Met een vertimmerd Antwerp staat hij momenteel onverwacht aan de kop van het klassement en in de Europa League behaalde hij 6/6 na een stuntzege tegen Tottenham. Wie is Ivan Leko, de grote man achter het succes van Antwerp?
Wanneer de grasmat verlaten is en iedereen zich heeft verplaatst naar de perszaal, worden de complimenten even gretig uitgedeeld als de schoppen enkele minuten eerder. Hernán Losada en Ivan Leko hebben het spektakel van de Antwerpse derby gekruid. Terwijl de Argentijn zich vlot uitdrukt tegenover de pers, is de Kroaat minder uitbundig voor de microfoon dan langs de rand van het veld.
‘Tactisch kun je je niet voorbereiden’, legt de coach van de Great Old uit, verwijzend naar de coronacrisis en de dolle week van de Antwerpenaars, die in het holst van de nacht terugkeerden van een Europese wedstrijd in Bulgarije. Nochtans is het net op het tactische schaakbord dat zijn manschappen in het begin van de wedstrijd het verschil gemaakt hebben. Een subtiliteit die niet ter sprake kwam op de persconferentie, allicht tot grote spijt van een man die niet liever doet dan te praten over hetgeen er op het veld gebeurt. Die zelfs liever het veld laat spreken dan dat hij dat zelf moet doen.
Het verschil met vroeger is dat de keuzes van Ivan Leko nu minder betwist worden.
Lior Refaelov en Pieter Gerkens werden tussen de linies geposteerd en brachten zo de verdedigende organisatie van Beerschot in verwarring. De Israëliër is met een goal en een assist de man van de derby. Dat klinkt paradoxaal voor een speler die bij Club Brugge wegging omdat zijn perspectief op speeltijd verdwenen was door toedoen van een coach genaamd … Ivan Leko.
The Intouchables
De tovenaar van de Bosuil is niet rancuneus en roept herinneringen op. Zesenhalf jaar geleden, toen de maand maart net zijn kopje boven de grond uit duwde op het Lisp in Lier, zag ook de carrière van Ivan Leko het daglicht met een 0-0 tussen de gastheren en zijn OH Leuven, dat hij net in handen had genomen. In de basiself was er toen geen plaats voor Bjorn Ruytinx. Een keuze met de allures van een godslastering in een club waar El Toro de wetten stelde, een die ervoor zou zorgen dat de Kroaat snel zijn biezen mocht pakken als het zou mislukken. Een week later is de Leuvense spits er inderdaad de oorzaak van dat een trainer zijn C4 krijgt, maar het is niet Leko. Wel John van den Brom, die de nederlaag te veel heeft moeten slikken met Anderlecht. Het enige doelpunt aan Den Dreef werd gemaakt door Ruytinx.
In de ogen van de voormalige nummer 10 is niemand onaantastbaar. Didier Lamkel Zé mag dan al een van de spelers met de grootste marktwaarde zijn in de kern van Antwerp, hij bekocht zijn ontoelaatbare gedrag met een verwijdering uit de profkern en schrapping van de Europese spelerslijst van de Great Old. En Birger Verstraete kwam dan wel op vraag van Leko, hij toont niet het verwachte rendement en brengt bijgevolg de meeste tijd door langs de verkeerde kant van de zijlijn.
Weinig of geen voorkeursbehandelingen dus, terwijl gedurfde keuzes in dit wereldje niet bepaald een gemeengoed zijn. Toen Leko zijn eerste wedstrijd aan het hoofd van Club Brugge leidde, op het veld van Lokeren, stelde de Kroaat een 3-4-3 op die niet paste bij de kwaliteiten van Hans Vanaken en de Brugse spelmaker werd uitgerekend in zijn oude speeltuin op Daknam naar de bank verwezen. Enkele weken later, toen de 3-5-2 vorm kreeg en Vanaken in de zetel van maestro zette, was het de charismatische Refaelov die het gelag betaalde. Het is dus niet zo dat het systéém belangrijker is dan de spelers, maar het collectieve evenwicht staat wel boven alle individuen.
Die les leerde Leko ongetwijfeld op het kunstgrasveld van Stayen. Toen hij er arriveerde, na een inspirerend gesprek met Roland Duchâtelet, vertrouwde de voormalige spelmaker de sleutels van zijn voetbal toe aan Roman Bezoes, in de overtuiging dat diens buitengewone talent de Kanaries de nodige punten zou schenken in de race naar het behoud. Na een aantal moeilijke weken vond de Kroaat evenwel de balans met een systeem waarin er geen plaats meer was voor de geniale maar onregelmatige Oekraïner. Het verlengde verblijf in eerste klasse en vervolgens de winst in play-off 2 speelden zich af zonder Bezoes, en ook zonder Pierrick Valdivia, die als zomertransfer was gekomen, maar mét spelers als Pieter Gerkens, Alexis de Sart en Brandon Mechele.
Aan zijn spelers vertelt Leko gewoonlijk dat hij hart en ziel geeft opdat het voetbalproject werkt. Daardoor heeft hij onvermijdelijk een zwak voor degenen die het doen werken en die er ook hun hart in leggen. Van Leko de artistieke voetballer naar Leko de rechtlijnige coach is zo’n grote stap dat de man zelf graag verkondigt dat hij zichzelf indertijd vaak op de bank zou gezet hebben.
‘Wie een kans wil krijgen, moet die verdienen’, stelde hij trouwens na de zege in de Antwerpse derby, toen hij de vraag kreeg of hij wegens de snelle opeenvolging van wedstrijden zou gaan roteren. ‘Wie hard werkt, mag spelen. Ik ben er niet om geschenken uit te delen.’ De Kroaat zegt vaak met klem dat hij eender welke speler recht in de ogen kan kijken en hem uitleggen waarom hij niet speelt. Wat hij erbij neemt zijn de humeurwisselingen van zijn sterke persoonlijkheden, zoals Ruud Vormer die eens een flesje als doelwit nam toen hij vroegtijdig naar de kant werd gehaald. Na een nachtje slapen hield de Nederlander zijn dagelijks kwartiertje overleg met de coach, net zoals Lior Refaelov dat nu doet in de schaduw van de Bosuil.
Ander statuut
Het verschil is dat zijn keuzes nu minder betwist worden. In Brugge vroeg men zich lange tijd af waarom hij Brandon Mechele verkoos boven Björn Engels, wiens reputatie nochtans veel lovender was dan zijn ploegmaat. In de eretribune van Charleroi herinneren ze zich nog de blauw-zwarte colère toen het Brugse bestuur vaststelde dat Hans Vanaken op de bank zou beginnen voor een cruciale wedstrijd op weg naar de titel.
Leko houdt maar weinig van voorkeursbehandelingen, terwijl gedurfde keuzes in dit wereldje niet bepaald een gemeengoed zijn.
Leko verwierf autoriteit door in twee seizoenen naar de top door te stoten, resulterend in een Champions Leaguecampagne. Op de avond van de enige overwinning op het kampioenenbal, een spraakmakende 0-4 in de koelkastsfeer van het Stade Louis II in Monaco, was hij nochtans eerder kritisch dan positief. ‘Het was niet onze beste match’, stelde de coach vast, helder en met kritiek op de collectieve prestatie van de avond. Hij werd gelukkiger van de complimentjes die hij kreeg van Diego Simeone en Lucien Favre na wedstrijden die nochtans minder voorspoedig waren afgelopen.
Het Atlético Madrid van El Cholo kloppen had voor hem nochtans een bijzondere betekenis kunnen hebben, gezien hij zijn spelers liefst zo min mogelijk in een wit shirt ziet spelen. ‘Slechts één ploeg mag in het wit spelen’, zo zegt hij graag om zijn liefde voor Real Madrid uit te drukken. Hij droomde al van een wedstrijd tegen het Casa Blanca in de perszaal van Sclessin, net na het behalen van de titel in 2018.
Omdat hij een Belgische landstitel op zak heeft en de reputatie heeft van een coach die zijn spelers beter maakt, wordt er nu naar Leko geluisterd. Op verplaatsing in Kortrijk trad Antwerp aan in een donkerblauw shirt, dat nochtans wordt voorgesteld als third shirt. Dat nieuwe statuut verandert niks aan de manier waarop hij in dialoog gaat met zijn staf.
Binnen die staf geeft hij ieders specialiteit het nodige vertrouwen, zonder te pretenderen dat hij zelf overal een expert in is. Ivan Leko is iemand die graag in termen van ‘wij’ spreekt wanneer hij het over het spel van zijn team heeft, iemand die na een interview in de late uren nog durft te bellen opdat men zeker het specifieke werk zou vermelden dat door de leden van zijn staf wordt verricht en dat cruciaal is in de vooruitgang van deze of gene speler. En toen Club Brugge in 2019 een geweldige transferzomer kende, wilde hij daarvan de pluimen niet alleen op zijn eigen hoed steken, al zei hij wel: ‘We hebben ervoor gezorgd dat Brugge honderd miljoen euro verdiend heeft.’
Het hart op de Bosuil
Zelfzekerheid gaat vaak door voor arrogantie. Als nauwgezette vorser van het voetbal zit hij het spel onder al zijn vormen urenlang te analyseren, waarbij hij met dezelfde passie de wedstrijden van het Leipzig van Julian Nagelsmann als het atypische Hellas Verona van zijn vriend Ivan Juric bekijkt. Wanneer hij over tactiek praat is het dus niet zo gek dat hij zijn kennis showt. Hij is zich bewust van zijn capaciteit om zijn ploegen goed voor te bereiden en toont een vorm van zelfvertrouwen gekleurd door emoties die kenmerkend zijn voor zoveel kinderen van de Balkan.
Emotionaliteit is een opvallend kenmerk van Leko. Zijn hart moet het eens zijn met de beslissingen die zijn brein neemt.
Emotionaliteit is een opvallend kenmerk van de persoonlijkheid van de Belgische landskampioen van 2018. Zijn hart moet het eens zijn met de beslissingen die zijn brein neemt. Afgelopen zomer was er interesse van Girondins de Bordeaux en klopte La Liga ook op zijn deur, maar aarzelde hij niet om in te gaan op de avances van Antwerp. Hij was geraakt door de ambities van de Great Old maar ook door het vooruitzicht om te kunnen trainen op enkele kilometer van hem thuis, in de nabijheid van zijn familie die zo’n kostbare steun voor hem was geweest in de zwarte dagen van Operatie Schone Handen toen hij enkele nachten in de cel doorbracht.
Leko werd verleid door de Antwerpse ambities en de omvang van de uitdaging, die hem het perspectief bood om in de Koekenstad hetzelfde te presteren als Hein Vanhaezebrouck vijf jaar eerder in Gent. In België zou de Kroaat alleen maar een uitdaging aangenomen hebben die hem in staat zou stellen om mee te dingen naar de landskroon, en dat is precies wat hem beloofd werd toen hij zijn valiezen neerzette in de Bosuil, het vernieuwde stadion van de ambitieuze Paul Gheysens.
Weer naar een ambitieuze Belgische club kunnen, was een opluchting voor iemand die geen plezier vond in het leiden van Al-Ain. Daar kwam hij terecht net na zijn vertrek uit Brugge, enkele weken nadat hij gesproken had met bestuurders van Amiens, die uiteindelijk opteerden voor Luka Elsner, de coach van Union. In de Verenigde Arabische Emiraten kon Leko andere lucht opsnuiven na een tumultueus seizoen, maar hij kon niet genieten van het geleverde voetbal of de mentaliteit die de plaatselijke spelers tentoonspreidden. Zijn terugkeer naar België wekte opnieuw zijn passie en vulde de leegte die hij een seizoen lang had gevoeld. Op de Bosuil zeggen ze dat ze opnieuw de Leko van bij STVV zien, of die uit zijn eerste weken bij Club Brugge.
Zijn debuut in Antwerpen verliep nochtans niet in alle rust. Na een overwinning met een bijzondere bijsmaak tegen zijn ex-club in de finale van de beker van België, volgde een moeizaam seizoensbegin en de 1 op 6 waarmee werd afgetrapt bracht de Kroaat intern zelfs al in de problemen. Maar Leko, ondertussen gewend aan de druk, liet tegenover zijn kern of zijn technische staf nooit blijken dat hij in gevaar verkeerde en bleef vertrouwen geven aan datgene waarin hij het meest gelooft: het harde werk en de overtuiging dat hij elke dag het beste van zichzelf geeft. De rest laat hij over in de handen van de verglijdende werkelijkheid. Maar Leko is ervan overtuigd, tot in de mate dat hij er vaak zijn mantra lijkt van gemaakt te hebben, dat everything happens for a reason.
Alles gebeurt met een bepaalde reden. Dus al heeft de eerste plaats in het kampioenschap na tien speeldagen en ondanks een start met 1 op 6 iets van een mirakel, de reden moet zeker elders gezocht worden. Reken evenwel niet op Ivan Leko om u die reden te geven. De Kroaat zit met zijn hoofd al bij de volgende wedstrijd. Hij kent het voetbal immers goed genoeg om te weten dat bij de nederlaag in die komende match het zal zijn van ‘ Everything is shit. Players are shit. Team is shit. Coach is shit. That’s football. ‘
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
