Finale EK voetbal: Lamine Yamal en Nico Williams geven Spanje kleur

Wie zondag de finale van het EK voetbal tussen Engeland en Spanje ook wint, Lamine Yamal en Nico Williams zijn dé sensaties van het toernooi. Maar de Spaanse wonderboys brengen La Roja meer dan dribbels en jeugdig enthousiasme: ze zijn de ambassadeurs van een multicultureel Spanje.

Die arme Vicente del Bosque. Natuurlijk bedoelde hij er niks verkeerds mee toen hij Nico Williams (op 12 juli 22 geworden) en Lamine Yamal (17 op 13 juli) onlangs op radiozender Cadena SER ‘twee immigranten’ noemde, maar de 73-jarige oud-bondscoach kreeg al snel de wind van voren. ‘Ik weet wel dat ze Spanjaarden zijn, ik wilde het eigenlijk over hun familie hebben. En waarschijnlijk heb ik dat door elkaar gehaald’, herpakte hij zich een dag later. Hoewel Williams geboren is in Pamplona en Yamal in Barcelona, zijn hun ouders van Afrikaanse afkomst: respectievelijk van Ghana en van Marokko en Equatoriaal-Guinea.

El Blanquito

Ter vergoelijking: Del Bosque heeft zelf weinig ervaring met die multiculturele toets bij La Roja. Neem er een foto bij van de Spaanse elftallen die het WK 2010 en het EK 2012 wonnen, toen de Walrus aan de zijlijn stond, en je ziet alleen maar blanke Xavi’s en Xabi’s.

Marcos Senna was wel een sterkhouder op het veld toen La Roja in 2008 Europees kampioen werd onder Luis Aragonés, maar de in Brazilië geboren verdedigende middenvelder liet zich pas in 2006 tot Spanjaard naturaliseren. Na Vicente Engonga, Donato en Henrique Catanha was hij overigens maar de vierde donkere speler die het shirt van de Spaanse nationale ploeg aantrok.

En dat terwijl Frankrijk al in 1998 wereldkampioen werd met de zo geroemde ‘black-blanc-beur’-generatie van Lilian Thuram, Didier Deschamps en Zinédine Zidane. ‘Die WK-winst was een bepalend moment voor de vraag wat het Franse volk was’, zei Thuram er later over. ‘De Franse ploeg bestond uit spelers van verschillende kleuren en met verschillende religies. Kunnen we dat ook aanvaarden in onze samenleving?’ Een verwijzing naar de opkomst van het extreemrechtse Front National van Jean-Marie Le Pen destijds.

Ook op dit EK was politiek een thema bij Les Bleus. Kylian Mbappé zette wat dat betreft geen masker op. ‘Ik ben tegen extreme opvattingen en tegen ideeën die mensen verdelen. Ik wil geen land vertegenwoordigen dat niet overeenkomt met onze waarden’, zei hij naar aanleiding van de verkiezingen in Frankrijk.

Tal van nationale ploegen zijn al geruime tijd een weerspiegeling van de multiculturele samenleving die de globalisering met zich meebrengt: Duitsland, Engeland, Nederland … Om nog te zwijgen over onze Rode Duivels, waar zowat de helft van de EK-selectie van Domenico Tedesco exotische roots had.

In Spanje leek de tijd op dat vlak lang stil te staan. In heel wat voetbaltempels in het land van tortilla’s, torero’s en tradities wordt nog altijd racisme gepredikt – vraag maar aan Vinícius Júnior van Real Madrid. Andrés Iniesta verwierf er na zijn doelpunt in de WK-finale van 2010 tegen Nederland een haast mythische status – zijn bijnaam: El Blanquito (het bleekgezicht). En een club als Athletic de Bilbao hield lang koppig vast aan het rekruteren van ‘lokale jongens’ met ronkende namen als Andoni Goikoetxea, Aritz Aduriz en Joseba Etxeberria.

In de naam van Iñaki

Uitgerekend in San Mamés, het bastion van Baskisch nationalisme, debuteerde in het seizoen 2014/15 een spits met de naam Iñaki Williams. Iñaki: logisch, maar Williams? Zijn voornaam had hij te danken aan Iñaki Mardones, de priester die zich over zijn ouders ontfermde toen ze in het Baskenland aanspoelden. Félix Williams en María Arthur waren in 1994 gevlucht uit Ghana en kwamen na een barre tocht in Bilbao terecht op zoek naar een beter leven. Eenentwintig jaar later werd hun zoon, de oudere broer van Nico, de eerste speler met Afrikaanse roots die scoorde in het shirt van Athletic de Bilbao, een ijkpunt in de toen 117-jarige geschiedenis van de club.

‘Ik ben hier om op een of andere manier alle migranten te vertegenwoordigen’, zette Iñaki een hele regio op zijn plaats. ‘Het leek wel alsof een zwarte niet bij Athletic kon spelen, dat je de zoon van Olentzero moest zijn. Maar dat vooroordeel is aan het verdwijnen.’

Zijn veroveringstocht stopte niet in Bilbao, maar bracht hem ook bij de nationale ploeg. In mei 2016 debuteerde hij net voor het EK in een vriendschappelijke wedstrijd tegen Bosnië, onder… Vicente del Bosque.

‘Iñaki heeft een erfenis nagelaten’, vindt zijn broer Nico Williams, een van de sensaties op het huidige EK in Duitsland. ‘Vroeger zag je geen zwarte spelers bij Athletic, vandaag kom je er heel wat tegen in het opleidingscentrum. Vroeger had je alleen maar mijn broer en ik, vandaag zie je een latino, een Marokkaan of een Guinees. Het is een mix van culturen. En ik denk dat mijn broer dat mogelijk heeft gemaakt.’

Het getal 304

Volgens cijfers van de Verenigde Naties verzesvoudigde het aantal immigranten in Spanje tussen 1995 en 2010, van 1 tot 6,2 miljoen inwoners. Die evolutie is ook de Spaanse voetbalbond niet ontgaan. ‘Per jaar analyseren wij ongeveer 200 spelers’, zegt Francis Hernández, coördinator van de jeugdopleiding bij La Roja, in de Spaanse krant El País. ‘Op die manier hebben we een grote databank aangelegd. Van de generatie van 1996 tot die van 2010 registreerden we 125 spelers die voor twee of meer landen zouden kunnen uitkomen.’

Onder hen ook Nico Williams en Lamine Yamal, die voor respectievelijk Ghana en Marokko hadden kunnen voetballen. ‘Van die 125 spelers hebben er 107 voor Spanje gekozen. Dat is zo’n 85 procent’, aldus Hernández.

Yamal is trots op de wijk in Barcelona waar hij vandaan komt. In Rocafonda is een kleine 33 procent van de inwoners van buitenlandse, voornamelijk Afrikaanse afkomst. Wanneer hij scoort, vormt hij vaak met zijn vingers het getal 304, de laatste drie cijfers van de postcode van Rocafonda.

Nico Williams en Lamine Yamal, die ook naast het veld een hecht duo zijn, hebben op dit EK de harten van alle voetballiefhebbers veroverd. Hun snelheid en dribbelvaardigheid geven het rode raderwerk van bondscoach Luis de la Fuente een onvoorspelbaarheid die lang gemist werd. Het lef en voetbalplezier dat ze uitstralen, brengt je naar het puntje van je stoel. Maar ze zijn ook de ambassadeurs van een multicultureel Spanje. Worden ze straks Europees kampioen, dan zetten ze nog een extra laagje verf op die boodschap.