Hoe staat het met Kroatië, drie jaar na de WK-finale in Rusland?

Zondag oefenen ze vriendschappelijk tegen de Rode Duivels en op het EK moeten ze hun status van vicewereldkampioen verdedigen. Hoog tijd om eens te bekijken hoe de Kroaten een nieuw team aan het bouwen zijn.

‘Of er voor ons iets te rapen valt op het EK? Geloof mij: het zal sowieso afhangen van het vormpeil van Luka Modric. Kroatië dat met een Modric op halve kracht speelt, kun je vergelijken met België waar Eden Hazard niet in de match zit. Of een Kevin De Bruyne die in de basis staat met een kreupel been.

‘Als ik aan Hazard denk, dan flitsen er beelden voorbij van zijn beste momenten in Engeland. Chelsea was Hazard. Ik had soms de indruk dat hij alleen op het veld stond. Met een Hazard in vorm had Real de Spaanse titel gewonnen en hadden ze de finale van de Champions League gespeeld. Zeker weten.

‘Bij Kroatië heeft Modric dezelfde impact op het spel als Hazard bij België. Modric heeft het alweer goed gedaan dit seizoen, maar hier in Kroatië zijn we er toch niet gerust op. Hij wordt binnenkort 36 jaar en hij heeft een vijftigtal wedstrijden gespeeld. Zal hij nog fris zitten? Zodra je kraakt, kun je helemaal in elkaar storten.’

De man aan de andere kant van de lijn is Branko Strupar, een oude rakker die in de jaren negentig met Genk de Belgische velden onveilig maakte. Zijn ruim honderd doelpunten leverden hem een paar persoonlijke onderscheidingen op: de Gouden Schoen, de titel van pichichi en een twintigtal wedstrijden met de Rode Duivels na zijn naturalisatie. Strupar is nog actief in het voetbal, maar hij doet het kalmpjes aan. ‘Een jeugdvriend van mij runt een voetbalschool in Wenen en ik steek een handje toe door de kinderen een aantal aanvallende bewegingen aan te leren. Ik pendel tussen Zagreb en Wenen. Qua afstand valt het mee, want ik moet amper vierhonderd kilometer rijden.’

Gelukstreffer in Rusland

De Kroaten zullen het EK aanvatten met Modric, maar zonder drie hoofdrolspelers van het vorige WK. Doelman Danijel Subasic, middenvelder Ivan Rakitic en aanvaller Mario Mandzukic verlieten namelijk de selectie omdat ze tegen hun eigen leeftijdsgrens waren gebotst en zich niet meer konden opladen voor interlandvoetbal. ‘Afscheid nemen van de nationale ploeg na een WK-finale was voor hen een fraai hoogtepunt’, lacht Yuri Selak, een spelersmakelaar die in België gebaseerd is en de zeden in het Kroatische voetbal door en door kent. ‘Ze wisten dat ze hun plafond hadden bereikt. Hun vertrek kun je vergelijken met de beslissing van Christophe Galtier, die opstapte bij Lille na het behalen van de titel. Of de beslissing van Marouane Fellaini om na de derde plaats op het WK de Rode Duivels vaarwel te zeggen.’

De spelerskern van Kroatië verloor in één klap drie spelers die 240 caps totaliseerden en met een onwaarschijnlijke stunt hadden uitgepakt op Russische bodem. Eerst waren er de drie groepszeges tegen Nigeria, Argentinië en IJsland. Gevolgd door twee penaltythrillers tegen Denemarken en Rusland en een potje verlengingen tegen Engeland in de knock-outfase. Enkel Frankrijk kon de Kroaten een halt toeroepen in de finale.

‘De sterren stonden gunstig in Rusland’, geeft Selak aan. ‘Eerst en vooral was er het feit dat de drie steunpilaren van de ploeg – Domagoj Vida in de verdediging, Modric op het middenveld en Mandzukic voorin – op hun best waren. Ze hadden een bepaalde rijpheid in hun carrière bereikt, maar ze waren niet versleten. En op de belangrijke momenten had de ploeg ook flink wat meeval.’

Tonci Martic, nog zo’n Kroaat die zich in België liet opmerken, omschrijft het parcours van Kroatië in Rusland als een combinatie van geluk, kwaliteit en karakter. ‘We hebben Argentinië verpletterd, maar voor hetzelfde geld hadden we eruit gelegen tegen Denemarken of Rusland’, zegt Martic, die in Kroatië werkt voor het makelaarsbureau van Didier Frenay. ‘De wedstrijd tegen Engeland hebben we op karakter gewonnen. Het is wellicht een cliché, maar in deze regio is de verbondenheid met de vlag veel groter dan elders in Europa. Het zit in de genen, maar het is ook cultuurgebonden. Er zijn landen die over meer topspelers beschikken, maar de identificatie met de kleuren, het embleem en het volk is er minder aanwezig. In ex-Joegoslavië is het een droom om voor de nationale uit te komen.’

Ten tijde van het grote Joegoslavië waren de samenkomsten met de nationale ploeg brandhaarden van conflicten. De spanningen laaiden bij elk diplomatiek incident op en er werd met een weegschaal afgewogen hoeveel Serviërs, Kroaten, moslims en orthodoxe christenen de ploeg telde. ‘Sinds de onafhankelijkheid staan de neuzen van alle Kroaten in dezelfde richting’, legt Selak uit. ‘De zelfbeschikking van ons land heeft meteen een einde gemaakt aan alle zinloze polemieken. Joego’s waren vroeger zoals de Belgen, die een eindafrekening maakten van het aantal Vlamingen en Walen die opgeroepen waren. In Kroatië bestaat dat niet meer.’

Bescheiden carrière

Aan het hoofd van al dat mooi volk staat Zlatko Dalic, een bondscoach die geheel onomstreden is. Het traject van de man is een lachertje. Hij kende een bescheiden loopbaan als voetballer die hij afsloot zonder een cap voor Kroatië, waarna hij op een aarzelende manier aan zijn trainerscarrière begon. Wanneer een jonge coach op avontuur trekt naar landen uit de Golf om er de kost te verdienen, belooft dat weinig goeds. Hij won enkele trofeeën in de zandbank van Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, maar hij was zeker geen favoriet wanneer de voetbalbond op het einde van de WK-kwalificatiewedstrijden voor Rusland een opvolger zocht voor Ante Cacic.

De ploeg was aan een beroerde reeks bezig en dreigde de eindronde te missen. Op dat moment streek Dalic neer, een keuze die min of meer opgelegd werd door bondsvoorzitter Davor Suker. Dalic leidde het team met zijn herkenbare shirts met dambordpatronen door de barrages en aansluitend volgde er een fenomenale eindronde op het WK. ‘Hij is via de achterdeur binnengekomen en enkele maanden later werd hij uitgeroepen tot nationale held’, aldus Strupar. ‘Vroeger vertelden de Kroaten met de glimlach dat we op het podium geëindigd waren op het WK van 1998. Maar dit is toch van een andere orde. We hebben ronduit een finale gespeeld.’

Selak is een persoonlijke vriend van de bondscoach. ‘Het is een gentleman. De nationale ploeg werd lang geleid door trainers met een veel te groot ego. Mannen met een gelijkaardig karakter als dat van Tomislav Ivic, die in de eerste plaats zelf op de voorgrond willen treden. Dalic is helemaal anders; bij hem zijn vooral de spelers belangrijk. Hij loopt niet te koop met zijn succes omdat hij beseft dat hij een atypisch parcours heeft gereden. De spelers die hij oproept, willen voor hem door een vuur gaan. Hij is erin geslaagd om de kaders van de ploeg aan zijn kant te krijgen en dat is een van de redenen waarom alles goed gefunctioneerd heeft.

‘De idee dat ze beter konden doen dan de gouden generatie van 1998 waar Robert Prosinecki, Igor Stimac, Zvonimir Boban, Mario Stanic en Suker deel van uitmaakten, heeft de leidersfiguren extra geprikkeld. Ze hadden plots een doel: bewijzen dat ze ook het niveau hadden om geschiedenis te schrijven. Die obsessie heeft hen tijdens de volledige duur van het WK in Rusland voortgestuwd.’

‘Ik vind het toch surrealistisch dat een landje met vier miljoen inwoners binnen de twintig jaar derde kan eindigen en de finale speelt op een WK’, merkt Martic op. ‘Niemand in dit land had ooit gedacht dat we de prestatie van 1998 zouden evenaren. We hebben niet het reservoir van de grote landen. In de breedte worden we overklast door Frankrijk, Engeland en andere landen. Didier Deschamps had gerust een vijftigtal spelers kunnen oproepen zonder dat de algemene kwaliteit van het geheel eronder zou lijden. In Kroatië hebben we geen drie of vier gasten van een bovengemiddeld niveau voor elke positie, maar we vinden wel elke keer een ongeslepen diamant.

‘Toen Vedran Corluka het na Rusland voor bekeken hield, vreesden we dat dit consequenties zou hebben voor de ploeg. Want we verloren een sterke persoonlijkheid, die ervaring had opgedaan bij Manchester City en Tottenham, en meer dan honderd interlands met Kroatië achter de rug had. Hij zorgde voor het evenwicht binnen de ploeg. En toen schudde Dalic ene Nikola Vlasic uit zijn mouw die zich snel onmisbaar heeft gemaakt. Die jongen heeft een fantastisch verhaal: hij is de broer van de legendarische hoogspringster Blanka Vlasic en zijn vader is een meervoudige Joegoslavische kampioen in de tienkamp. Vlasic is een hit in Rusland. Hij werd tot speler van het jaar uitgeroepen, terwijl CSKA Moskou niet meteen de grootste club is in Rusland. De mensen die hun stem mochten uitbrengen in het referendum werden in vier categorieën onderverdeeld: de supporters, de trainers, de journalisten en de sportief directeurs. En in elke categorie eindigde hij als eerste. Hij wordt nu al gezien als de op een na beste buitenlander in de geschiedenis van de Russische competitie na Hulk. En we spreken hier over een jongen die amper 23 jaar is.’

Sociale ladder

De pool met Kroatische spelers is beperkt in aantal, maar het loopt over van kwaliteit. ‘Wanneer een icoon de nationale ploeg verlaat, zijn wij er haast zeker van dat we zijn opvolger kunnen opleiden. En dat terwijl de infrastructuur niet geweldig is. Mochten we in Kroatië over trainingscomplexen beschikken zoals in de grote voetballanden, dan zou het resultaat nog spectaculairder zijn. De ingrediënten die daar voorhanden zijn, vind je niet per se elders. Jongeren uit de Balkan beheersen de balsporten. Of het nu basketbal, handbal of voetbal is. Je ziet meteen dat ze iets speciaals hebben – het is aangeboren.

‘Daniel Jeandupeux, die lang trainer is geweest in Zwitserland en Frankrijk, was de eerste die zei dat spelers uit ex-Joegoslavië de Brazilianen zijn van Europa. Hij had het over de Kroaten, de Bosniërs, de Serviërs, de Montenegrijnen… We hebben een bijkomend voordeel: onze competitie is niet zo kwalitatief als die van Italië of Frankrijk en daardoor krijgen jonge spelers snel een kans in de A-kern. De clubs laten die jongeren doorstromen met de intentie om hen snel te gelde te maken omdat het de enige manier is om te overleven. In Kroatië stellen de televisiegelden niet veel voor en dat moet gecompenseerd worden met uitgaande transfers. Jonge talenten worden op hun 16e of 17e gelanceerd, mogen op hun 18e of 19e vertrekken en het wordt niet als een catastrofe beschouwd als ze niet doorbreken in het buitenland. Want ze kunnen terugkeren naar Kroatië en van daaruit opnieuw vertrekken.

‘Ivica Olic was daar het perfecte voorbeeld van. Hij verliet de Kroatische competitie toen hij 19 jaar was om zijn kans te wagen bij Hertha Berlijn. Het is daar op niets uitgedraaid en hij is naar Kroatië teruggekeerd om de batterijen weer op te laden. Hij heeft in eigen land weer vertrouwen opgedaan en daarna is hij helemaal ontploft in Duitsland. Kroaten zijn doeners en hun aanpassingsvermogen ligt veel hoger dan dat van de Belgen. Op dat vlak lijken ze op Afrikaanse voetballers.

‘Kroaten gebruiken voetbal om op te klimmen op de sociale ladder. Het maken als profvoetballer is een must als je niet heel je leven als kelner wil werken in een café. Zie het dus als een economische vluchtroute. Ouders zijn zich daar heel goed van bewust en investeren een deel van hun spaargeld in een sportaccommodatie die ze in hun tuin kunnen installeren. Ze deinzen er ook niet voor terug om geld uit te geven aan een personal coach voor hun kind.’