Megan Rapinoe: topvoetbalster met een missie

Megan Rapinoe, de beste voetbalster van de afgelopen maanden, schiet op alles wat beweegt.

Het gebeurt in het stadion van Sinsheim, niet ver van Hoffenheim. Het WK voetbal voor vrouwen 2011 is volop aan de gang. De Amerikanen spelen hun tweede poulematch, tegen Colombia. In de tweede helft valt Megan Rapinoe in en ze scoort vrijwel meteen: 2-0. Rapinoe rent in de richting van een cornervlag, grabbelt een microfoon vast die naast het veld staat opgesteld, test hem even uit door erop te kloppen en zingt uit volle borst: ‘ Born in the USA. ‘ Magisch.

De beste speelster van de afgelopen maanden zou dus een overtuigde patriot zijn, helemaal gek van land, Stars and Stripes en het volkslied? Zo simpel ligt het niet, leert een duik in het onwaarschijnlijke parcours van een stijfkop die in 2019 een bijzonder succesvol jaar kende. Met haar ploeg won ze het WK, waar ze zich ook tot beste speelster en topscorer kroonde. De FIFA riep haar uit tot Beste Speelster van het Jaar en Sports Illustrated verkoos haar tot Sportpersoonlijkheid van het Jaar. En misschien wacht op 24 maart aanstaande nog de trofee van BBC Women’s Footballer of the Year.

Basketballegende

Ze heet Sue Bird en ze kan serieuze adelbrieven voorleggen in het basket: drie WNBA-titels en vier gouden medailles op de Spelen. La Bird is de vriendin van Megan Rapinoe. In 2017 deed ze haar coming-out en onthulde in één beweging dat ze een koppel vormde met de voetbalster. Pinoe kwam vlak voor de Spelen van 2012 uit de kast. Een meisje-meisje is Megan Rapinoe nooit geweest: als kind weigerde ze al om rokken en jurken te dragen, ze wilde alleen maar shorts en lange broeken aan. En occasioneel de basketbalshirts van Michael Jordan.

Met haar haren in alle mogelijke tinten van roze en paars oogstte Megan Rapinoe vorig jaar veel succes op de wereldbeker in Frankrijk. In tegenstelling tot speelsters als haar ploeggenote Julie Ertz of de Engelse Lucy Bronze, die eveneens genomineerd zijn voor de trofee van de BBC, kiest Rapinoe voor een expliciete look, die symbool lijkt te staan voor de ideeën en doelen die ze wil bereiken. Megan Rapinoe wil de zaken in beweging zetten, tegen heilige huisjes schoppen – en daar zijn er nogal wat van.

Equal pay! Equal pay!

Van het WK voor vrouwen, dat pas gelanceerd werd in 1991, werden tot nog toe acht edities gespeeld. De Amerikaans vrouwen wonnen er vier, terwijl hun mannelijke collega’s het er heel wat bekaaider vanaf brachten. Toch bleven zij een veelvoud verdienen van hun vrouwelijke collega’s. Daar heeft Rapinoe al een tijdje genoeg van.

Als kapitein van het Amerikaanse team wist ze alle geselecteerde speelsters voor de laatste wereldbeker te overtuigen om hun federatie voor de rechtbank te dagen. Dat is alsof de Rode Duivels de Belgische voetbalbond voor de rechter zouden slepen in de aanloop naar het EK. De eis voor gelijk loon werd een hot topic tijdens het toernooi, tot en met spreekkoren die weerklonken tijdens de finale tussen Amerika en Nederland: ‘ Equal pay! Equal pay!’ Rapinoe is er in ieder geval in geslaagd om het grote publiek te sensibiliseren en te mobiliseren voor de ongelijke financiële behandeling van voetbalspeelsters.

In diverse interviews had Rapinoe zich al over de kwestie uitgesproken. ‘Soms heb ik zin om mijn hoofd tegen de muur te slaan. Ik hoor mensen die tegen de financiële gelijkheid tussen mannen en vrouwen zijn, met als argument dat het mannenvoetbal meer inkomsten genereert dan het vrouwenvoetbal. In hemelsnaam, je moet ook zien dat de investeringen in het vrouwenvoetbal niets voorstellen. Zolang de investeringen in beide milieus niet gelijk opgaan, is het voor mij onmogelijk om hier een ernstige discussie over te hebben.’ Rapinoe wil van geen wijken weten. Toen een journalist van Time Magazine opmerkte dat het prijzengeld van het WK voetbal voor vrouwen in 2023 zal verdubbeld worden in vergelijking met dat van het afgelopen jaar, barstte ze los: ‘Bij de FIFA dachten ze dat ze ons konden sussen door het prijzengeld te verdubbelen. Zelf volg ik een andere redenering: als je nul vermenigvuldigt met twee, heb je nog altijd nul.’

Knielen tijdens het volkslied

Megan Rapinoe komt niet alleen op voor vrouwenrechten, in de VS is ze ook het uithangbord van de holebi-en-transgendergemeenschap en ze gaat voorop in de strijd tegen racisme. Door al die gevechten ligt ze uiteraard niet in de bovenste schuif bij Donald Trump. En dat gevoel is wederzijds. In volle wereldbeker 2019 liet Rapinoe weten dat ze er niet over piekerde om naar het Witte Huis te gaan indien haar ploeg het toernooi zou winnen. Trump reageerde zoals gewoonlijk via Twitter: ‘Megan zou moeten stoppen met haar onrespectvolle houding tegenover ons land, het Witte Huis en onze vlag, zeker als je weet wat er allemaal gedaan is voor haar ploeg.’ De president voegde er nog een sneer aan toe: ‘Dat ze eerst wint voor ze iets zegt.’ Megan en de girls wonnen het WK en ze hield woord: geen optreden bij de president. Het Witte Huis kende ze toch al: ze was er al op bezoek geweest toen haar ploeg in 2015 het WK won. Met de familie Obama kon ze het uitstekend vinden.

Rapinoe bevestigde haar afkeer voor de huidige president door publiekelijk op zijn tweet te reageren: ‘Het is de persverantwoordelijke die me op de hoogte gebracht heeft. Eerlijk gezegd moest ik zijn tweet gaan zoeken, want ik volg hem niet op Twitter.’ Vraag van een journalist: ‘In de match die erop volgde, de kwartfinale tegen Frankrijk, scoorde je twee keer. Hebben de tweets van de president je gemotiveerd?’ Antwoord: ‘Misschien wel een beetje, ja.’

Megan Rapinoe is een vrouw van de wereld. Naast haar carrière in de VS deed ze ervaring op in het Australische kampioenschap en in de Franse competitie, met een korte passage bij Olympique Lyon. Overal waar ze komt, neemt ze de tijd om haar standpunten uit de doeken te doen. Soms lijkt het alsof ze het – ook – doet om te provoceren. Zo sprong ze bijvoorbeeld op de trein die gelanceerd werd door quarterback Colin Kaepernick uit het American football, die in 2016 knielde tijdens het volkslied uit protest tegen de rassenongelijkheid en het gewelddadige optreden van de politie in de VS. Kaepernick betaalde een hoge prijs, geen enkele club wilde hem nog een contract geven.

Megan Rapinoe volgde de actie van Kaepernick, eerst tijdens een match van haar club, daarna tijdens een wedstrijd met de nationale ploeg. Haar federatie kon het gebaar bepaald niet appreciëren. Even later gaf Rapinoe tekst en uitleg op The Player’s Tribune: ‘Er is geen perfecte manier om te protesteren, maar ik geloof in alle ernst dat het juist is om te blijven knielen tijdens het volkslied.’ Niet alle Amerikanen weten haar actie te smaken. Ze verwijten haar een gebrek aan respect voor de vlag en haar ouders ontvingen dreigementen. In haar geboortestad Redding in Californië, waar ze een held was, werden posters van haar verwijderd, met name in het grillrestaurant waar haar moeder werkt.

Niet zwijgen

Pinoe staat ook voor een bepaalde manier van doelpunten vieren, met de kin omhoog en de armen wijd. Zo wil ze tonen dat ze wil domineren met haar straffe standpunten, dat ze wil gezien worden als een leider. Het uitgebreide interview dat ze vlak na het WK 2019 gaf aan Time Magazine deed heel wat stof opwaaien in de States. De kop boven het artikel luidde: ‘You will not silence us’ (jullie zullen ons niet doen zwijgen). In het interview komt Rapinoe terug op een herinnering aan haar eerste verblijf in New York. Vanuit haar hotelkamer zag ze het Vrijheidsbeeld. ‘Zijn we in het land van de onbegrensde mogelijkheden? Oké, maar dan moet iedereen dat recht krijgen. Veel Amerikanen is die droom ontnomen.’ Ze weidt ook uit over haar manier van van doelpunten vieren. ‘Daarmee vertegenwoordig ik iedereen die voor dezelfde dingen vecht als ikzelf: gelijk loon voor man en vrouw, meer aandacht voor interraciale relaties, voor de migranten aan de grenzen. Ik wil daar zeggen: jullie zullen ons niet doen zwijgen, je zult de lach niet van ons gezicht halen. We komen eraan. We zijn er. We gaan niet weg.’

De volgende stap in het activisme van Rapinoe is het uitbrengen van een boek. De publicatie is voorzien voor de herfst van dit jaar en zal onderwerpen als sociale rechtvaardigheid aansnijden. Het levensverhaal van Megan Rapinoe, en niet alleen haar bestaan als voetbalster, zal centraal staan. ‘Ik hoop dat dit boek mensen kan doen inzien wat ze allemaal kunnen bereiken, en dat ze ook hun omgeving kunnen inspireren om iets te ondernemen.’