Imke Courtois legt de bondscoach op de rooster: ‘Ik neem het WK alsof er geen morgen is’

De kans is groot dat het WK voor Roberto Martínez de ‘laatste dans’ zal zijn, net als voor enkele Rode Duivels. Aan de vooravond van zijn derde grote toernooi met België legt Imke Courtois de bondscoach op de rooster. Al probeert de Spanjaard soms ook het omgekeerde.

‘Hallo Imke, hoe gaat het!’ ‘Robertooo!’ De begroeting in de Guy Thyszaal van het Proximus Basecamp in Tubeke is hartelijk. ‘Ik heb mijn best gedaan om me zo uit te dossen, en jij komt in trainingspak?’, zegt Courtois. ‘Nee, nee, dit is mijn werktenue, voor de fotosessie trek ik straks een kostuum aan’, pareert Martínez. De toon is gezet.

Bondscoach Roberto Martínez (49) en onze columniste en Sporzagezicht Imke Courtois kennen elkaar intussen. ‘Jij stelt altijd vragen vanuit een andere invalshoek’, zegt Martínez. ‘Ik kijk er al naar uit.’ Courtois zal een paar uur na het gesprek op een vliegtuig zitten naar Finland waar ze deelneemt aan het Women’s Futsal Euro. ‘We spelen tegen thuisland Finland, Zweden en Spanje. Tegen de Spanjaarden verliezen we vast met zware cijfers. Die zijn zo goed.’ Futsal zal een paar keer terugkeren in het gesprek tussen deze twee rasechte voetbaldieren. Courtois: ‘Waarom is er hier in Tubeke nog geen veld voor futsal?’ Waarop Martínez: ‘Er komt er nog één, maak je geen zorgen.’

We nemen u mee op een rollercoaster van selectiegeheimen en tactische steekspelletjes, maar eerst keert Imke Courtois terug naar het prille begin met haar openingsvraag:

Wat was je eerste opdracht toen je in 2016 aangesteld werd als bondscoach?

Roberto Martínez: ‘Ik ben gestart met het samenstellen van een poule van spelers. Het was net na EURO 2016 in Frankrijk. Daarvan heb ik alle informatie verzameld. En dan ben ik twee jaar teruggekeerd in de tijd om data te verzamelen van alle spelers die in aanmerking zouden kunnen komen voor de nationale ploeg.’

Heb je ze dan één voor één opgebeld?

Martínez: ‘Nee, ik besefte goed genoeg vanuit mijn ervaring als coach in de Premier League dat het lastig kan zijn dat een bondscoach met je spelers spreekt. Ik wilde spelers eerst vanop afstand leren kennen. Sommigen wisten zelfs niet dat ik hen aan het volgen was. Het was een fascinerende periode.’

Besefte je dat je zou gaan samenwerken met de Gouden Generatie van Rode Duivels?

Martínez: ‘Ik wist natuurlijk wel dat ik drie spelers zou zien die ik van mijn periode als manager van Everton kende: Marouane Fellaini, Kevin Mirallas en Romelu Lukaku. Ze waren zo verschillend: qua speelstijl, persoonlijkheid, denkwijze en achtergrond. Dat intrigeerde mij: drie spelers uit België, een land met 11 miljoen inwoners… Ik zou gedacht hebben dat die drie spelers op eenzelfde manier het spel zouden begrijpen of het spel zouden spelen. Ik leerde ook al eerder andere Rode Duivels kennen. We speelden tegen Chelsea waar Eden Hazard debuteerde. Wanneer we tegen Tottenham uitkwamen, zag ik Toby Alderweireld, Jan Vertonghen en Nacer Chadli aan het werk. Mousa Dembélé speelde bij Fulham. Thibaut Courtois kwam naar de Premier League. En in 2014 speelde we met Everton tegen Wolfsburg en Kevin De Bruyne in de Europa League. Ik was in bewondering voor de grote pool vol talenten.’

GENERATIE 2026

Was je conclusie na de eerste week dat de Gouden Generatie bij toeval ontstaan is?

Martínez: ‘Nee, de Gouden Generatie bestaat uit talentvolle voetballers die belangrijk zijn geworden op jonge leeftijd. Ze hebben meer dan 75 procent van de minuten gespeeld bij hun club. Ze speelden al vroeg Europees voetbal. Ze werden getransfereerd voor veel geld. Dat hebben ze allemaal gemeen. Nu willen we talent sneller detecteren. Daarom hebben we het project Generatie 2026 opgestart. We willen de ploeg klaarstomen voor het WK 2026 in de VS, Mexico en Canada. We kijken nu al welke spelers dan belangrijk zullen zijn. Dat zijn spelers geboren tussen 1997 en 2008. ’

Het is toch niet mogelijk om altijd Gouden Generaties te hebben?

Martínez: ‘Nee, maar het land zal altijd talent hebben. We hebben in 1995 gezien dat het talent niet altijd op het juiste pad is geraakt. Dat heeft aangetoond dat talent alleen niet voldoende is. Je moet in de juiste kleedkamer zitten, in de juiste competitie. Wij werken niet alleen met spelers die in vorm zijn. Dat gaat niet. We werken met een pool van spelers die talent hebben én de juiste houding hebben. Met hen leggen we een traject af. We werken nu al met jongens van de U17. We geven hen het vooruitzicht om bij de Rode Duivels te horen. In 2009 waren we 66ste op de FIFA-wereldranglijst. Een van mijn grootste verantwoordelijkheden nu is ervoor zorgen dat we de komende twintig jaar in de top tien van de FIFA-wereldranglijst blijven.’

‘Het nieuwe bondsgebouw hier in Tubeke met alle moderne infrastructuur, trainingsfaciliteiten en bureaus is de nalatenschap van de Gouden Generatie. Hier zullen de toekomstige generaties zich kunnen ontwikkelen in de best mogelijke omstandigheden. Als je als jong talent hier binnenwandelt, dan is de walk of fame met al die grote namen een inspiratie. Hier kunnen spelers ook uitgroeien tot coaches.’

Wat is je grootste uitdaging geweest in België?

Martínez: ‘Een competitief en gebalanceerd team uitbouwen met het individuele talent dat we hadden. Daarvoor hebben we een omgeving gecreëerd waarin iedereen toegewijd was aan de nationale ploeg.’

Hoe heb je dat gedaan? De titel van dit interview zal zijn: ‘Alle geheimen van Roberto’. (lacht)

Martínez: ‘Er zijn niet veel geheimen. De spelers die nu deel uitmaken van de Rode Duivels willen iets heel bijzonders creëren. Iedereen kent het doel. En dat is niet om als individu het WK te spelen. Maar je afvragen wat je als individu kan doen om als team het toernooi te winnen. Die samenhang is heel duidelijk geweest de voorbije vier jaar toen we lang nummer één van de wereld waren. Het is niet eenvoudig om voortdurend wedstrijden te winnen op dat niveau. Tenzij je een omgeving hebt die sterker is dan de som van de individuen. De spelers pushen elkaar om beter te worden.’

Beter worden lijkt me een logische doelstelling, maar er zijn wellicht grenzen aan elke spelersgroep?

Martínez: ‘Nee, want je kan beter worden in verschillende aspecten. De velden en faciliteiten kunnen beter worden. De kwaliteit van de meetings kan verbeteren. De manier waarop ervaren spelers advies geven aan de jongere spelers speelt een rol. Dus je creëert een omgeving waarin je steeds efficiënter wordt. Rond het team van de Rode Duivels werken ongeveer veertig mensen. Ook zij proberen voortdurend om beter te doen. We willen steeds het vorige trainingskamp en de vorige wedstrijd overtreffen. We willen geen andere landen kopiëren. We willen onszelf blijven.’

WK ALS KEERPUNT

Je hebt als bondscoach met België deelgenomen aan het WK 2018 en EURO 2020. Zal het WK in Qatar het moeilijkste toernooi worden voor jou en de ploeg?

Martínez: ‘Bijvoorbeeld spelen tegen Canada…’

Oh, ik weet iets over Canada! Ik heb hun wedstrijd tegen Qatar gezien (op 23 september, 0-2 voor Canada, red.). Weet je wat ze doen?

Martínez: ‘Dat was een oefenwedstrijd.’

Oké, maar het was heel cool wat ze deden, dat had ik nog niet vaak gezien. Ze speelden met drie achteraan…

Martínez: ‘Ik weet wat je gaat zeggen. De 6 gaat hoog spelen.’

Ja, maar ze spelen met twee hoog. Ze wisselen elkaar niet af.

Martínez: ‘En denk je dat ze zo tegen ons zullen spelen?’

Nee.

Martínez: ‘Hoe speelden ze tegen de VS en Mexico?’

Ik moet die matchen nog zien.

Martínez: ‘Je had ze toch al moeten zien?’

Ik zal van ieder land verschillende wedstrijden hebben gezien. Marokko heb ik ook gezien. Die zijn f… goed! Oké, het was tegen Paraguay die heel slecht waren, maar toch. Ze zijn technisch zo sterk.

Martínez: ‘Ze zijn fantastisch.’

Je hebt Sofiane Boufal…

Martínez: ‘En Hakim Ziyech, Achraf Hakimi… Het is een heel sterk team.’

Ze zijn zoals futsalspelers. Heel sterk in de kleine ruimte, technisch onderlegd…

Martínez: ‘Om terug keren op je vraag… Ja, een WK is moeilijk. Je komt teams tegen die je niet goed kent. En er is het psychologische aspect. Een team als Canada heeft zich al jaren niet meer gekwalificeerd. Het was zoals tegen Panama spelen in 2018 (België won met 3-0, nvdr). Ze speelden met zoveel energie tegen ons. Dat zag je al toen ze hun volkslied zongen. Het is moeilijk in te schatten hoe sterk zulke tegenstanders zullen zijn, ook al heb je hun matchen geanalyseerd.’

Is het maken van je selectie moeilijker geworden?

Martínez: ‘Er is een evolutie. Sinds 2018 zijn er nog maar vier spelers op pensioen gegaan als Rode Duivel: Vincent Kompany, Thomas Vermaelen, Mousa Dembélé en Marouane Fellaini. Je mag dat toch niet onderschatten. Dat ik met Kompany, Vermaelen, Vertonghen en Alderweireld zulke sterke centrale verdedigers had, is de reden waarom ik met drie ben gaan spelen.’

Het lijkt er heel sterk op dat het WK een keerpunt zal zijn voor deze generatie.

Martínez: ‘Dat is zo. En dat is normaal. Eens je als speler de 30 voorbij bent, dan is elk extra jaar dat je kan spelen bonus. De vier jaar ervaring die de spelers hebben sinds Rusland is ongelooflijk. Maar het andere aspect is dat de jonge spelers die je brengt, een uitzonderlijke kans hebben om die spelers te zien spelen en van hen te leren.’

Hoe neem je afscheid van oude legendes?

Martínez: ‘Je neemt geen afscheid.’

Dat is het gemakkelijke antwoord. Je geeft spelers die zoveel gedaan hebben voor de natie, heel veel krediet. Ze zullen altijd helden zijn van het volk, maar wanneer bedank je hen voor bewezen diensten?

Martínez: ‘Je moet het aanvaarden dat er een tijd komt…’

Maar ben je aan het wachten op het moment dat ze zelf hun afscheid aankondigen?

Martínez: ‘Het is mijn verantwoordelijkheid om de spelers te selecteren die het beste team vormen. Het is niet mijn beslissing, het is de beslissing van het spel. Je laat jonge spelers en ervaren spelers samen trainen en het voetbal beslist. Alleen de spelers die in vorm zijn, zullen spelen. Als de zogeheten legendes spelen, dan is het omdat ze verdienen te spelen.’

Want er is geen beter alternatief?

Martínez: ‘Exact. Je moet de jonge spelers uiteraard de kans geven om te zien of ze het kunnen. Dat was zo belangrijk op het oefenkamp in maart toen ik Rode Duivels selecteerde met minder dan 50 caps.’

DEBAST VERSUS VAN DIJK

Wie er later bij kwam, is Zeno Debast. Die heeft trouwens ook futsal gespeeld bij Halle-Gooik. Dat zie je wanneer hij de bal in beweging beroert. Hoe weet je dat een speler met zoveel talent klaar is om te spelen?

Martínez: ‘Ik zal je een klein geheim toevertrouwen. We hebben profielen van alle spelers gebaseerd op statistieken. We hanteren veertig kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s) die we monitoren. Dat doen we vanaf de leeftijd van 18 jaar. Als iemand bijvoorbeeld hoog scoort voor één-tegen-éénsituaties dan gaan we die speler van nabij volgen. Bij Debast hebben we vrij vroeg gezien dat hij beter scoorde dan zijn concurrenten op dezelfde positie, centraal rechts achterin. Er waren ook een aantal factoren in zijn voordeel. Zijn club begon met drie achterin te spelen en hij speelde vanaf een bepaald moment iedere match. Hij is dan wel nog maar 18 jaar oud, zijn voetballeeftijd is intussen 25 à 26 jaar vanwege de hoeveelheid voetbal die hij op die positie al heeft gespeeld. Data zijn een filter. Ik zal me nooit alleen op data baseren. Door hem bij de groep te halen en hem te zien spelen, is Zeno een enorm interessante speler voor ons geworden.’

Je ziet dat zijn statistieken goed zijn, je ziet hem op het trainingsveld, hij ligt goed in de groep, maar dan weet je toch nog niet of je hem kan laten starten op een WK?

Martínez: ‘Er is altijd een eerste keer. Je kan nooit voorbereid zijn op de eerste keer. Je kan niet blijven zeggen: we moeten wachten, want hij is nog niet klaar.’

Toch begrepen veel mensen niet dat je na zijn debuutmatch in de Nations League tegen Wales zei dat hij één van de meest indrukwekkende debuutmatchen speelde sinds 1990.

Martínez: ‘Als je hem ziet spelen op 18-jarige leeftijd… De kalmte in zijn spel, hoe hij omging met de stress van zijn debuut, zo rationeel. Toen ik dat zei, ging het minder over de pure prestatie op het veld. Het was de manier waarop hij omging met de goede en minder goede dingen op het veld.’

Maar waarom zet je dan Debast in de match erna tegen Nederland op Virgil van Dijk, de beste kopper van de Premier League? Om hem te testen?

Martínez: ‘Uiteraard.’

Laat je hem dan vaak in duel trainen om sterker te worden?

Martínez: ‘Zeno heeft nog veel tijd in zijn carrière.’

Maar hij moet klaar zijn in Qatar.

Martínez: ‘Dat is correct. Dus we hebben hem laten testen tegen sterke spelers. Dan weet je meer. Hij speelde in twee competitieve matchen zonder vangnet. Hij moest klaar zijn voor alles. Wij waren als staf heel blij hoe hij daarmee omging.’

Als je naar de statistieken van Eden Hazard kijkt, dan is dat toch zorgwekkend?

Martínez: ‘Eden is niet bij de nationale ploeg voor zijn prestaties bij zijn club. Hij is bij de nationale ploeg omdat hij geholpen heeft bij de kwalificatie voor het WK. En voor zijn invloed binnen de Gouden Generatie. Zijn wedstrijdritme is een bezorgdheid. Als je geen matchen speelt bij je club, is het heel moeilijk om klaar te zijn voor verschillende wedstrijden op korte tijd voor 90 minuten lang. Maar zijn talent en potentieel zijn daarom niet minder. Hij zal beoordeeld worden zoals iedere ander speler. Niemand heeft hem iets gegarandeerd.’

Hoe beslis je of hij start?

Martínez: ‘Je moet de groep bezig zien. Het antwoord krijg je meestal in de dagen voor de match. We spelen een oefenwedstrijd tegen Egypte, vijf dagen voor onze eerste wedstrijd op het WK. Daar zal het antwoord komen.’

Maar als je Hazard laat starten, weet je niet hoe Leandro Trossard of Charles De Ketelaere het zouden doen?

Martínez: ‘Leandro Trossard een hattrick zien scoren op Anfield, dat was een grote voldoening. Hij groeit enorm. Zien hoe Charles De Ketelaere omgaat met zijn transfer naar AC Milan is heel bevredigend. Het blijft wel voetbal. We moeten de spelers met elkaar zien concurreren voor hun positie. Dat is hoe je een team selecteert. Het startpunt is het verleden van de speler bij de nationale ploeg.’

Wanneer moet je dan beslissen dat het verleden niet meer meetelt? En wanneer zeg je dat Trossard beter is dan Hazard bijvoorbeeld?

Martínez: ‘Dat is wanneer je ziet dat de speler die je zoveel gegeven heeft, je dat niet meer geeft. Dat is niet het geval. We willen opties hebben. En ik voel dat we sterker zijn dan in 2018. We hebben twee spelers per positie, soms verschillende, die in staat moeten zijn om te presteren. In 2018 moesten we bijvoorbeeld bijsturen toen Thomas Meunier geel geschorst was. Nacer Chadli moest toen op rechts spelen tegen Frankrijk.’

BELGIË VERLATEN

Wat zal er gebeuren na het WK?

Martínez: ‘Momenteel neem ik het WK alsof er geen morgen is. Dat is de manier waarop we dit moeten doen.’

Op basis waarvan zou je eventueel België verlaten en niet langer bondscoach zijn?

Martínez: ‘Het zal een sportieve evaluatie zijn. Als ik niet langer zie dat ik een toegevoegde waarde kan zijn, dan is het beter dat er iemand anders komt. Maar momenteel zit ik tussen twee jobs: elke match proberen winnen en nieuwe jongeren kansen geven. Het zal ervan afhangen hoe de voetbalbond het evalueert.’