gevolgd.’ Voorkennis over blessures of over wie aan de aftrap staat, is waardevol in Sorare. Toch is het voor voetballers en clubmedewerkers van de Pro League toegestaan om Sorare te spelen, terwijl gokken hen wel is verboden. ‘Informatie over vorm of blessures is in onze competities zo goed als live te volgen, dankzij de mediaverslaggeving en de informatiekanalen van de clubs. Er is weinig sprake van mogelijke voorkennis’, vindt Van Bever.

Ook het bedrijf Sorare vindt niet dat het te bestempelen valt als een gokspel, en evenmin als een belegging. ‘Sorare is niet bedoeld als financieel platform of investeringsplatform’, laat het Franse bedrijf via mail weten. ‘De digitale ruilkaarten zijn sportmemorabilia, geen beleggingsproducten. Sorare biedt geen enkele vorm van gokken aan. Als een Sorare-gebruiker besluit een kaart te spelen die hij heeft gekocht, wordt de kaart niet “op het spel gezet”. Ze blijft hoe dan ook eigendom van de gebruiker. Sorare werkt proactief samen met toezichthouders om hen te informeren over hun product en werkt met hen samen aan het juiste regelgevingskader.’