Het nieuwe format van de Champions League: meer voetbal, meer centen

Staat Club 1e of 36e na de match tegen Dortmund? Het nieuwe format van de Champions League wordt wennen.

1. Hoe werkt het nieuwe format?

De Champions League zoals we die kennen, wordt helemaal omgegooid. Voortaan is de Champions League een echte ‘league’, en geen bekertoernooi, zoals vroeger. Voorheen werden teams opgedeeld in poules van vier, waarna de beste twee verder bekerden. Die opzet is vervangen door één grote competitie waaraan 36 clubs deelnemen. Ieder team speelt acht wedstrijden tegen acht verschillende tegenstanders, vier thuis en vier uit. Daar wordt een klassement van opgemaakt, een lange ranglijst van 36 teams. De top acht kwalificeert zich rechtstreeks voor de knock-outfase. Nummer 9 tot 24 spelen play-offmatchen tegen elkaar, heen en terug. De winnaars nemen het op tegen de al eerder geplaatste top acht. Voor de teams die eindigen tussen de 25e en 36e plaats zit het Europese seizoen erop.

Welke tegenstanders een ploeg treft, hangt af van loting maar ook van zijn coëfficiënt: de optelsom van prestaties in Europees voetbal in de laatste seizoenen. Club Brugge, de enige Belgische deelnemer aan de Champions League, neemt het dit seizoen op tegen Borussia Dortmund, Manchester City, Juventus, AC Milan, Sporting Lissabon, Celtic Glasgow, Aston Villa en Sturm Graz. Een erg lastige loting, menen de kenners. Club begint aan zijn Europese jaar op woensdag 18 september in het Jan Breydel­stadion tegen Dortmund.

Het format met 36 teams in één competitie wordt doorgetrokken naar de twee kleinere Europese bekers: de Europa League en de Conference League, met dat verschil dat clubs in de Conference League maar zes matchen spelen en geen acht. Het Europa League-seizoen van Union en Anderlecht begint in de week van 23 september. Cercle Brugge en AA Gent starten één week later in de Conference League.

2. Waarom was een nieuw format nodig?

De topclubs willen meer topmatchen, is de korte samenvatting. Het aantal Champions League-wedstrijden stijgt fors, van 125 maar 189. En de centen volgen. Deel­nemende clubs incasseren 18,6 miljoen euro startgeld. Dat is 3 miljoen meer dan bij de vorige editie. De premie per overwinning daalt licht, naar 2,1 miljoen per zege, maar er zijn meer matchen en dus meer kansen om zo’n jackpot op te strijken. Er is een bonus voor het eindklassement: 275.000 euro voor de laatste, en per plek dat je hoger eindigt nog eens 275.000 euro erbij. Verder doorstoten levert telkens weer bijkomende premies op. Het extra geld komt van twee nieuwe sponsors die de UEFA aantrok voor haar opgevoerde Champions League: een platform voor cryptohandel en een gokbedrijf.

De vetste vis is de market pool share: een pot met televisiegeld die uitgedeeld wordt naargelang van de media-interesse. De totale market pool bedraagt 853 miljoen euro. Club Brugge, dat uit een klein voetballand komt en weinig buitenlandse fans heeft, zal hier een mooi bedrag uit puren maar het zal slechts een fractie zijn van wat Engelse en Spaanse clubs binnenhalen. Zelfs wanneer Club de finale haalt, zal het minder geld overhouden aan zijn ­Champions League-seizoen dan de topploegen.

Sommige commentatoren noemen de vernieuwde Champions League een tegenzet op de Super League, maar die chronologie klopt niet. Pro memorie: in april 2021 kondigden 15 Europese topclubs aan dat ze zich afscheurden van de UEFA, om een ­eigen supercompetitie op te richten. Na massaal supportersprotest belandde het plan in de prullenbak. Maar de hervorming van de Champions League was al afgeklopt nog voor de heibel rond de Super League opstak. De rebellerende clubs vonden de plannen niet ver genoeg gaan en wilden een groter deel van de koek. Over afscheuren praat vandaag niemand meer, of toch niet in het openbaar.

3. Wat zijn de voordelen?

Dat het format veel partijen met tegengestelde ­belangen tevreden houdt. De reuzen van het Europese voetbal krijgen meer matchen en zijn blij dat ze elkaar onderling treffen vroeg in het seizoen. Het gaat om wedstrijden waar de sportfan verlekkerd naar uitkijkt, zoals Real Madrid tegen ­Liverpool of Bayern München tegen FC Barcelona. Een nederlaag is zeker geen ramp. De computers van de UEFA berekenden dat een club 14 of 15 punten nodig heeft om bij de beste acht te raken, en 7,6 punten om zich te kwalificeren voor de knock-outfase. Het zou raar zijn als de sterrenteams daar in acht wedstrijden niet in slagen.

Voor de kleintjes is de nieuwe Champions League evenzeer interessant. Zij spelen sowieso een paar topwedstrijden, maar ze treffen ook teams van gelijkwaardig niveau. Dat maakt de lat van 7,6 punten een realistisch doel voor bijna elke deelnemer. Twee zeges en twee gelijke spelen en je bent er. Daarna wacht een Europese megaclub en eindigt het avontuur wellicht.

4. En wat zijn de nadelen?

De UEFA ontdekte de ironie als stijlfiguur. De Europese voetbalbond verspreidde een gênant filmpje waarin gewezen voetbalsterren zoals Gianluigi Buffon acteerden dat ze niks van het nieuwe format begrijpen. Pijnlijk slecht geacteerd, maar de vaststelling bleef overeind: dit is een ingewikkeld opzet, terwijl sportwedstrijden gebaat zijn bij eenvoud. Een fundamentelere vraag is of de vernieuwde Champions League wel ergens op slaat. Een competitie tegen 35 andere ploegen, die allemaal andere tegenstanders treffen: wat geeft dat klassement dan uiteindelijk weer?

De sterrenteams worden bediend met veel wedstrijden, maar veel daarvan zijn louter een formaliteit. Bij de toppers kreeg Paris Saint-Germain de lastigste loting, met Manchester City, Bayern München, Atletico Madrid en Arsenal, PSV, Salzburg, Girona en Stuttgart. Maar verliezen tegen vijf van die tegenstanders betekent nog geen man overboord en PSG gaat zo goed als zeker door naar de volgende ronde. Het nieuwe opzet kan ineenstuiken door een gebrek aan spankracht, al had de vroegere Champions League daar evenzeer last van. De vraag is: zal PSG-Manchester City aanvoelen als een niet te missen voetbalhoogdag of als een veredelde oefenmatch?

Sporteconomen maken zich zorgen dat het Champions League-geld de pikorde binnen kleinere voetballanden definitief betonneert. Die klacht hoor je ook in ­België. Nu Club Brugge opnieuw al die miljoenen binnenhaalt: krijgt de concurrentie dat gat nog gedicht? Hoe kleiner het voetballand, hoe extremer de impact. ­Alleen al met hun Champions ­League-startgeld zou het Slowaakse ­Slovan Bratislava de halve Slowaakse competitie kunnen kopen.

5. Wanneer is er te veel voetbal op tv?

Iedereen klaagt over te veel voetbal op ­televisie, maar de kijkcijfers vertellen dat de fan er nog altijd pap van lust. De uitzendrechten zijn nochtans bijna overal ter ­wereld aan het zakken, maar dat heeft meer te maken met een ongezond opbod in de jaren 2020-2022, toen televisiekijken ­wegens corona zowat het enige toegestane tijdverdrijf was. De streamingdiensten zijn ook nog niet volop aan het investeren in live sport, maar de verwachting is dat ze ooit aan boord komen. De bedragen die nu circuleren, zouden wel eens snel kleingeld kunnen blijken – of dat hoopt de voetbaltop toch.

Voor andere evenementen blijkt er waarde te zitten in schaarste. Concert­gangers zijn bereid 159 euro te betalen voor AC/DC, maar als de Australische band elke zomer langskomt, wordt het een ander verhaal. In voetbal betekent meer organiseren simpelweg meer verdienen. En wie wil er meer? De clubs. Een veelzeggend citaat kwam van Giorgio Marchetti, directeur voetbal van de UEFA: ‘De noodzaak om frequenter Europese wedstrijden te spelen komt van de clubs, niet van de UEFA.’ De Europese voetbalbond beseft dat er in dit verhaal machtigere partijen bestaan, die willen groeien. Het nieuwe format gaat door tot het seizoen 2027-2028 en wordt dan geëvalueerd. Er is al sprake van dat de nieuwe Champions League slechts een tussenstap is naar een nog grotere hervorming.

Een praktisch probleem dat we in België goed kennen, wordt verspreid over heel Europa: de kalender zit zo tjokvol dat een probleem dreigt wanneer matchen worden uitgesteld, bijvoorbeeld door noodweer. Belgische clubs spelen 40 competitiewedstrijden, meer dan gelijk waar in Europa. Een paar sneeuwweken en het wordt lastig om alles ingepland te krijgen.

6. Wanneer is het te veel voor de spelers?

Je zult ver moeten zoeken naar een topvoetballer die enthousiast reageert op de hervorming van de Champions League. Spelers zijn bezorgd over de extra belasting door het toegenomen aantal wedstrijden. FIFPRO, de wereldvakbond voor profvoetballers, verspreidde een rapport dat een verband ziet tussen de verhoogde workload en een stijgend aantal blessures, maar wetenschappelijk is er geen consensus over of dat wel klopt. De topspelers van nu zijn in ieder geval veel minder vaak geblesseerd dan de vedetten van vorige generaties, maar de medische begeleiding is dan ook fel verbeterd en de scheidsrechters laten veel minder toe.

FIFPRO begon een rechtszaak tegen de wereldvoetbalbond FIFA om de opgezwollen voetbalkalender aan te klagen. Aanleiding was het nieuwe WK voor clubs, dat in juli 2025 voor de eerste keer plaatsvindt in de Verenigde Staten. 32 teams, waarvan 12 uit Europa, zullen het tegen elkaar opnemen in een competitie die ongeveer een maand duurt. Over de vernieuwde Champions ­League bleef FIFPRO stil. Het verschil is dat de clubs, en dus de werkgevers van de spelers, onverkort achter de uitgebreide Champions League staan, of die zelfs nog niet ver genoeg vinden gaan. Voor het WK voor clubs lopen ze minder warm. In matchen tegen clubs uit Saudi-Arabië of de VS ziet de Europese top nog wel brood, maar uit die landen wisten slechts drie teams zich te plaatsen. Een WK tegen Mexicaanse, Tunesische of Australische tegenstanders lijkt commercieel niet zo interessant.

De klagende voetballers vergeten dat het verse Champions League-geld hun immer aanzwellende salarissen betaalt. Loonkosten nemen een almaar grotere hap uit het budget van de teams en vergroten zo de behoefte aan meer inkomsten.

7. Hoe liggen de kansen van Club Brugge?

De tegenstanders heten dus Dortmund, Manchester City, Juventus, AC Milan, Sporting Lissabon, Celtic, Aston Villa en Sturm Graz. Doorstoten wordt moeilijk, ook omdat de Bruggelingen Celtic en Sturm Graz, op papier de lichtste tegenstanders, buitenshuis treffen.

Een competitie met 36 teams betekent onvermijdelijk grote klassementsschommelingen. Goed mogelijk dat het spannend blijft tot de laatste speeldag op 29 januari. Ook dat is nieuw en het verandert veel: vroeger eindigde de poulefase van de Champions League midden december, maar een echte winterstop is de Champions League-teams niet meer gegund. Als een ploeg in januari op oorlogssterkte wil zijn, kan de riem er niet af tijdens de feestdagen.

In januari is de transfermarkt opnieuw open. Dat kan clubs verleiden dure spelers te kopen om alsnog de volgende ronde te halen. Een geslaagde transfer verdient zichzelf gelijk terug. Club Brugge zal dit seizoen wellicht geen gokje wagen: blauw-zwart speelt in januari 2025 nog tegen Juventus en Manchester City. Als Club de poulefase wil overleven, zal het vroeger op het seizoen al het verschil moeten maken.

Vincent Mannaert (Club Brugge) blikt terug: ‘Je moet geduld hebben, zoals bij het vissen’